Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Historia
Polskie Radio Historia Kalendarz historyczny

25 listopada

Ostatnia aktualizacja: 25.11.2011 00:00
Niemcy i Japonia podpisały pakt antykominternowski.

1936 - Niemcy i Japonia podpisały w Berlinie pakt antykominternowski w celu koordynowania działań przeciwko Międzynarodówce Komunistycznej. 6 listopada 1937 roku do paktu dołączyły Włochy, a później (do 1941 roku): Węgry, Mandżukuo, Hiszpania, Bułgaria, Dania, Finlandia, Rumunia, rządy Chorwacji, Słowacji oraz marionetkowy chiński rząd Wang Jingweia w Nankinie. Turcja miała status obserwatora. 75. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1560 - Zmarł Andrea Doria, kondotier, doża Genui, w 1528 roku wyzwolił Genuę spod wpływów Francji i Hiszpanii, ustanowił Republikę Genueńską. (ur.  30.11.1466)

1562 - Urodził się Lope de Vega Carpio, twórca narodowego teatru hiszpańskiego, komediopisarz okresu baroku. Autor około 2200 komedii, liryk, poezji epickiej. Ze sztuk zachowało się 500, w większości oparte na historii i legendach ludowych: "Pies ogrodnika", "Gwiazda Sewilli", "Owcze źródła". Zmarł 27 sierpnia 1635 roku.

1735 - Urodził się Grzegorz Piramowicz, ksiądz, pedagog, pisarz, działacz oświatowy - członek Komisji Edukacji Narodowej i sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, autor prac "Powinność nauczyciela", "Elementarz dla szkół parafialnych narodowych", stały gość króla Stanisława Augusta Poniatowskiego na "obiadach czwartkowych". Zmarł 14 listopada 1801 roku.

1764 - W warszawskiej kolegiacie świętego Jana odbyła się koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski.

1795 - Abdykował ostatni Król Polski Stanisław August Poniatowski, syn Stanisława Poniatowskiego i Konstancji z Czartoryskich. Zmarł w Petersburgu w 1798 roku.

1795 - Zmarł Jan Chrystian Kamsetzer, architekt króla Stanisława Augusta, dekorator, grafik, major wojsk inżynieryjnych. Do najbardziej znanych prac jego autorstwa należy pałac Tyszkiewiczów przy Krakowskim Przedmieściu, pałac Raczyńskich przy ulicy Długiej, Brama Chińska w Łazienkach oraz rozbudowa "Pałacu na Wodzie" w Łazienkach. Urodził się w 1753 roku.

1835 - Urodził się Ferdynand Wilhelm Hoesick, księgarz, wydawca, założył w Warszawie księgarnię ze składem nut, instrumentów muzycznych i map, wydał "Katalog utworów muzycznych", współredaktor "Kuriera Warszawskiego", autor pamiętników "Dom rodzicielski". Zmarł 26 listopada 1900 roku.

1835 - Urodził się Andrew Carnegie, amerykański przemysłowiec, filantrop, fundator Carnegie Hall w Nowym Jorku, autor prac o gospodarce. Zmarł 11 sierpnia 1919 roku.

1838 - W Paryżu powstała Biblioteka Polska, założona przez Adama Jerzego Czartoryskiego, Juliana Ursyna Niemcewicza i Karola Sienkiewicza. Miała za zadanie zbierać książki, archiwa i pamiątki narodowe i udostępniać je czytelnikom, jest najstarszą instytucją polską poza granicami kraju.

1844 - Urodził się Karl Benz, niemiecki inżynier, konstruktor i przemysłowiec, twórca pierwszych samochodów z silnikiem benzynowym, od 1883 roku właściciel firmy Benz & Co, z której po fuzji z zakładami Daimlera w 1926 roku powstały zakłady Daimler-Benz A.G., produkujące samochody marki Mercedes-Benz. (zm. 04.04.1929)

1866 - Zmarł Fryderyk Skarbek, ekonomista, publicysta, pisarz, działacz społeczny, czołowy przedstawiciel polskiej myśli ekonomicznej w okresie Królestwa Polskiego, zwolennik liberalizmu gospodarczego. Urodził się 15 lutego 1792 roku. 135. rocznica

1870 - Urodził się Maurice Denis, francuski malarz, grafik i teoretyk sztuki, współzałożyciel grupy nabistów, inicjator odnowy sztuki sakralnej poprzez założenie warsztatów sztuki kościelnej w 1919 roku, autor między innymi prac: "Wieczór", "Muzy", "Matka i dziecko", plafon w Théâtre des Champs Elysées. (zm. 13.11.1943)

1881 - Urodził się Angelo Giuseppe Roncalli, od 1958 roku papież Jan XXIII, inicjator zwołania II Soboru Watykańskiego, autor programu odnowy życia kościelnego oraz pojednania z innymi Kościołami chrześcijańskimi. Zmarł 3 czerwca 1963 roku. 130. rocznica

1884 - Zmarł Adolph Wilhelm Hermann Kolbe, niemiecki chemik, profesor uniwersytetu w Lipsku, jako jeden z pierwszych zsyntetyzował związki organiczne z substancji nieorganicznych, pierwszy określił budowę kwasu salicylowego i ustalił sztuczny sposób jego otrzymywania w wyniku tak zwanej reakcji Kolbego i Schmidta, a w 1859 roku uzyskał kwas acetylosalicylowy, główny składnik aspiryny. (27.09.1818)

1887 - Urodził się Nikołaj Wawiłow, rosyjski botanik i genetyk. Badał pochodzenie roślin uprawnych, głównie pszenicy oraz odporność roślin. W 1940 roku aresztowany przez NKWD, zmarł w więzieniu w 1943 roku.

1895 - Urodził się Ludwik Svoboda, działacz partyjny i państwowy CSRS, prezydent w latach 1968 -1975. (zm. 20.09.1979)

1897 - Urodził się Andrzej Sołtan, fizyk, specjalista w dziedzinie fizyki jądrowej, profesor Politechniki Łódzkiej oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Był współtwórcą i dyrektorem Instytutu Badań Jądrowych w latach 1955 - 59. W 1956 roku uczestniczył w organizowaniu Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej w Związku Radzieckim. Andrzej Sołtan jest patronem Ośrodka Badań Jądrowych w Świerku, a także jednej z ulic na warszawskim Bemowie. Zmarł 10 grudnia 1939 roku.

1898 - Urodził się Bogumił Pawłowski, botanik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z inicjatorów badań fitosocjologicznych w Polsce.  Opublikował około 150 prac z systematyki, geografii roślin, fitosocjologii i ochrony przyrody, autor monografii "Flora Tatr" oraz podręcznika "Szata roślinna Polski". Zmarł w 1971 roku.

1908 - We Lwowie urodził się Włodzimierz Drużbiak, współtwórca        lekkoatletycznego "wunderteamu", sprinter i płotkarz, od 1947 wykładowca w warszawskiej AWF, sędzia. W latach 1964 - 68 trener kadry narodowej w biegach krótkich. Zmarł 16 lutego 1997 roku.

1911 - Zmarł Stanisław Markiewicz, znany lekarz warszawski, higienista i społecznik. Jako lekarz szkolny w gimnazjum Górskiego po raz pierwszy w Polsce wprowadził systematyczne badania uczniów. Był także twórcą i organizatorem pierwszych kolonii dla biednych dzieci. Wieloletni członek, a następnie prezes Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego i Towarzystwa Opieki nad Dziećmi, Autor wielu prac z zakresu medycyny społecznej i higieny. Jego imieniem został nazwany wiadukt przy ulicy Karowej w Warszawie. Urodził się 8 sierpnia 1839 roku. 100. rocznica

1914 - W Warszawie powołano Komitet Narodowy Polski, uważający się za jedynego reprezentanta społeczeństwa polskiego wobec Rosji i jej sprzymierzeńców. Prezesem KNP został hrabia Zygmunt Wielopolski, zaś prezesem Wydziału Wykonawczego - przywódca endecji Roman Dmowski.

1920 - Urodził się Józef Niweliński, biolog, i farmaceuta, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i członek Polskiej Akademii Nauk, współzałożyciel i redaktor naczelny "Folia Histochemica et Cytochemica", kwartalnika naukowego o zasięgu światowym, pionier nowoczesnej histochemii enzymów, autor wielu prac naukowych, w tym podręcznika "Metody histochemiczne". (zm. 16.05.2010)

 

1923 - Urodziła się Aleksandra Olędzka-Frybesowa, poetka, eseistka, tłumaczka literatury francuskiej, autorka zbiorów poezji: "Okno na wiatr", "Trochę więcej być", "Program na starość", szkiców: "W głąb labiryntu", "Z Paryża w przeszłość", "Patrząc na ikony". 

1950 - Zmarł Johannes Jensen, duński pisarz i poeta, autor prac: "Duńczycy“, "Upadek króla", "Ewolucja i moralność", "Ewolucja zwierząt", laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1944 roku, uważany za jednego z najważniejszych przedstawicieli realizmu jutlandzkiego. (ur. 20.01.1873)

1959 - Zmarł Gerard Philipe, francuski aktor teatralny i filmowy. Zagrał między innymi w filmach "Diabeł wcielony", "Fanfan Tulipan" oraz "Czerwone i czarne". Zasłynął jako odtwórca roli Rodryga w sztuce "Cyd" Corneille'a. Urodził się 4 grudnia 1922 roku. 

1960 - W Stanach Zjednoczonych rozpoczął pracę pierwszy reaktor atomowy do celów badawczo-rozwojowych.

1967 - W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera "Dziadów" w inscenizacji Kazimierza Dejmka (przestawienie przygotowano dla uczczenia 50. rocznicy rewolucji październikowej). Władze zdjęły je z afisza 30 stycznia 1968 roku, co spowodowało protesty studenckie i w rezultacie wydarzenia marcowe, najbardziej burzliwe od 1956 roku wystąpienia polityczne przeciwko ograniczaniu swobód obywatelskich.

1968 - Zmarł Upton Sinclair, amerykański pisarz i działacz społeczny; autor powieści: "Grzęzawisko", "Król Węgiel", "Nafta". (ur. 20.09.1878)

1969 - John Lennon zwrócił królowej Elżbiecie Order Imperium Brytyjskiego na znak protestu przeciwko poparciu Wielkiej Brytanii dla amerykańskiej interwencji w Wietnamie.

1981 - Studenci Wyższej Oficerskiej Szkoły Pożarniczej rozpoczęli strajk okupacyjny, do którego przyłączyli się pracownicy zrzeszeni w NSZZ "Solidarność"; w ramach represji władze rozwiązały szkołę; w 1982 r. na jej miejsce utworzono Szkołę Główną Służby Pożarniczej.  30. rocznica

1990 - W Polsce odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich, która nie przyniosła rozstrzygnięcia. Do drugiej tury przeszli Lech Wałęsa oraz Stanisław Tymiński. 9 grudnia na prezydenta został wybrany Lech Wałęsa.

1991 - Uroczysta sesja inauguracyjna Sejmu I kadencji. 20. rocznica

1992 - Zmarł Karol Teutsch, skrzypek, dyrygent, organizator Orkiestry Kameralnej Filharmonii Narodowej, która pod jego kierunkiem w latach 60. i 70. odnosiła sukcesy na estradach całego świata. (ur. 12.03.1921)

1992 - Czechosłowackie Zgromadzenie Federalne przyjęło ustawę o rozwiązaniu CSRF i podziale państwa na dwie niezależne republiki: Czeską i Słowacką. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 1993 roku.

1993 - Zmarł Anthony Burgess, szkocki pisarz i krytyk literacki, wykładowca literatury na uniwersytecie w Birmingham, autor powieści: "Trylogia malajska", "Czas na tygrysa", "Wróg w pościeli", "Klaskać jedną ręką", "Człowiek z Nazaretu". (ur. 25.02.1917)

2000 - Zmarł Jan Tomala, ginekolog i położnik, kierownik Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Śląskiej Akademii Medycznej, autor ponad 120 publikacji i prac naukowych, przewodniczący Oddziału Śląskiego Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej i członek zarządu tego towarzystwa. (ur. 18.06.1938)

2001 - Zmarł Tadeusz Polak, konserwator zabytków, twórca i wieloletni dyrektor Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków, autor kilkudziesięciu prac poświęconych problematyce konserwacji i ochrony dóbr kultury. (ur. 1927) 10. rocznica

2002 - Zmarł Karel Reisz, angielski reżyser filmowy, pochodzenia czeskiego, miał w dorobku filmy: "Isadora", "Gracz", "Kochanica Francuza". Był jednym z inicjatorów i teoretyków ruchu Free Cinema w brytyjskiej kinematografii. Urodził się 21 lipca 1926 roku.

2003 - Zmarł Stefan Grzybowski, prawnik, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1980 -1992 przewodniczący Społecznej Rady Legislacyjnej "Solidarności", która opracowała kilkadziesiąt społecznych projektów ustaw, autor prac naukowych: "System prawa cywilnego", "Dzieje prawa", "Prawo rodzinne", "Prawo pracy". (ur. 16.11.1902)

2005 - Zmarł George Best, legendarny piłkarz Manchesteru United, reprezentant Irlandii Północnej. Rozegrał 465 meczów, strzelił 180 bramek. W 1968 roku zdobył Puchar Europy. Znalazł się w 2004 roku na liście FIFA 100, opracowanej przez Pelégo na 100-lecie FIFA. Jego imię nosi lotnisko w Belfaście - George Best Belfast City Airport. Z jego wizerunkiem został wydrukowany banknot, który wszedł do obiegu 27 listopada 2006 roku w Irlandii Północnej i w regionie Manchesteru. Urodził się 22 maja 1946 roku.
Popularne
Czytaj także

24 listopada

Ostatnia aktualizacja: 24.11.2011 00:00
Zmarł László Bíró, wynalazca długopisu.
rozwiń zwiń