Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Historia
Polskie Radio Historia Kalendarz historyczny

30 października

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2011 00:00
Rehabilitacja Galileusza.

1992 - Watykan ogłosił oficjalną rehabilitację Galileusza, włoskiego astronoma, fizyka i matematyka. Galileo Galilei odkrył prawa ruchu wahadła i swobodnego spadania ciał, stwierdził obrót słońca dookoła własnej osi oraz zastosował lunetę do obserwacji astronomicznych.

Pozostałe wydarzenia:

1728 - Urodził się Marcin Poczobut-Odlanicki, jezuita, astronom, profesor i rektor Akademii Wileńskiej, dyrektor jej obserwatorium astronomicznego. Prowadził regularne obserwacje astronomiczne, z których najsławniejsze - 60 wyznaczeń pozycji Merkurego - posłużyły Lalande'owi do obliczenia orbity planety. (zm. 20.02.1810)

1735 - Urodził się John Adams, amerykański polityk i dyplomata, jeden z przywódców rewolucji amerykańskiej, współtwórca Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych, zwolennik federalistów. W latach 1797 - 1801 był prezydentem USA. (zm. 04.07. 1826)

1790 - Urodził się Karol Lipiński, skrzypek wirtuoz i kompozytor. Po odbyciu studiów muzycznych w Wiedniu, koncertował w wielu miastach Europy między innymi w 1818 roku we Włoszech w Piacenzie, brał udział w turnieju z cieszącym się już dużą sławą Niccolo Paganinim. Przez wiele lat był koncertmistrzem orkiestry operowej w Dreźnie. Tworzył koncerty skrzypcowe, wariacje, opracował zbiór pieśni ukraińskich. (zm. 16.12.1861)

1823 - Zmarł Edmund Cartwright, wynalazca krosna mechanicznego, jeden z pionierów rewolucji przemysłowej w Anglii. (ur. 24.04.1743)  

1835 - Urodził się Cyprian Godebski, rzeźbiarz, członek francuskiej Akademii Narodowej, autor pomników: Adama Mickiewicza w Warszawie, Mikołaja Kopernika i Aleksandra Fredry w Krakowie, posągów nagrobnych, rzeźb dekoracyjnych. Pisał także felietony, między innymi "Listy o sztuce". (zm. 25.11.1909)

1839 - Urodził się Alfred Sisley, francuski malarz impresjonista pochodzenia brytyjskiego. W jego pracach można dostrzec wpływ artystów angielskich, pejzażysty Johna Constable’a i i prekursora angielskiego impresjonizmu, Josepha Turnera. Malował najczęściej pejzaże okolic Paryża oraz podparyskie miasteczka. (zm. 28.01.1899) 

1870 - Urodził się Franciszek Lilpop, architekt, prezes Warszawskiego Koła Architektów i przedstawiciel pierwszej generacji modernistów. Zaprojektował  wiele budynków w Warszawie, między innymi: szkołę Ronthalera przy ulicy Śniadeckich, gmach Instytutu Higieny Dziecięcej przy ulicy Litewskiej, Dom Towarowy Braci Jabłkowskich oraz Zakłady Mechaniczne "Ursus". (zm. 20.10.1937)

1885 - Urodził się Ezra Loomis Pound, amerykański poeta, tłumacz i krytyk literacki. Obok Thomasa Stearnsa Eliota uważany za najwybitniejszego przedstawiciela poezji modernistycznej. Sławę i uznanie zyskał jako twórca teorii imagizmu i jego kontynuacji - wortycyzmu, jako czołowych prądów w sztuce Stanów Zjednoczonych okresu międzywojennego. Jest autorem zbiorów "Maska i pieśń", "Liryki najpiękniejsze", "Duch romański". (zm.1.11.1972)

1871 - Urodził się Paul Valery, francuski poeta, eseista, autor zbioru wierszy "Gusła", poematu "Młoda Parka", eseju "Wieczór z panemTeste". (zm. 20.07.1945)  140. rocznica

1895 - Urodziła się Maria Kuncewiczowa, pisarka i tłumaczka, autorka powieści: "Cudzoziemka", "Dni powszednie państwa Kowalskich" (pierwsza polska powieść radiowa), "Klucze", "Gaj oliwny", "Tristan". Przez kilkadziesiąt lat przebywała poza krajem, w 1968 roku powróciła osiedlając się w Kazimierzu Dolnym. (zm. 15.07.1898)

1904 - Urodził się Alfred Gradstein, kompozytor, jeden z czołowych twórców pieśni masowych między innymi "Na ćwiczenia", "Na prawo most, na lewo most", "Piosenka o Warszawie", "Pieśń jedności", za które otrzymał dwie nagrody w konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki w 1948 roku. (zm. 29.09.1954) 

1905 - Car Mikołaj II wydał manifest proklamujący swobody obywatelskie oraz zapowiadający zwołanie Dumy.

1906 - Urodziła się Karolina Łubieńska, aktorka, znana głównie z ról teatralnych w dramatach: "Dom Bernardy Alba", "Lekkomyślna siostra", "Zabawa w koty" oraz w filmie "Dzieje grzechu". (zm. 21.04.1991) 105. rocznica

1910 - Zmarł Henri Dunant, szwajcarski kupiec i filantrop, współtwórca Czerwonego Krzyża. Poruszony cierpieniem umierających rannych żołnierzy po bitwie pod Solferino doprowadził do zwołania międzynarodowej konferencji, która w 1863 roku powołała do życia Czerwony Krzyż. był laureatem pierwszej Pokojowej Nagrody Nobla w 1901 roku.  (ur. 8.05.1828)      

1920 - Urodził się Marian Harasimowicz, aktor teatralny i filmowy. Zagrał między innymi w filmach "Palec Boży", "Mazepa", "Epizod", "Cynga", "Wedle wyroków twoich", "Pogranicze w ogniu".

1921 - Urodził się Wacław Bojarski, poeta pokolenia Kolumbów; współzałożyciel i redaktor konspiracyjnego pisma literackiego "Sztuka i Naród"; pisał liryki, groteskowe opowiadania i piosenki żołnierskie, a wśród nich "Natalię" (zm. 05.06.1943 na skutek ran odniesionych w strzelaninie z Niemcami podczas składania wieńca pod pomnikiem Mikołaja Kopernika w Warszawie). 90. rocznica

1930 - Urodził się Cliff Brown, amerykański trębacz jazzowy, obok Raya Charlesa zapoczątkował tzw. hard bop. Pomimo wczesnej śmierci wywarł duży wpływ na kształtowanie się bebopowego prądu w amerykańskim jazzie i zyskał olbrzymie grono naśladowców, wśród których znaleźli się między innymi Donald Byrd, Lee Morgan, Freddie Hubbard, Wynton Marsalis. (zm. 26.06.1956)

1936 - Zmarł Ferdynand Ruszczyc, malarz, grafik, scenograf, profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Tworzył pejzaże, często o charakterze symbolicznym, zajmował się grafiką użytkową i projektami inscenizacji teatralnych, między innymi do "Balladyny" Słowackiego i "Wesela" Wyspiańskiego. (ur. 10.12.1870) 75. rocznica

1937 - Urodził sie Claude Lelouch, francuski reżyser, scenarzysta, operator, producent filmowy, twórca między innymi filmów: "Kobieta i mężczyzna", "Całe nasze życie", "Czy zabiła", "Mężczyzna, który mi się podoba".

1939 - Zmarł Wacław Gąsiorowski, pisarz, autor sztuk scenicznych, działacz niepodległościowy, między innymi organizator tajnych czytelni na terenie zaboru rosyjskiego, także działacz polonijny. Autor powieści "Huragan", "Szwoleżerowie gwardii", "Pigularz", "Czarny generał", "Księżna Łowicka".  

1939 - Rząd Wielkiej Brytanii opublikował raport o hitlerowskich obozach koncentracyjnych tworzonych od 1933 roku w III Rzeszy, w których więziono głównie przeciwników politycznych reżimu faszystowskiego oraz przedstawicieli mniejszości narodowych (przede wszystkim Żydów, Cyganów).   

1944 - Ogłoszono dekret PKWN wprowadzający karę śmierci za opór stawiany nowej władzy.  

1949 - Urodził się Andrzej Rybiński, piosenkarz, gitarzysta i kompozytor, wokalista i gitarzysta popularnego w latach 70. zespołu Andrzej i Eliza. Na początku lat 80. rozpoczął karierę solową. Jest twórcą popularnych piosenek "Nie liczę godzin i lat" oraz "Czas relaksu".   

1951 - W Polsce uchwalono ustawę o powołaniu Polskiej Akademii Nauk. Stwierdzała ona między innymi: "W celu zapewnienia nauce polskiej warunków  wszechstronnego rozwoju i pełnego rozkwitu oraz nadania badaniom naukowym kierunku, odpowiadającego istotnym potrzebom Narodu, w oparciu o postępowe tradycje nauki, jako też o najlepsze osiągnięcia i doświadczenia wszystkich działających dotychczas instytucji i zrzeszeń naukowych, w szczególności Polskiej Akademii Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego - powołuje się Polską Akademię Nauk". 60. rocznica

1953 - Zmarł Imre Kalman, kompozytor węgierski, twórca wielu operetek, z których do najpopularniejszych należą: "Księżniczka Czardasza", "Arizona Lady" oraz "Bajadera". (ur. 24.10.1882)

1954 - Utworzenie Parków Narodowych: Tatrzańskiego, Pienińskiego i Babiogórskiego.

1955 - Zmarł Stanisław Stroński, filolog, publicysta i polityk związany z ruchem narodowym, współzałożyciel Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie i Instytutu  Historycznego im. generała Sikorskiego w Londynie. Pisał prace historyczne i publicystyczne oraz poświęcone literaturze prowansalskiej. Był autorem sformułowania "Cud nad Wisłą". Od 1939 roku mieszkał w Anglii.

1956 - Zmarł Pio Baroja, jeden z najwybitniejszych współczesnych pisarzy hiszpańskich, pozostający pod wpływem Nietzschego i Schopenhauera, łączący w twórczości realizm z satyrycznym spojrzeniem na świat. Autor powieści: "Przygody Sylwestra Paradoksa", "Paradoks królem", "Jarmark głupców". (ur. 28.12.1872) 55. rocznica

1960 - Urodził się Diego Maradona, argentyński piłkarz, napastnik i pomocnik. W mistrzostwach świata w Meksyku w 1986 roku poprowadził reprezentację swojego kraju do zdobycia tytułu mistrzów świata. Jest uznawany za najlepszego piłkarza przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.

1969 - Sztuka Ernesta Brylla "Kurdesz" w reżyserii Bohdana Hussakowskiego została zdjęta ze sceny krakowskiego Starego Teatru. "Gazeta Krakowska" napisała o niej, że jest "niefortunną, szkodliwą społecznie inscenizacją sztuki, budzącej zdecydowane sprzeciwy natury ideowo-politycznej".

1973 - W Stambule otwarto most wiszący przez cieśninę Bosfor, łączący Europę i Azję.

1973 - W Wiedniu rozpoczęły się rokowania państw NATO i Układu Warszawskiego w sprawie redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej, zakończone 19 marca 1989 roku.

1979 - Stany Zjednoczone udzieliły Polsce 500 milionów dolarów kredytu na zakup artykułów zbożowych.

1986 - Zmarł Andrzej Markowski, kompozytor, dyrygent, organizator orkiestry kameralnej w Krakowie, jeden z inicjatorów zorganizowania festiwalu "Vratislavia Cantans". (ur. 22.08.1924) 25. rocznica

1990 - Polska i Republika Południowej Afryki podpisały porozumienie o nawiązaniu stosunków wzajemnych i otwarciu Stałych Biur Inwestorów w stolicach obu państw.

1990 - Zmarł Adam Uziembło, generał, matematyk, członek KPP, więzień stalinowski, współorganizator Konserwatorium "Doświadczenie i przyszłość", członek NSZZ Solidarność. (ur. 03.05.1906)

1991 - Zmarł Renato de Barbieri, włoski skrzypek wirtuoz, uznany za jednego z najlepszych interpretatorów utworów Niccolo Paganiniego. 20. rocznica

2006 - Zmarł Clifford James Geertz, amerykański antropolog, profesor uniwersytetu w Chicago i w Princeton; był jednym z pierwszych antropologów, który podkreślał uwikłanie badacza w proces tworzenia opisu, niemożność dotarcia w badaniach antropologicznych do absolutnej prawdy  problemy komunikacji między kulturami; współtwórca antropologii interpretatywnej, która radykalnie odmieniła oblicze współczesnej antropologii. 5. rocznica

2010 - Zmarł Ryszard Czekała, reżyser i scenarzysta filmów animowanych; do jego najważniejszych animacji należą: "Syn", "Apel", "Wypadek", "Sekcja zwłok", "Człowiek i chleb", "Syrenka Warszawska", "Zofia".
Popularne
Czytaj także

29 października

Ostatnia aktualizacja: 29.10.2011 00:00
Zmarł Joseph Pulitzer, fundator najsłynniejszej nagrody dla twórców.
rozwiń zwiń
Czytaj także

31 października

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2011 00:00
Zmarł Ignacy Daszyński.
rozwiń zwiń