• Festiwal "Eufonie" jako jedyny popularyzuje dziedzictwo muzyczne Europy Środkowo-Wschodniej.
• Na melomanów czeka muzyka z kilkunastu państw w wykonaniu znakomitych orkiestr, chórów, zespołów, dyrygentów i solistów.
• O V Międzynarodowym Festiwalu "Eufonie" opowiedziała prof. Beata Bolesławska-Lewandowska z Rady Programowej Festiwalu.

Eufonie - sprawdzona formuła festiwalu

Beata Bolesławska-Lewandowska mówiła o formule festiwalu. - Myślę, że przez te pięć edycji, z przerwą pandemiczną, przyzwyczailiśmy publiczność, że w listopadzie zapraszamy na ponad tydzień wypełniony muzyką krajów pasa środkowego Europy. Sięgamy aż do Skandynawii i kraje bałtyckie na północy, na południu Austrię, Włochy, Bałkany. Na wschód do Gruzji, będziemy mieć w tym roku na festiwalu chór z Armenii - opowiadała.

Repertuar rzadziej obecny w filharmoniach i na koncertach

- Staramy się być jak najbardziej otwarci na to, co buduje Europę Środkowo-Wschodnią. Nie chcemy się odwoływać do koncepcji historycznych, geograficznych i politycznych. Chodzi nam o repertuar rzadziej obecny w filharmoniach i na koncertach - podkreśliła Beata Bolesławska-Lewandowska. - Staramy się pokazywać również te najbardziej znane dzieła, ale w trochę innym kontekście - dodała. 

Tradycje ludowe i tożsamość narodowa Europy Środkowo-Wschodniej

To prawdziwe święto muzyki Europy Środkowo-Wschodniej. Festiwal "Eufonie" jako jedyny popularyzuje dziedzictwo muzyczne tego obszaru. Na melomanów czeka muzyka z kilkunastu państw w wykonaniu znakomitych orkiestr, chórów, zespołów, dyrygentów, i solistów. Motywem przewodnim tegorocznej - piątej - odsłony wydarzenia wydarzenia są tradycje ludowe i tożsamość narodowa. - Ludowość pojawiała się u nas już wcześniej, kompozytorzy sięgali po nią często jako narzędzie budowania tożsamości narodowej - mówiła rozmówczyni Jakuba Kukli.

Bogactwo i wpływ na różna oblicza muzyki

Dodała, że w tym roku tradycje ludowe są silnie zaakcentowane. - Chcemy pokazać ich bogactwo, jak się mieszają i wpływają na różne oblicze muzyki, nie tylko klasycznej. Usłyszymy m.in. melodie cygańskie, węgierskie, aż po tango Astora Piazzolli. Muzykę klezmerską grał Bester Quartet, a zakończymy Jutrznią Krzysztofa Pendereckiego, czyli ludową, religijną muzyką cerkiewną - powiedziała Beata Bolesławska-Lewandowska.

Międzygatunkowe połączenia z jazzem i muzyką elektroniczną

- Jak zawsze na "Eufoniach" nie zabraknie również koncertów klubowych, które wychodzą w stronę szeroko rozumianej rozrywki. To połączenia z jazzem, muzyką elektroniczną, innymi gatunkami - zaznaczyła.

Czytaj też:

• Brzmienia państw regionu. V Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie
• Muzyka z filmu "Chłopi" na festiwalu "Eufonie". Rafał Wiśniewski: ona nie jest tłem

Muzyka różnych epok i stylów

Jak możemy przeczytać w opisie: Ideą festiwalu jest upowszechnianie dziedzictwa kulturowego większości krajów określanych dzisiaj jako Europa Środkowo-Wschodnia: od Bałkanów, poprzez Rumunię i Austrię, kraje Grupy Wyszehradzkiej, Ukrainę i Białoruś, po kraje bałtyckie. Obszar ten stanowi niezwykle interesujący tygiel, który pozwala na odkrywanie swojej złożoności poprzez różnorodność prezentowanych utworów i artystów. O wyjątkowości Festiwalu stanowi z jednej strony czerpanie z tradycji, z drugiej zaś prezentowanie zupełnie nowych, nieodkrytych wcześniej brzmień. Eufonie prezentują muzykę różnych epok i stylów.

Patronem medialnym wydarzenia jest Program 2 Polskiego Radia.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Kukla

Gość: prof. Beata Bolesławska-Lewandowska (Rada Programowa Festiwalu "Eufonie")

Data emisji: 21.11.2023

Godzina emisji: 16.30

mo/ans

• 25 listopada br. zakończył się V Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej "Eufonie".
• Tematem przewodnim festiwalu były tradycje ludowe odzwierciedlające tożsamość narodową, stanowiące niewyczerpane źródło inspiracji dla twórców.
• Tegoroczna odsłona wydarzenia odbywała się w kilkunastu warszawskich przestrzeniach, m.in. Filharmonii Narodowej, Teatrze Palladium i Zamku Królewskim. 
• Patronem medialnym wydarzenia było Polskie Radio.

Tradycje ludowe tematem przewodnim 

Jak podkreśla sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin, w tradycji muzycznej krajów Europy Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza na przełomie XIX i XX wieku, był silny nurt odkrywania piękna muzyki ludowej. - Różnie jest to nazywane w muzykologii, ale chodzi o tę prawdziwą archetypiczną muzykę, która była grana na wsiach i miasteczkach i która była grana przez amatorów - mówi. - Ta muzyka była niezwykłą inspiracją do tworzenia narodowych tradycji, muzyki konkretnych narodów. Jest wyczuwalna różnica między muzyką inspirowaną tradycją ludową, czeską, polską, ukraińską. Mimo że to narody słowiańskie, jednak pewne różnice są - dodaje. 

"Jutrznia" Krzysztofa Pendereckiego

Podczas finału V Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej "Eufonie" w kościele Wszystkich Świętych w Warszawie Sinfonia Varsovia, Chór Filharmonii Narodowej oraz Poznański Chór Chłopięcy pod dyrekcją Zsolta Nagya wykonali "Jutrznię" - monumentalne, dwuczęściowe dzieło Krzysztofa Pendereckiego. Zmierzyło się z nim około 230 artystów, w tym tenor Rafał Bartmiński. - Biorę po raz drugi udział w tym festiwalu, z czego bardzo się cieszę, ponieważ jest to bardzo prężny festiwal, mówiący o naszej kulturze - podkreśla w rozmowie z Martyną Podolską. 

Podczas koncertu mogliśmy usłyszeć także bas-barytona Tomasza Koniecznego, który od lat wspiera festiwal. - Zawsze powtarzałem, że to jest bardzo ważny festiwal w naszej części Europy. Festiwal, który pochyla się nad utworami mniej znanych kompozytorów słowiańskich, ale również tych kompozytorów ze wschodniej Europy - mówi Tomasz Konieczny. 

Koncert nadzwyczajny w 90. rocznicę urodzin kompozytora

Jedna z najwybitniejszych skrzypaczek Anne-Sophie Mutter wystąpiła wraz z Orkiestrą Symfoniczną FN pod dyrekcją Andrzeja Boreyki 23 listopada w warszawskiej Filharmonii Narodowej. Koncert w ramach Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego był dedykowany wielkiemu kompozytorowi i dyrygentowi w 90. rocznicę urodzin. Anne-Sophie Mutter wykonała dedykowany jej przez Krzysztofa Pendereckiego II Koncert skrzypcowy "Metamorfozy". 

Tego wieczoru zabrzmiały też Krzysztofa Pendereckiego "Passacaglia" i Rondo oraz "Muzyka żałobna" Witolda Lutosławskiego.

Czytaj także:

• Festiwal Eufonie 2023. "To święto muzyki i kultury Europy Środkowo-Wschodniej"

Muzyka do filmu "Chłopi" 

Niewątpliwie wielkim festiwalowym wydarzeniem było premierowe wykonanie muzyki napisanej do filmu "Chłopi". Ścieżkę dźwiękową do polskiego kandydata do Oscara w kategorii "Najlepszy film międzynarodowy" napisał Łukasz Rostkowski. - Jako że ten film był malowany w czterech krajach, chcieliśmy przedstawić kompendium muzyki słowiańskiej. Mamy tutaj chóry ukraińskie, muzyków z Białorusi oraz mamy również mnóstwo muzyków z Polski, wiele kapel ludowych - mówi. - Chciałbym poprzez tę muzykę pokazywać Polskę jako kraj, który jest silnym krajem regionu, który też dba o sąsiadów, który promuje kulturę słowiańską i który współpracuje ze swoimi sąsiadami - przyznaje kompozytor. 

Wystawa "Penderecki. Ideografie"

Festiwalowi towarzyszy ekspozycja "Penderecki. Ideografie", na której są prezentowane akwaforty fragmentów prepartytury "Kosmogonii" Krzysztofa Pendereckiego. Jak mówi kurator wystawy, Katarzyna Haber, to druga w historii prezentacja tych dzieł. - Na wystawie pokazujemy nieznane szerokiej publiczności akwaforty sygnowane przez Mistrza oraz druki cyfrowe z fragmentami prepartytury "Kosmogonii", skomponowanej na 25. rocznicę powstania ONZ - mówi. - Pierwsza odsłona wystawy miała miejsce w 1988 roku w Krakowie, w Domu Polonii. Wtedy przeszła ona bez echa, natomiast myślę, że ta obecna prezentacja będzie miała inny odbiór - stwierdza kuratorka. 

Ekspozycję będzie dostępna dla zwiedzających do 3 grudnia br. 

Poza tym w audycji:

• Nowa wystawa w Kordegardzie: "Andrzej Kalina - grafika"

Andrzej Kalina zajmuje się grafiką artystyczną, instalacją, environmentem, tworzy także obiekty artystyczne. Swoje prace zaprezentował na ponad 60 wystawach indywidualnych i przeszło 450 wystawach zbiorowych w Polsce i na świecie. Laureat wielu nagród. Jego prace znajdują się w zbiorach muzeów polskich i w kolekcjach światowych, m.in. w The British Museum w Londynie i MOMA w Nowym Jorku. 

• Koncert poświęcony twórczość Jana A.P. Kaczmarka

Koncert muzyki Jana A.P. Kaczmarka odbędzie się 4 grudnia w Filharmonii Narodowej w Warszawie. W programie muzyka do filmów: "Marzyciel", "Mój przyjaciel Hachiko", "Wieczór", "Całkowite zaćmienie", "Niewierna", "Wojna i pokój", "Quo Vadis", "Magnezja".

• Konkurs Książka Historyczna - przebieg, nominacje

27 listopada poznamy laureatów konkursu Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego. O nagrody w czterech kategoriach ubiegają się 33 publikacje spośród 104 pozycji zgłoszonych przez wydawnictwa i rektorów szkół wyższych. Celem konkursu jest popularyzowanie najnowszych dziejów Polski oraz krzewienie czytelnictwa książek historycznych.

• Monografia Juliana Tuwima 

Rok 2013 jest rokiem Juliana Tuwima. W tym roku przypada sześćdziesiąta rocznica śmierci poety, który zmarł 27 grudnia 1953 roku. W tym roku minie też sto lat od jego poetyckiego debiutu - publikacji wiersza "Prośba" w "Kurierze Warszawskim". 

• Festiwal Krzysztofa Pendereckiego 

W dniach 22-26 listopada w Warszawie odbył się Festiwal Krzysztofa Pendereckiego. Podczas trzech koncertów w Filharmonii Narodowej zabrzmiała przede wszystkim muzyka patrona wydarzenia, ale też innych wybitnych kompozytorów: Witolda Lutosławskiego, Wałentyna Sylwestrowa, Henryka Mikołaja Góreckiego.

• Podsumowanie kongresu Animacja + przyszłość

W dniach 6-8 listopada odbył się w Warszawie kongres "Animacja + przyszłość". Wydarzenie to miało na celu budowanie sieci nowocześnie działających instytucji kultury, wspieranie procesu świadomego i refleksyjnego działania w sektorze kultury oraz sprawczo działających zespołów. 

***

Tytuł audycji: Spacer z kulturą

Prowadzili: Agnieszka Kunikowska i Paweł Lekki

Data emisji: 26.11.2023 r. 

Godzina emisji: 17.10

IAR/ans

Istotny dla działalności Narodowego Centrum Kultury w 2023 r. był też pro­gram sty­pen­dial­ny mi­ni­stra kul­tu­ry i dziedzictwa narodowego Gaude Po­lo­nia. Prze­zna­czo­ny jest dla mło­dych twór­ców kul­tu­ry oraz tłu­ma­czy li­te­ra­tu­ry pol­skiej z Białorusi i Ukrainy oraz innych kra­jów Eu­ro­py Środ­ko­wow­schod­niej i państw postsowieckich. O pół­rocz­ne sty­pen­dium w Pol­sce mogą ubie­gać się twór­cy re­pre­zen­tu­ją­cy na­stę­pu­ją­ce dzie­dzi­ny: film, fo­to­gra­fia, kon­ser­wa­cja za­byt­ków, li­te­ra­tu­ra/prze­kład, mu­zy­ka, sztu­ki wi­zu­al­ne, teatr, kry­ty­ka sztu­ki, te­atru i filmu.

Jak podkreśla dyrektor NCK prof. Rafał Wiśniewski, w nowym 2024 roku wszyscy będziemy trzymać kciuki za sukces filmu Chłopi, który ma szansę zdobyć Oskara. Sony Pictures Classics, dystrybutor filmu w Stanach Zjednoczonych, zgłosił Chłopów do wszystkich kategorii nagród Akademii Filmowej. Najważniejsze z nich to: Najlepszy Film, Najlepszy Film Międzynarodowy, Najlepszy Film Animowany, Najlepszy Scenariusz Adaptowany, Najlepsza Muzyka Filmowa (Łukasz L.U.C Rostkowski) i Najlepsza Piosenka Oryginalna (Koniec Lata). Narodowe Centrum Kultury jest koproducentem filmu.

O podsumowanie roku 2023 i o plany na nowy rok 2024, prof. Rafała Wiśniewskiego, dyrektora Narodowego Centrum Kultury, poprosiła Ewa Plisiecka.

• Decyzją ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bartłomieja Sienkiewicza 4 marca na stanowisko dyrektora Narodowego Centrum Kultury powołany został Robert Piaskowski.
• Jednym z jego priorytetów jako szefa instytucji będzie m.in. przygotowanie NCK do aktywnego udziału w polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w 2025 roku. Będzie odpowiadał w szczególności za koordynację krajowych wydarzeń kulturalnych, towarzyszących prezydencji.
• Robert Piaskowski ma również rozwijać zadania własne NCK we współpracy z narodowymi oraz lokalnymi instytucjami kultury, wzmacniając rolę i markę NCK oraz wspierając lokalne podmioty, animatorów i twórców.

Robert Piaskowski blisko miesiąc temu objął funkcję dyrektora Narodowego Centrum Kultury. Jak ocenia ten czas? - Jest to spotkanie ze znakomitym zespołem, w którym nie brakuje pasjonatów, ekspertów i ludzi, którzy tę instytucję tworzą od wielu lat. Są też tacy rekordziści, którzy pamiętają jej początki, i tych osób bardzo uważnie słucham. Dlatego, że oni mają pamięć o instytucji i widzą, jak owoce ich pracy dojrzewają latami i rozkładają się właściwie na cały kraj - komentuje.

- Mam poczucie dumy, że mogę tym zespołem kierować, ale mam również poczucie wdzięczności, bo każdego dnia uczę się czegoś ważnego. Spotkała mnie ogromna serdeczność oraz otwartość - dodaje.

Potrzebna poprawa komunikacji z odbiorcą

Jakie będzie Narodowe Centrum Kultury? - Myślę, że NCK jest w bardzo dobrej kondycji jako instytucja sprawna zarządczo, jako instytucja, która potrafi przetworzyć ogromną ilość programów grantowych, wspierających i rozwijających kompetencje pracowników sektora kultury - odpowiada Robert Piaskowski.

- NCK jest też instytucją, która w dużej mierze musi poprawić swoją komunikację z odbiorcą. Jest bardzo dużo rzeczy, które tworzy, tak samo wydarzeń i propozycji. One są z różnych poziomów. Tzn. z poziomu jednego z warszawskich domów kultury (…), a z drugiej strony dużo ważniejsza jest praca związana z całym ekosystemem kultury w kraju. To my nadajemy znaczenie pracy ponad dwóch tysięcy centrów kultury w całej Polsce. Wchodzimy w koalicję z Biblioteką Narodową i z Instytutem Książki w Narodowym Programie Rozwoju Czytelnictwa, wspieramy również w tym Ministerstwo Edukacji Narodowej - kontynuuje gość Jedynki.

Otwartość na nowe zjawiska w kulturze

Robert Piaskowski przyznaje, że w dużej mierze chciałby otworzyć się na bardziej pluralistyczny model kultury.

- Chodzi również o większą otwartość na nowe zjawiska w kulturze. Mam na myśli większą odpowiedzialność środowiskową sektora kultury. Na transformację społeczną w kierunku otwartego, pluralistycznego, tolerancyjnego społeczeństwa. Chciałbym także bardziej umiędzynarodowić NCK, bo to wszystko, co produkujemy, analizujemy i pokazujemy, to jest też świetny materiał dla odbiorcy międzynarodowego - mówi.

Dyrektor NCK nie chciałby natomiast, aby jego jednostka była skoncentrowana tylko na tym, co sama wymyśli i wytworzy.

Zobacz także:

• "Kobieta wyzwolona" w Kordegardzie. Wystawa prezentująca kobiece figurki fajansowe
• Setna rocznica urodzin Zbigniewa Herberta. Niezwykły mural w centrum Warszawy

Poza tym w audycji:

Gościem audycji jest również Katarzyna Haber - kuratorka nowej wystawy w Galerii Kordegarda. Ekspozycja zatytułowana "Sadley i uczniowie" będzie prezentować dokonania Wojciecha Sadleya - klasyka awangardy i tytana polskiej tkaniny artystycznej - oraz czworga twórców z pierwszego dyplomowego rocznika jego pracowni.

W audycji mówimy o Projektowaniu Uniwersalnym Kultury i zachęcamy do aplikowania do kompleksowego programu szkoleniowego. Zapraszamy także na 62. urodziny Trójki oraz spotkania z ludźmi kultury i znakomite koncerty, w tym Lecha Janerki. Rozmawiamy też o Światowym Dniu Książki i Praw Autorskich, książkach i czytelnictwie oraz tegorocznej akcji Podziel się Guzikiem, upamiętniającej 84. rocznicę zbrodni katyńskiej. Nie brakuje również kulturalnej zagadki i doborowej muzyki.

***

Tytuł audycji: Spacer z kulturą

Prowadziła: Magda Mikołajczuk

Rozmawiała: Martyna Podolska

Gość: Robert Piaskowski (Narodowe Centrum Kultury)

Data emisji: 31.03.2024 r. 

Godzina emisji: 17.07

DS/wmkor