Historia

20 marca

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2011 00:00
Andrzej Małkowski zorganizował pierwszy kurs skautowy na ziemiach polskich - początki skautingu.

43 p.n.e. - Urodził się Owidiusz, poeta, twórca wielu elegii, między innymi "Amores" i "Tristia". Zmarł około 17 roku naszej ery.  
1568 - Zmarł Albrecht Hohenzollern, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, który przeprowadził sekularyzację zakonu i w kwietniu 1525 roku złożył w Krakowie hołd lenny królowi Polski Zygmuntowi Staremu. Od tego czasu, aż do śmierci sprawował władzę książęcą w dawnym państwie zakonnym przemianowanym na Prusy Książęce.
1673 - Zmarł ojciec Augustyn Kordecki, przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze. W 1655 roku kierował obroną sanktuarium przed wojskami szwedzkimi.
1700 - Urodził się Benedykt Chmielowski, duchowny, autor modlitewników i pierwszej znanej polskiej encyklopedii „Nowe Ateny”, zawierającej anegdoty, ciekawostki oraz bezkrytycznie powtórzone legendy i zmyślenia. Był ponadto autorem herbarza „Zbiór krótki herbów polskich”. Zmarł 7 kwietnia 1763 roku.
1727 - Zmarł Isaac Newton, angielski fizyk, astronom, matematyk, współodkrywca rachunku różniczkowego i całkowego. Sformułował zasady dynamiki i prawo powszechnego ciążenia oraz opracował teorię ruchu planet. (ur. 1643).
1815 - Napoleon Bonaparte po ucieczce z Elby na czele wielotysięcznej armii wkroczył do Paryża. Rozpoczęło się ostatnie "Sto dni Napoleona".  
1816 - W Rzymie odbyła się premiera opery Gioacchino Rossiniego "Cyrulik sewilski".
1828 - Urodził się Henryk Ibsen, norweski dramaturg, światowy rozgłos przyniosły mu poematy "Brand" i "Peer Gynt". Jest też autorem sztuk "Dom lalki", "Nora", "Dzika kaczka". Zmarł 23 maja 1906 roku.
1848 - Początek Wiosny Ludów na ziemiach polskich, czyli Powstania Wielkopolskiego, skierowanego przeciw Prusom. Na wieść o berlińskiej rewolucji marcowej w Poznaniu utworzono Komitet Narodowy, który sprzeciwił się projektowi bezpośredniego wcielenia części Poznańskiego do Prus. Zorganizowano wojsko powstańcze na czele z Ludwikiem Mierosławskim, mimo zwycięstw strony polskiej wojska powstańcze uległy rozprzężeniu, co doprowadziło do podpisania 9 maja kapitulacji.
1875 - Zmarł January Suchodolski, malarz batalista, współorganizator Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie. Ogromną popularność przyniosły mu sceny historyczno-batalistyczne, jak "Bitwa pod Samosierrą" czy "Przejście Napoleona przez Berezynę". Urodził się 19 września 1797 roku.
1875 - Urodził się Bolesław Hryniewiecki, botanik, profesor uniwersytetów w Dorpacie, Odessie, Warszawie, działacz ochrony przyrody. Współzałożyciel Ligi Ochrony Przyrody i  współorganizator Rady Ochrony Przyrody. Zmarł 13 lutego 1963 roku.
1878 - Zmarł Juliusz Mayer, niemiecki lekarz i fizyk, badał procesy przechodzenia jednej postaci energii w inną. Wyniki swoich przemyśleń i doświadczeń zawarł w pracy „Uwagi o siłach przyrody nieożywionej”.
1890 - Urodził się Beniamino Gigli, włoski śpiewak operowy, najwybitniejszy tenor od czasów Carusa, znakomity wykonawca partii lirycznych w operach G. Verdiego, G. Pucciniego, A. Ponchiellego. Zmarł 30 listopada 1957 roku.
1892 - Urodził się Stefan Banach, matematyk, jeden z twórców analizy funkcjonalnej, współzałożyciel czasopisma "Mathematica". Zainicjował serię wydawniczą "Monografie matematyczne". Zmarł 31 sierpnia 1945 roku.
1894 - Zmarł Lajos Kossuth, przywódca węgierskiej rewolucji 1848 roku, której celem było uniezależnienie się od Austrii. Bohater narodowy Węgier, minister finansów w pierwszym rządzie. Z jego inicjatywy Sejm proklamował 14 marca 1849 niepodległość Węgier. Urodził się 19 września 1802 roku.
1895 - Urodził się August Emil Fieldorf, generał, legionista, komendant Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, zastępca ostatniego komendanta AK generała Leopolda Okulickiego.        Aresztowany przez NKWD, internowany, po powrocie do Polski ponownie aresztowany i skazany na śmierć. Stracony 24 lutego 1953. Pośmiertnie zrehabilitowany w lipcu 1958 roku.
1904 - Urodził się Burrhus Frederic Skinner, amerykański psycholog. Skonstruowane przez niego urządzenie, zawierające uproszczony model środowiska naturalnego nazywane "skrzynią Skinnera", służy do badania zachowań zwierząt doświadczalnych. Opracował podstawy współczesnej psychologii behawioralnej,  autor pracy „Zachowanie się organizmów”. Zmarł 18 października 1990 roku.
1904 - Urodził się Walter Maurice Elsasser, niemiecki fizyk, twórca modelu dynama, wyjaśniającego pochodzenie i właściwości magnetyzmu Ziemi. Od 1935 roku w USA. Zmarł 14 października 1991 roku.
1908 - Urodził się Michael Redgrave, angielski aktor teatralny i filmowy, znany głównie z ról szekspirowskich. Grał w filmach „Mikołaj i Aleksandra”, „Pieśń o starym żeglarzu. Zmarł 21 marca 1985 roku.

1911 - Początek polskiego skautingu - Andrzej Małkowski, instruktor Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" zorganizował we Lwowie pierwszy kurs skautowy. W maju 1911 roku wydał książkę "Scauting jako system wychowania młodzieży".

1915 - Urodził się Światosław Richter, rosyjski pianista, światowej sławy wirtuoz o znakomitej technice i wszechstronnym repertuarze. Pomysłodawca i pierwszy dyrektor międzynarodowego festiwalu muzyki „Wieczory grudniowe” odbywającego się od 1981 roku w Muzeum Puszkina w Moskwie. Zmarł 1 sierpnia 1997 roku.
1921 - W 22 powiatach Górnego Śląska przeprowadzono plebiscyt, którego wyniki miały określić przynależność tych ziem i wpłynąć na ostateczne ustalenie granicy między Polską a Niemcami. Wyniki plebiscytu okazały się niezbyt korzystne dla Polski, za którą głosowało około 40%, a za Niemcami około 60%. W głosowaniu uczestniczyło 1.186 tysięcy osób, w tym ponad 192 tysiące emigrantów niemieckich przywiezionych na czas plebiscytu.
1925 - Zmarł Lord Curzon, brytyjski polityk, autor projektu polsko-radzieckiej linii granicznej, wzdłuż Bugu, przedstawionego w 1920 roku, a zrealizowanego w 1944 roku. Plan Curzona stał się podstawą wytyczenia wschodnich granic Polski po zakończeniu wojny.
1925 - Urodził się Yukio Kudo, japoński poeta, eseista, publicysta, tłumacz literatury rosyjskiej, serbskiej, jidisz, francuskiej oraz polskiej. Przetłumaczył na japoński "Pornografię" W. Gombrowicza, "Pierwszy krok w chmurach" M. Hłaski, "Zniewolony umysł" Cz. Miłosza, "Pana Tadeusza" A. Mickiewicza, "Imperium" R. Kapuścińskiego. Był jednym z pierwszych Japończyków wykładających na Uniwersytecie Warszawskim. Zmarł 5 lipca 2008 roku.
1928 - Zmarł Tadeusz Borowicz, lekarz anatomopatolog, zajmował się patologią zapaleń i nowotworów, bakteriologią, patofizjologią krwi oraz terminologią medyczną. W 1874 roku odkrył pałeczkę duru brzusznego, w 1900 roku stworzył teorię budowy początkowych fragmentów dróg żółciowych i teorię powstawania żółtaczek. Współautor „Słownika lekarskiego polskiego”.
1929 - Urodził się Zenon Kowalowski, kompozytor, pedagog, ceniony twórca muzyki teatralnej i filmowej. Autor muzyki do kilkunastu sztuk teatralnych i do ponad 150 filmów krótkiego i średniego metrażu, w tym wielu filmów dla dzieci - "Exodus", „Na szlaku”, „Impas”, „Porwanie w Tiutiurlistanie”, „Reksio", „Marceli szpak dziwi się światu”.
1929 - Zmarł Ferdinand Foch, marszałek Francji, Polski i Wielkiej Brytanii. Podczas I wojny światowej był dowódcą 9 armii. Dowodził w zwycięskiej bitwie nad Marną. Od 1918 był naczelnym wodzem sił sprzymierzonych na froncie zachodnim, przyjął bezwarunkową kapitulację Niemiec w Compiègne. Napisał "Zasady sztuki wojennej". Urodził się 6 kwietnia 1851 roku.
1937 - Rozpoczęto budowę miasta i huty Stalowa Wola.
1941 - Urodził się Jerzy Duda-Gracz, malarz, autor scen rodzajowych, jak "Jeźdźcy Apokalipsy", "Hamlet polny", „Kalendarz polski”, „Wigilia”, a także cyklu pejzaży jurajskich. Jego twórczość budziła emocje,  przedstawiał ludzi o karykaturalnie zdeformowanych ciałach i używał czytelnych symboli, za pomocą któych obnażał ludzkie wady - głupotę, nietolerancję, zakłamanie, ślepą fascynację pieniądzem i kulturą amerykańską. Zmarł 5 listopada 2004 roku.
1942 - W okupowanej przez Niemców Warszawie po raz pierwszy pojawił się znak Polski Walczącej nazywany popularnie "kotwicą", utworzony z połączonych liter P i W. Znak został wyłoniony w konspiracyjnym konkursie. Symbolizował opór i walkę z okupantem.
1944 - Urodził się Erwin Neher, niemiecki biofizyk, laureat Nagrody Nobla w 1991 roku w dziedzinie medycyny za odkrycie funkcji pojedynczych kanałów jonowych w komórkach.
1945 - Wznowiła działalność Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.  
1946 - Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, założone w 1906 roku wznowiło działalność. W 1950 roku w wyniku połączenia PTK z Polskim Towarzystwem Tatrzańskim powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK).
1946 - Urodził się Czesław Piątas, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, uczestnik w rozmowach akcesyjnych Polski do NATO. Od 2008 roku sekretarz stanu w ministerstwie obrony narodowej.
1951 - Urodził się Zbigniew Buczkowski, aktor, mistrz drugiego planu, grał w filmach „Karate po polsku”, „Matka Królów”, „Wyjście awaryjne”, „Nocne graffiti””. Popularność przyniosła mu rola Henia Lermaszewskiego w serialu telewizyjnym „Dom”.
1966 - Weszła w życie 3. konwencja o rybołówstwie i ochronie biologicznych zasobów morza otwartego, uchwalona w Genewie 29.04.1958 roku.
1971 - W Indiach zmarła Wanda Dynowska, poetka, ceniona tłumaczka literatury indyjskiej. Założyła Bibliotekę Polsko-Indyjską, w której wydała ponad 40 książek. W 1947 roku przyjęła indyjskie obywatelstwo. Urodziła się 30 czerwca 1888 roku.
1971 - Urodziła się Agnieszka Krukówna, aktorka, grała między innymi w filmach "Rozdroże cafe", "Kosmici", "Boża podszewka", "Szwadron", "Kolejność uczuć", „Farba”, „Pestka”.
1991 - Zmarł Jan Alfred Szczepański, pisarz, publicysta, krytyk teatralny i filmowy, jeden z czołowych polskich taterników i alpinistów okresu międzywojennego. Dokonał wielu pierwszych wejść, z których najważniejsze to: zachodnia i wschodnia ściana na Zadni Kościelec, północna ściana na Świstowej Czubie, wschodnia ściana na Gerlach. Uczestnik polskich wypraw w Alpy, Andy i Atlas. Urodził się 9 listopada 1902 roku. 
1992 - W Warszawie otwarto przedstawicielstwo Biura Wysokiego Komisarza do spraw Uchodźców.
1993 - Zmarł Lech Zahorski, artysta plastyk, satyryk, dziennikarz, ilustrator książek, autor scenografii do "Aidy" i "Pięknej Heleny". Zaprojektował kostiumy do "Krzyżaków" i "Pana Wołodyjowskiego". Współtwórca czasopism „Polska” i „Magazyn Polski”, jako scenograf współpracował od 1954 roku z wieloma teatrami, głównie muzycznymi. Urodził się w 1923 roku.
1993 - Zmarł Polykarp Kusych amerykański fizyk niemieckiego pochodzenia. W 1955 roku otrzymał Nagrodę Nobla za precyzyjne określenie momentu magnetycznego elektronu, co doprowadziło do wielu zmian w fizyce kwantowej.
1995 - W Paryżu, podczas konferencji OBWE, przedstawiciele 52. państw przyjęli Pakt Stabilizacji w Europie dotyczący dobrego sąsiedztwa, praw mniejszości etnicznych oraz nienaruszalności granic na Starym Kontynencie.
1995 - Japońska sekta religijna - Aum Shinrikyo dokonała zamachu w tokijskim metrze. Użyty przez jej członków gaz bojowy sarin zabił 12 osób, ponad 5000 zostało rannych.
2000 - Pielgrzymka Jana Pawła II do Ziemi Świętej. W Jerozolimskim Wieczerniku papież odprawił pierwszą po kilkuset latach mszę świętą.
2002 - Zmarł Andrzej "Ibis" Wróblewski, dziennikarz, krytyk literacki, publicysta, autor felietonów "Byki ibyczki", "Piórkiem Ibisa", publikowanych w dzienniku "Życie Warszawy".  (ur. 1922)
2003 - Początek drugiej wojny w Zatoce Perskiej: koalicja sił międzynarodowych, głównie USA, Wielka Brytania, Australia, Dania i Polska, rozpoczęła interwencje w Iraku. Po trzech tygodniach walk siły międzynarodowe objęły kontrolę nad większością terytorium Iraku obalając rząd Saddama Husajna i partii Baas, rozpoczęto okupację trwającą formalnie do 2005 roku.
2004 - W Hadze zmarła Juliana, królowa holenderska w latach 1948-80. Jedyna córka królowej Wilhelminy i księcia Henryka. Żona niemieckiego księcia Bernharda Lippe-Biesterfeld; matka czterech córek: Beatrycze (jej następczyni na tronie), Ireny, Małgorzaty i Marijke. Urodziła się 30 kwietnia 1909 roku.  
2005 - Zmarł Marian Włosiński, malarz, opiekun i przyjaciel słynnego malarza prymitywisty Nikifora Krynickiego. Dzięki jego staraniom Nikifor otrzymał metrykę urodzenia oraz nazwisko "Krynicki", ponadto leczył się na gruźlicę. Urodził się w 1923 roku.