Nie da się ukryć, że część prasy i polskiego społeczeństwa jest zmęczona kolejnymi martyrologicznymi obchodami. Nowe, oryginalne projekty bazujące na historii - pokroju albumu „39/89” L.U.C.a  - można policzyć na palcach jednej ręki. Inaczej patrzą na sprawę kombatanci, oraz osoby nieco bardziej konserwatywne, oczekujące od dzieł kultury bazujących na historii wierności faktom. Bo jaki ma sens opowiadanie o powstaniu jako o walce młodych Polaków z bojowymi machinami i upiorami, skoro jest tyle prawdziwych historii, o których jeszcze nikt nie słyszał?

Problem polega na tym, że nie każdy przedstawiciel młodego pokolenia chce ich słuchać. Tym bardziej historią o bohaterskim powstaniu zakończonym klęską trudno zainteresować szeroko rozumiany „Zachód”. Poza wschodnią częścią Europy o warszawskich wydarzeniach z roku 1944 wie się przecież niewiele więcej, niż o Bitwie pod Grunwaldem. Pomysł, by przefiltrować historię oporu wobec okupanta przez wrażliwość pokolenia wychowanego na „Gwiezdnych Wojnach”, grach komputerowych i fabularnych oraz komiksach, może okazać się właściwym rozwiązaniem. Dzięki temu być może uda się dotrzeć do leniwego odbiorcy z każdej szerokości geograficznej i poinformować go, że takie wydarzenie miało w ogóle miejsce.

Na korzyść Bagińskiego i Muzeum Powstania Warszawskiego działa fascynacja ludzi  okultystyczną tradycją III Rzeszy. W tym nurcie od lat poza Polską powstają filmy, książki i komiksy, łączące grozę i fantastykę z jeszcze bardziej ponurą historią Europy. O tą tematykę ocierały się chociażby filmy o Indianie Jonesie. W tym klimacie zanurzona jest też wydawana na całym świecie seria komiksowa o Hellboyu, do której „Hardkor 44” wydaje się częściowo nawiązywać. Jednym z najnowszych tomów cyklu jest wydany niedawno w Polsce „1946”, ukazujący się w pobocznej serii „B.B.P.O.” (Biuro Badań Paranormalnych i Obrony). Lektura tej pozycji na pewno zwiększyła by przygotowanie Polaków do odbioru nowego dzieła Bagińskiego, rezygnującego z martyrologicznego zadęcia na rzecz efekciarskiej pulpy.

Akcja „1946” rozgrywa się w Berlinie, rok po zakończeniu wojny. Do stolicy Niemiec trafiają amerykańscy eksperci, mający zgromadzić wiedzę, dotycząca praktyk okultystycznych hitlerowców. Jak wiadomo, magazyny przywódczy III Rzeszy pełne były przedziwnych artefaktów, z legendarną włócznią - którą rzekomo przebito bok Chrystusa na krzyżu – włącznie. Spece do spraw paranormalnych nie mogą narzekać na brak zajęć. W trakcie badań trafiają na informacje o tajnym projekcie Vampire Sturm. Miała to być ostateczna broń Niemiec, która mogła zmienić wynik wojny. Śledztwo komplikują też Rosjanie, którymi dowodzi upiorna dziewczynka, szperający w zgliszczach miasta w podobnym celu. Fabuła pełna jest oczywiście mroku i tajemniczości. Sceny penetracji ciemnych piwnic, gdzie coś kołacze w oddali, przerywają sceny akcji. Przeciwnikami agentów biura są takie wynalazki jak głowa w słoiku na mechanicznych, pajęczych nogach czy zmechanizowane małpy. Nie brakuje też przetworzonej wizji nazistowskich żołnierzy w zmechanizowanych strojach. Trochę przypominają oni Krzyżaków, a trochę niemieckich wojaków z projektów do filmu Bagińskiego...

„1946”, wydane w ramach serii B.B.P.O.  to odprysk serii o Hellboyu. W cyklu poświęconym działaniom biura brakuje oczywiście poczciwego czerwonoskórego demona. Nie brak jednak typowego dla komiksów Mike'a Mignoli mroku, legend, i atmosfery wszechobecnego niebezpieczeństwa. Niestety zabrakło trochę wdzięku, towarzyszącego pierwszym tomom serii, opisującym powojenne zmagania Hellboya z faszystami. Rysunki, za które odpowiada Paul Azaceta, też niestety ustępują świetnej i ostrej kresce Mignoli. „1946” spokojnie jednak można polecić wszystkim fanom nieskrępowanego przetwarzania historii na rozrywkową kulturę popularną. Sięgnąć też po ten komiks powinien każdy zainteresowany nowym filmem Bagińskiego. W końcu właśnie tak jak w „1946” czy jak w „Bękartach wojny” Tarantino, światowa kultura popularna mówi dziś o II wojnie światowej. Czasem fantastycznie, czasem prowokacyjnie, czasem pulpowo, rzadko jednak w sposób zgodny z faktami. Trudno podobnego podejścia do sztuki filmowej oczekiwać od autorów pokroju Andrzeja Wajdy. Od twórców młodego pokolenia trudno jednak oczekiwać innego. I na to powinniśmy być przygotowani.

Przemysław Pawełek

Hasło konkursu to "Morowe panny". Prace można nadsyłać do 1 października.

 Konkurs organizowany jest już po raz czwarty, od ubiegłego roku ma on charakter międzynarodowy.

"W tym roku chcemy zapytać o coś, o co jeszcze nie pytaliśmy - co z kobietami w Powstaniu Warszawskim?" - mówił dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski. Zwrócił on uwagę, że w Powstaniu udzielały się nie tylko sanitariuszki czy łączniczki. "Warto pamiętać także np. o matkach, których synowie szli walczyć w Powstaniu" - podkreślił.

W tegorocznej edycji konkursu do grona jury zaproszono dwie kobiety - ilustratorkę Agatę Nowicką "Endo" oraz dziennikarkę Karolinę Korwin-Piotrowską.

 

Powstańczy ślub. źr wikipedia.

"Mieszkam w domu, w którego piwnicach, w czasie Powstania przechowywana była broń, do tej pory widać na fasadzie ślady po kulach. Żyję z tym na co dzień, ale kiedy przychodzi lato i zbliża się rocznica wybuchu Powstania to robi się bardzo nostalgicznie, sentymentalnie. Wtedy zawsze zastanawiam się, czy ja też byłabym taką morową panną walczącą w Powstaniu? (...) To temat, od którego nie potrafię się uwolnić" - mówiła Nowicka.

Korwin-Piotrowska, której ojciec walczył w Powstaniu Warszawskim, wspominała, że często pytała go, jak się wówczas żyło. "Pamiętam takie zdanie, które powiedział: że nigdy później w swoim życiu nie widział tylu pięknych osób na metrze kwadratowym. Że ci ludzie wydawali mu się przepiękni, a te dziewczyny... Był wyraźnie rozmarzony" - wspominała.

"W konkursie skupiono się wreszcie na kobietach (...), bo ich rola w Powstaniu do tej pory jest niedoceniona, niezbadana. Przecież nie jest to rola tylko łączniczek i sanitariuszek, ale też kobiet cywilnych, które wspierały powstańców. (...) To są te wszystkie kobiety, które próbowały jakoś w tych czasach funkcjonować - gotowały, brały szybkie śluby, bo nie wiedziały czy następnego dnia jeszcze będą istnieć, rodziły dzieci, wychowywały je i musiały je chronić" - mówiła Korwin-Piotrowska.

Ogłoszenie wyników konkursu ma nastąpić ok. 15 listopada. I nagroda w konkursie wynosi 2 tys. euro brutto. II nagroda - 1200 euro brutto, III nagroda - 800 euro brutto.

Dyrektorem artystycznym przedsięwzięcia jest Przemek "Trust" Truściński, honorowym przewodniczącym jury - Henryk Chmielewski "Papcio Chmiel".

W skład jury wchodzą również Tomasz Kołodziejczak, Krzysztof Gawronkiewicz, Szymon Holcman, Jakub Rebelka, Rafał Skarżycki, Katarzyna Utracka, Mirosław Urbaniak "Miras" - zwycięzca konkursu w roku 2009.

Filmowcy szukają zarówno dziewczyn jak i chłopaków w wieku 18-22 lata. Mają oni szansę zagrać główne role w filmie "Miasto" - zdjęcia planowane są na lipiec, sierpień i wrzesień tego roku.

Komasa nakręci walczące miasto

We wtorek w siedzibie Muzeum Powstania Warszawskiego w godzinach 12.00-19.00 odbywa się casting (kolejny zaplanowany jest na 12 kwietnia).

Autorem scenariusza i reżyserem powstającego "Miasta" jest Jan Komasa, jeden z najbardziej popularnych twórców młodego pokolenia (niedawno na ekrany weszła jego "Sala samobójców").

Komasa od kilku lat miał pomysł na realizację "Miasta". Dwa lata pracował nad samym scenariuszem, który ma opowiadać prostą historię młodych ludzi.

- Nie robię epickiego fresku, jest to raczej historia osobista, intymna, skupiona na bohaterze - mówił Jan Komasa kilka lat temu w rozmowie z portalem polskieradio.pl - Tego chce wielu powstańców, z którymi rozmawiałem. Nie chcą żeby pokazywać powstania pomnikowo, oni chcą zobaczyć to co było naprawdę, ludzi którzy kochają, nienawidzą, nie znoszą się między sobą ale i przy tym uwielbiają ponad życie.

Z tego wynika, że reżyser może nie będzie się skupiał na scenach batalistycznych. Nie wiadomo czy zdjęcia kręcone będą w Warszawie, która teraz jest już zupełnie innym miastem.

Scenariusz „Miasta” uzyskał już pozytywne opinie historyków oraz poparcie środowisk kombatanckich, m.in. gen. bryg. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego ps. Motyl oraz płk. Edmunda Baranowskiego ps. Juru.

Jak powstawał "Kanał"?

Pierwszy, ważny film o Powstaniu Warszawskim to "Kanał" Andrzeja Wajdy z 1957 roku. Film kręcono w makietach warszawskich kanałów na ulicy Łąkowej w Łodzi. Asystentami reżysera byli Kazimierz Kutz i Janusz Morgenstern. Scenariusz napisany został przez uczestnika Powstania Warszawskiego - wybitnego scenarzystę Jerzego Stefana Stawińskiego.

"Kanał" udało się pokazać na festiwalu w Cannes, gdzie zdobył Srebrną Palmę (ex aequo z "Siódmą pieczęcią" Bergmana). Po kolejnych projekcjach w Stanach Zjednoczonych ludzie nie wierzyli, że taka mogła być powstańcza rzeczywistość.

Polska premiera, która odbyła się 10 lat po rzeczywistych wydarzeniach, była bardzo burzliwa.

- Głównym zarzutem wobec "Kanału" było wtedy to, że pokazujemy najgorszy moment powstania, jego klęskę po pas w nieczystościach, w kanale - opowiadał Jerzy Stefan Stawiński - Dla ludzi, którzy chcieli tradycję powstania podtrzymać, ten epizod był nie do przyjęcia. Chcieli bohaterskich czynów i wspaniałej młodzieży, która do końca walczy. Niestety, moim głównym przeżyciem był kanał. Człowiek szykuje się 4 lata, rozpoczyna powstanie jako dowódca kompanii 150 ludzi, a kończy tak, że zostaje 70 osób i wchodzimy do kanału. Tylko z paroma osobami trafiłem do Śródmieścia, wykończony, chory. Sytuacja potworna.

Posłuchaj archiwalnego nagrania, rozmowy Polskiego Radia z Jerzym Stefanem Stawińskim.


usc

Każda edycja ma swój motyw przewodni, jedynie w ubiegłym roku temat byl dowolny z powodu rozszerzenia konkursu na międzynarodowy. W tym roku tematem przewodnim są kobiety w powstaniu. Ubiegłoroczny laureat Mirosław Urbaniak przedstawił tragiczną historię pary powstańców. Skąd pomysł na taki konkurs? Jak przedstawić Powstanie Warszawskie w komiksie, nie urażając uczuć tych, którzy brali w nim udział?

- Chcę spróbować po swojemu opowiedzieć Wam o superbohaterach z 1944 roku i na przekór historycznym żalom przypomnieć o ich niezłomnym optymizmie i poczuciu humoru nawet w beznadziejnych sytuacjach - mówi L.U.C. o albumie wydanym przez Muzeum Powstania Warszawskiego pod patronatem medialnym radiowej Trójki.

To już druga podjęta przez Łukasza Rostowksiego próba "zrozumienia Polski". Na opublikowanym przed dwoma laty i wyjątkowo cenionym przez słuchaczy oraz krytyków albumie pod znaczącym tytułem "39/89" artysta pozwolił przemówić m.in. Józefowi Beckowi, Stefanowi Starzyńskiemu, Władysławowi Gomułce, Janowi Pawłowi II, Tadeuszowi Mazowieckiemu i Lechowi Wałęsie. "Warsaw WAR|SAW" to autentyczne głosy sierpniowych powstańców, wybrane z kilku tysięcy godzin unikalnych nagrań z Archiwum Historii Mówionej. Muzyka po raz kolejny stanowi głównie tło, budując wyjątkowy klimat, niewiele mający wspólnego z pompatycznością modnych ostatnio "produkcji historycznych".

W spreparowanej przez Rostowskiego opowieści humor przeplata się bowiem z niewyobrażalnym piekłem, a dokumentalna rzetelność z wyzwolonymi dźwiękowymi eksperymentami. Jak mówi sam L.U.C.: -  Dedykuję ten projekt niezłomnym optymistom...