Lwów, kapitalizm i Lem

Traumy historii, zawiedzione nadzieje, niespełnione obietnice i marzenia o lepszym życiu - czasy transformacji ukraińskiej jak w soczewce skupione w dziejach jednej rodziny. Oto powieść "Dom dla Doma" Wiktorii Ameliny - jej pierwsza książka wydana po polsku.

Akcja powieści rozgrywa się w latach 90. XX wieku, a bohaterowie - rodzina składająca się z emerytowanego pułkownika lotnictwa i sześciu kobiet - mieszkają w tym samym mieszkaniu, w którym dorastał Stanisław Lem i którego obraz pisarz zawarł w autobiograficznej powieści "Wysoki zamek".

- Chodziło mi o to, żeby opowiedzieć o mieście takim, jakim miałabym je widzieć, gdybym mogła zobaczyć wszystkie nawarstwienia historii. Chciałabym Lwów widzieć takim w moim dzieciństwie, ale wtedy był po prostu zabytkowy. Zgadywałam, że kryje jakieś historie, ale nie wiedziałam jakie - tłumaczyła Wiktoria Amelina podczas niedawnych Warszawskich Targów Książki.

Ukraińska transformacja oczami pudla

Pisarka polubiła twórczość Stanisława Lema jeszcze w dzieciństwie. - Pamiętam, jakim odkryciem było dla mnie, w czasie gdy Ukraina odzyskiwała już niepodległość, że Lem dorastał we Lwowie. W Związku Radzieckim był on oczywiście tłumaczony i czytany, ale nie wspominano o tym fakcie, że Stanisław Lem urodził się we Lwowie i musiał go opuścić - opowiadała.

Jednak - obok zawsze interesujących dla polskiego czytelnika wątków lwowskich - książka "Dom dla Doma" opowiada przede wszystkim o trudnej relacji Ukraińców z sowiecką przeszłością i wykuwaniu swojej tożsamości niezależnego kraju. Opowieść o zagubionej w meandrach historii rodzinie Ciłyków snuje pudel Dom, któremu wolno wyrazić to wszystko, o czym boją się mówić bohaterowie powieści...

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek

Gość: Wiktoria Amelina (autorka książki "Dom dla Doma")

Data emisji: 7.06.2022

Godzina emisji: 21.30

pg

Olga Tokarczuk "Empuzjon"

"Empuzjon" to najnowsza powieść Olgi Tokarczuk, pierwsza po otrzymaniu Literackiej Nagrody Nobla.

Wrzesień 1913 roku, uzdrowisko Görbersdorf (dzisiejsze Sokołowsko na Dolnym Śląsku). Właśnie tutaj, u podnóża gór, od przeszło pół wieku działa jedno z pierwszych na świecie i słynne w całej Europie specjalistyczne sanatorium leczące choroby "piersiowe i gardlane".

Mieczysław Wojnicz, student ze Lwowa, przyjeżdża do uzdrowiska z nadzieją, że nowatorskie metody i krystalicznie czyste powietrze powstrzymają rozwój jego choroby, a może nawet całkowicie go uleczą. Diagnoza nie pozostawia jednak złudzeń - tuberculosis. Gruźlica.

W Pensjonacie dla Panów, gdzie zamieszkuje, poznaje innych kuracjuszy. Chorzy z Wiednia, Królewca, Breslau i Berlina przy nalewce Schwärmerei niestrudzenie omawiają najważniejsze sprawy tego świata. Czy Europie grozi wojna? Monarchia czy demokracja? Czy demony istnieją? Czy oddając się lekturze, da się rozpoznać, czyją ręką tekst został napisany - kobiety czy mężczyzny?

Ale nie tylko te pytania zajmują pensjonariuszy. Do Wojnicza docierają też przerażające historie o tragicznych wydarzeniach w górskich okolicach sanatorium. Choć on sam zajęty jest ukrywaniem prawdy o sobie, zagadka budzących grozę wypadków fascynuje go coraz bardziej. Nie wie jednak, że mroczne siły już wzięły go sobie na cel.

Olga Tokarczuk w "Empuzjonie" odsłania przed czytelnikami prawdy o świecie, których albo nie zauważamy, albo za wszelką cenę nie chcemy do siebie dopuścić.

Wit Szostak "Szczelinami" 

Założenie jest czysto powieściowe: spisać życie - autoportret poetki, lecz zrobić to z założenia za pomocą form niepowieściowych krótkich i pełnych przemilczeń, a potem czytelnika zaprosić do niezwykłej gry w sklejanie życia narratorki z okruchów jej najintymniejszych doświadczeń: dojrzewania, miłości i rozstań, rozczarowań i macierzyństwa, trudnych relacji rodzinnych, długiego cienia przeszłości losu kobiety w świecie rządzonym przez mężczyzn. Zmysłowa i cielesna, niedopowiedziana i bezkompromisowa, nieoczywista i prawdziwa. Ta książka jest jak kobieta.

***

Tytuł audycji: Czytelnia

Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz

Goście: Magdalena Mikołajczuk i Piotr Kofta

Data emisji: 19.06.2022

Godzina emisji: 12.30