Historia

17 maja

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2011 00:00
Zmarł Botticelli - autor fresków w Kaplicy Sykstyńskiej.

1510 - Zmarł Sandro Botticelli, włoski malarz renesansowy, jeden z największych przedstawicieli szkoły florenckiej. Autor słynnych fresków w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie. Malował obrazy mitologiczne, jak słynne: "Narodziny Wenus", "Wiosna", religijne - "Pokłon Trzech Króli", "Pieta", "Zwiastowanie", zilustrował "Boską Komedię" Dantego. Jego twórczość wywarła ogromny wpływ na prerafaelitów. (ur. 1444)

1749 - Urodził się Edward Jenner, angielski lekarz, odkrywca szczepień ochronnych przeciw ospie prawdziwej, swą metodę opisał w pracy "Badania nad przyczynami i skutkami ospy krowiej". W latach 70. XX wieku większość krajów zaprzestała szczepień, ponieważ epidemie tej choroby wygasły. (zm. 26.01.1823)

1821 - Urodził się Sebastian Kneipp, niemiecki ksiądz katolicki i prekursor wodolecznictwa. Metoda Kneippa, polegająca na leczeniu zimną wodą, ruchem, ziołami, racjonalnym odżywianiu, zyskała w 20. wieku potwierdzenie naukowe zdobywając dużą popularność. Autor prac "Moje leczenie wodą", "Mój testament dla zdrowych i chorych". Zmarł  17 czerwca 1897 roku. 190 rocznica

1838 - Zmarł Rene Caillie, podróżnik francuski, pierwszy Europejczyk, który dotarł do Timbuktu, legendarnego "miasta złota", znajdującego się w środkowym Mali, i przemierzył całą  Afrykę Zachodnią, od Zatoki Gwinejskiej do Morza środziemnego.

1838 - Zmarł Charles-Maurice de Talleyrand francuski polityk i dyplomata, książę Benewentu, minister spraw zagranicznych Francji, a także biskup Autun i reprezentant Francji na kongresie wiedeńskim w 1815 roku. Urodził się 2 lutego 1754 roku.

1851 - Urodził się Aleksander Michałowski, uważany za jednego z twórców polskiej szkoły pianistycznej przełomu 19. i 20. wieku. Pianista, kompozytor, pedagog, autor miniatur fortepianowych, opracował zbiorowe wydanie dzieł Fryderyka Chopina. Zmarł 17 października 1938 roku. 160 rocznica

1865 - Powstała Unia Telegraficzna, obecnie Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna.

1866 - Urodził się Julian Marchlewski, pseud. Karski, Kujawski, działacz socjalistyczny i komunistyczny, ekonomista, publicysta. Był współzałożycielem Związku Robotników Polskich i SDKPiL. Od 1918 roku przebywał w Rosji radzieckiej. W 1920 roku został przewodniczącym Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku. Zmarł 22 marca 1925 roku. 145 rocznica

1869 - Zmarł Franciszek Godebski, pisarz, publicysta, uczestnik powstania listopadowego, działacz emigracyjny we Francji, gdzie współpracował z Adamem Mickiewiczem przy wydawaniu "Trybuny Ludów". Po powrocie do kraju pracował w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich, m.in. przy inwentaryzacji rycin i numizmatów. (ur. 1801)

1870 - Urodził się Lucjan Rydel, poeta, dramaturg, tłumacz. Jego ślub z córką chłopa z Bronowic stał się wydarzeniem społecznym i artystycznym, a także zainspirował Stanisława Wyspiańskiego do napisania "Wesela". Rydel tworzył baśnie dramatyczne, jak "Zaczarowane koło", dramat "Betlejem polskie", tłumaczył "Iliadę", wiersze Horacego, utwory Moliera. Zmarł 8 kwietnia 1918 roku. 

1873 - Urodził się Henri Barbusse, francuski pisarz, dziennikarz i komunista. Sławę przyniosła mu powieść „Ogień” napisana na podstawie doświadczeń z okresu I wojny światowej. Był członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej. Zmarł 30 sierpnia 1935 roku.

1881 - Urodził się Władysław Trzaska, księgarz i wydawca, w 1920 roku wraz z L.J. Evertem i J. Michalskim założył spółkę wydawniczą Księgarnia Wydawnicza T.E.M. Wydała ona dzieła: "Podręczny słownik geograficzny", "Ilustrowana encyklopedia", "Polska jej dzieje i kultura". Istniała do 1963 roku. W okresie międzywojennym księgarnia była jedną z najpoważniejszych firm księgarskich i wydawniczych w Polsce. Zmarł 31 grudnia 1964 roku. 130 rocznica

1900 - Urodził się Władysław Rymkiewicz, pisarz, autor powieści o tematyce współczesnej - "Ziemia wyzwolona", "Raj utracony", "Chłodne spojrzenie" obrazów historycznych - "Portet królowej". Zmarł 13 stycznia 1984 roku.

1902 - Urodził się Karol Ferster "Charlie", rysownik, grafik, malarz, karykaturzysta, współpracował z czasopismami "Przekrój" i "Szpilki", ilustrował książki między innymi Melchiora Wańkowicza "Na tropach Smętka". Zmarł 7 lipca 1986 roku.

1904 - Urodził się Jean Gabin, wielki aktor kina francuskiego, właściwe nazwisko Alexis Jean Moncorge, zagrał w ponad 70. filmach, między innymi: "Ludzie za mgłą", "Zdarzyło się w Paryżu", "Paryski włóczęga", "Nędznicy". Zmarł 15 listopada 1976 roku.

1918 - Zmarł Bronisław Piłsudski, brat Józefa Piłsudskiego, etnograf, lingwista, muzeolog. Za udział w przygotowywaniu zamachu na cara Aleksandra III został zesłany na Syberię, gdzie prowadził badania nad językiem i kulturą tamtejszych plemion, między innymi Ajnów na Sachalinie. Utrwalił fonograficznie pieśni i mowę Ajnów. Urodził się 2 listopada 1866 roku.

1920 - Urodziła się Zofia Rysiówna, jedna z najwybitniejszych aktorek  filmowych i teatralnych. W czasie wojny działała w ruchu oporu, uczestniczyła w akcji odbicia Jana Karskiego z rąk gestapo ze szpitala w Nowym Sączu, więźniarka obozu koncentracyjnego w Ravensbrueck. Grała role teatralne w spektaklach: "Balladyna" J. Słowackiego, "Berenika" J. Racina, "Drzewa umierają stojąc" Cassony, "Tartuffe, czyli obłudnik" Moliera. Zmarła 17 listopada 2003 roku.

1923 - Został zawarty tzw. pakt lanckoroński - układ polityczny pomiędzy Związkiem Ludowo-Narodowym, Chrześcijańską Demokracją i Polskim Stronnictwem Ludowym "Piast", który zapoczątkował prawicową koalicję rządową, a także okreslił zasady przeprowadzenia reformy rolnej.

1924 - Urodził się Kazimierz Dejmek, reżyser, aktor, dyrektor teatrów, minister kultury i sztuki w latach 1993 -1996, autor słynnej inscenizacji "Dziadów" w Teatrze Narodowym w 1968 roku. Zmarł 31 grudnia 2002 roku.

1926 - Urodził się Henryk Bereska, poeta i tłumacz, autor wierszy i politycznych aforyzmów, na język niemiecki przetłumaczył ponad 200 tytułów, w tym Jana Kochanowskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Jerzego Andrzejewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Tadeusza Różewicza. Zmarł 11 września 2005 roku. 85 rocznica

1933 - Urodził się Jarosław Abramow-Newerly, dramatopisarz, satyryk, aktor, kompozytor, autor słuchowisk radiowych, dziennikarz, współzałożyciel Studenckiego Teatru Satyryków w Warszawie, autor tekstów piosenek, między innymi: "Bohdan, trzymaj się", "Piosenka o okularnikach", "Widzisz mała".   

1935 - Zmarł Paul Dukas, francuski kompozytor, autor utworów orkiestrowych - "Uczeń czarnoksiężnika", symfonii, oper, utworów fortepianowych. Urodził się 1 października 1865 roku.

1936 - Urodził się Lars Gustafson, szwedzki filozof, socjolog i pisarz,  podejmował problematykę stosunku człowieka do środowiska przyrodniczego i poszukiwania wartości humanistycznych we współczesnym świecie. Autor powieści "Wełna", dramatu "Nocna uroczystość", zbioru poezji "Varma rum och kalla". 75 rocznica

1939 - Wincenty Witos stanął na czele Stronnictwa Ludowego.

1940 - W Paryżu urodził się Marcel Łoziński, jeden z najbardziej znanych i cenionych polskich dokumentalistów, przedstawiciel nurtu tzw. „kina moralnego niepokoju. Twórca filmów fabularnych i dokumentalnych - "Poste restante", "Jak to się robi", "Pamiętam", "Wszystko może się przytrafić", "Las Katyński". Laureat Nagrody Wolności Andrzeja Wajdy i Philip Morris w 2004 roku. W 1994 nominowany do Oscara za film "89 mm do Europy". Od 1995 jest członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej.

1943 - Urodziła się Joanna Bruzdowicz, kompozytorka, której twórczość obejmuje muzykę symfoniczną i kameralną, elektroniczną, telewizyjną i filmową. Jest autorką oper: "Kolonia karna", "Trojanki". 

1946 - W Clacton Sea w Wielkiej Brytanii rozpoczęła się pierwsza międzynarodowa konferencja ugrupowań socjalistycznych, podczas której określono zasady działania Komitetu Międzynarodowej Konferencji Socjalistycznej (COMISCO), przekształconego we Frankfurcie nad Menem w 1951 roku w Międzynarodówkę Socjalistyczną. 65 rocznica

1947 - Zmarł Ignacy Dygas, śpiewak operowy, znany jako odtwórca partii Jontka w "Halce" Stanisława Moniuszki, a także ról  w operach Ryszarda Wagnera. Występował we Włoszech, Hiszpanii, Rosji i Stanach Zjednoczonych. Od 1919 roku był głównym tenorem bohaterskim warszawskiej opery. Urodził się 29 lipca 1881 roku.

1950 - Zmarł Robert Bernhardt, dermatolog, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, organizator pierwszej w Polsce światłoleczniczej pracowni finsenowskiej w szpitalu św. Łazarza w Warszawie. Autor prac "Rozpoznawanie chorób skóry" i "Choroby skóry". Urodził się 23 grudnia 1874 roku.

1955 - Urodził się Czesław Lang, kolarz, przedsiębiorca, torowiec do 1977 roku i jeden z najlepszych szosowców przełomu lat 70.i 80. Medalista Mistrzostw Świata, wicemistrz olimpijski z Moskwy i pierwszy polski, po II wojnie światowej kolarz zawodowy. Organizator Tour de Pologne i wyścigów MTB.

1955 - Urodził się Bill Paxton, właśc. William Paxton, amerykański aktor, reżyser, scenarzysta, grał w filmach: "Zabójczy kurort", "Ruch oporu", "Wielka blaga", "Titanic".

1963 - We wschodnich Czechach został utworzony Karkonoski Park Narodowy.

1970 - Urodził się Jordan Knight właśc. Jordan Nathaniel Marcel Knight, śpiewający falsetem, główny wokalista legendarnej grupy New Kids On The Block, działającej w latach 1984-1994.

1970 - Pierwsze nominacje generalskie kobiet w wojsku amerykańskim.

1979 - W Luksemburgu zniesiono karę śmierci.

1989 - Sejm PRL uchwalił nadanie osobowości prawnej Kościołowi katolickiemu, zagwarantował wolność wyznania oraz ustalił ubezpieczenia socjalne dla duchownych.

1990 - Światowa Organizacja Zdrowia usunęła homoseksualizm z listy chorób i zaburzeń.

1996 - Zmarł Willis Conower, zwany Mister Jazz, najsłynniejszy amerykański radiowy prezenter jazzu, twórca audycji "Music USA", nadawanej w "Głosie Ameryki" nieprzerwanie od 1954 roku. Urodził się  18 października 1920 roku. 15 rocznica

1996 - Zmarł Virgil Ross, jeden z pionierów amerykańskiego filmu animowanego. 15 rocznica

1998 - Zmarł Andrzej Kierc, aktor i reżyser teatralny, związany z teatrami Wrocławia, Opola, Krakowa, Łodzi. Występował też w filmie - "Kochaj albo rzuć", "Bołdyn", "Promień". Urodził się 5 lutego 1946 roku.

2006 - W Łodzi otwarto Centrum Manufaktura - jedno z największych w Polsce i w Europie centrum handlowo-rekreacyjno-kulturalne. Powstało na terenach pofabrycznych Izraela Poznańskiego, jednego z najbogatszych łódzkich fabrykantów. 5 rocznica

2007 - Zmarł Wiktor Zin, architekt, rysownik, działacz kultury, profesor Politechniki Krakowskiej, autor ponad 50 rozpraw naukowych, w tym - "Słownik krajobrazu polskiego", "Geneza, rozwój i typy attyki polskiej", "Narodziny krajobrazu kulturowego". Przez wiele lat był popularyzatorem wiedzy o sztuce w cyklach telewizyjnych "Piórkiem i węglem" i "Spotkania z zabytkami”. Prowadził również audycje radiowe, m.in. "Półgłosem i ciszą" w Polskim Radiu Bis. Urodził się 14 września 1925 roku.

Czytaj także

16 maja

Ostatnia aktualizacja: 16.05.2011 00:00
Zmarł hetman wielki koronny Jan Tarnowski.
rozwiń zwiń