1 sierpnia 1944 roku. Na ślubnym kobiercu stają Teresa Bagińska i Zdzisław Poradzki ps. "Kruszynka". To prawdopodobnie pierwszy z 356 powstańczych ślubów. Co sprawiało, że ludzie tak lgnęli ku sobie, gdy wokół trwały walki?

- To ciekawa sprawa wewnętrznego przymusu zawarcia związku małżeńskiego z osobami, które kochamy. W chwili zagrożenia jest instynktowa chęć znalezienia drugiej osoby. Uczucie, że nie jest się samemu – mówiła ppor. Janina Kulesza-Kurowska ps. "Urszula".

- Z drugiej strony wiązało się to często z przeczuciem śmierci. Kiedyś jeden z kolegów oświadczył mi się i natychmiast chciał brać ślub. Odmówiłam, a on następnego dnia zginął. Takich historii znam więcej...

Podobnego zdania jest też mjr dr Halina Jędrzejewskia ps. "Sławka":

- Myśmy żyli w stanie okropnego zagrożenia. Było ważne, żeby mieć obok siebie kogoś bliskiego, kochanego. Jeśli miłość wybuchła, tak jak gejzer, między ludźmi, to im to pomagało przeżyć, walczyć, bo mieli w sobie więcej siły, wiary w siebie, odwagi...!

Dziewczęta szły do ślubu w powstańczych mundurach, wpinając jedynie kwiatek we włosy. Wśród powstańców panowało przekonanie, że walka potrwa najwyżej kilka dni, dlatego mało kto był przygotowany na z górą dwa miesiące boju.

- Nie znam dziewczyny, która była inaczej przygotowana niż ja, gdy szłam na punkt koncentracji - wspomina dr Jędrzejewska.

- Miałam na sobie sukienkę przerobioną z mundurka harcerskiego, żadnego sweterka. Buty? Nie pamiętam jakie... i torbę sanitariuszki. Żadnej zmiany bielizny, swetra, kurtki, niczego. Każda dziewczyna, nawet w tak dramatycznych sytuacjach, jakie miały miejsce w czasie Powstania, chciałaby wyglądać ładnie, chciała się podobać. To naturalne. Ale wiele zależało od tego, w jakim rejonie miasta się walczyło. Nie wyobrażam sobie, żeby na Woli, gdzie były bardzo ciężkie walki toczone, pomyśleć o tym, jak się wygląda.

Podobnie jak śluby, skromne były przyjęcia weselne, składające się z kromek chleba z plastrami pomidora. Nie każde wesele miało szczęśliwy finał.

- Po zawartym 30 sierpnia ślubie państwo młodzi zaprosili na skromne przyjęcie do restauracji "Swoja" na Wielkiej róg Marszałkowskiej - opowiadał por. Adam Drzewoski "Benon".

- Wówczas nadleciały samoloty niemieckie i jedna z bomb trafiła w restaurację i wszyscy zginęli. Byłem świadkiem tego, bo przebywałem w sąsiednim budynku, akurat ustawiałem radiostację przy ścianie, która graniczyła z tym zbombardowanym budynkiem. Gdy kurz opadł, ściany, stołu, radia nie było...

Goście Hanny Marii Gizy mówili o powstańczych przyjaźniach i miłościach, o historiach własnych małżeństw, a także o doświadczeniach z walk.

Zapraszamy do odwiedzania naszej strony

Ponad 100 powstańców, m.in. Jan Rodowicz "Anoda", Andrzej Romocki "Morro" i Józef Szczepański "Ziutek", zostało podczas II wojny odznaczonych Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Nadanie im tych odznaczeń potwierdziła w środę Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari.
- Spotykamy się na kilka dni przed świętem Orderu Wojennego Virtuti Militari, które przypada 11 listopada. Jak powiedział prezydent Bronisław Komorowski to najpiękniejszy order i najwyższe polskie odznaczenie, ale Rzeczpospolita jest szczęśliwa, kiedy go nie nadaje, ponieważ przyznawany jest on ludziom zasłużonym na polu bitwy, w czasie wojny - przypomniał na środowej konferencji prasowej doradca prezydenta Tomasz Nałęcz.

- Obecnie więc ten order nie jest nadawany, a dzisiejsza uroczystość jest spowodowana faktem, że burzliwe dzieje orderu sprawiły, iż nie wszyscy nim odznaczeni go otrzymali, a często niektóre rodziny wyróżnionych nawet nie wiedzą o nadaniu odznaczenia. Dzisiaj mówimy o grupie ponad 100 uczestników Powstania Warszawskiego, którzy zostali uhonorowani Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari przez komendanta głównego Armii Krajowej Tadeusza Komorowskiego "Bora" upoważnionego do nadawania odznaczenia przez naczelnego wodza - poinformował Nałęcz.

Odznaczeni bez orderów

Jak zaznaczył, burzliwe losy Powstania i lat powojennych sprawiły, że te ordery do odznaczonych nie dotarły, co było spowodowane nie tylko faktem, że część z nich została przyznana pośmiertnie. - Losy tej dokumentacji były niezwykle dramatyczne. Zanim stała się ona obecnie świadectwem najwyższej zasługi dla Rzeczpospolitej, stanowiła dowód w śledztwie toczonym przez Urząd Bezpieczeństwa przeciwko odznaczonym. Dopiero po latach udało się do nich dotrzeć, a Kapituła Orderu zdecydowała, by oficjalny wykaz odznaczonych orderem został uzupełniony o zweryfikowane nazwiska. Nie mamy niestety technicznej możliwości, żeby z tą informacją dotrzeć do rodzin osób odznaczonych, dlatego pragniemy rozpowszechnić wiadomość, że jesteśmy gotowi przekazać najbliższym dokumentację, legitymacje i same ordery, które mają szansę stać się później ważną rodzinną pamiątką - podkreślił Nałęcz.

Sekretarz Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari gen. Zbigniew Ścibor-Rylski powiedział, że członkowie Kapituły są bardzo szczęśliwi, że po tylu latach wreszcie te dokumenty ujrzały światło dzienne. - Dzięki głębokiej analizie, z pierwotnej listy 170 rozważanych nazwisk, pozytywnie zostało zweryfikowanych 104 odznaczonych Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy - powiedział Ścibor-Rylski.

Publikujemy pełną listę odznaczonych osób:

Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (V kl.):

1. Mjr Gustaw Billewicz "Sosna", s. Jana, ur. 25.8.1907 r. w Okolnikach  d-ca Zgrupowania "Kuba-Sosna"
2. Por. Teofil Budzanowski "Tum", s. Antoniego, ur. 10.12.1894 r. w Rypinie d-ca Batalionu "Tum", następnie Zgrupowania "Kryska"
3. Ppor. Marian Chodowski "War", ur. 1913 r. w Chodczy z-ca dowódcy Zgrupowania w Obwodzie Praga, Okręg Warszawa AK
4. Ppor. Władysław Miłosław Cieplak "Giewont", s. Aleksandra, ur. 6.6.1917 r. w Aleksandrowie Kuj. d-ca 3. kompanii Batalionu "Zośka"
5. Ppor. Antoni Ciesielski "Zdun", z-ca dowódcy plutonu w Obwodzie Praga, Okręg Warszawa AK
6. Por. Czesław Dąbrowski "Sęp", ur. 30.5.1909 r. w Siennicy Obwód Praga, Okręg Warszawa AK
7. Elżbieta Dutkowska "Tytus", ur. 5.9.1900 r. w Rzeszowie kierowniczka Bazy Łączności Okręgu Łódź "Barka" przy Komendzie Głównej AK
8. Kpr. pchor. Jerzy Frymus "Garbaty", s. Wiktora, ur. 23.10.1921 r. w Warszawie Batalion "Kiliński"
9. Ppłk Władysław Garlicki "Bogumił", ur.8.12.1897 r. w Przemyślu d-ca Odcinka "Bogumił" Podobwodu Śródmieście-Południe
10. Sierż. pchor. Jerzy Paweł Gebert "Lot", s. Jana, ur. 16.11.1919 r. w Warszawie 3. kompania Batalionu "Parasol"
11. Kpt. Lucjan Zygmunt Giżyński "Gozdawa", s. Józefa, ur. 20.5.1909 r. w Śródborzu d-ca Batalionu "Gozdawa"
12. Por. Jan Golański "Roman", ur. 3.5.1912 r. w Wilnie d-ca 1. kompanii Batalionu "Wigry"
13. Ppor. Tadeusz Gołębiowski "Okrój", s. Jana, ur. 12.7.1916 r. w Końskich z-ca dowódcy plutonu w Batalionie "Miotła"
14. Ppor. Bolesław Grasza "Kresowicz", s. Jana, ur. 19.3.1913 r. w Tarnogrodzie z-ca dowódcy 2. kompanii Batalionu "Ruczaj"
15. Kpr. Tadeusz Grzeszczyk "Zając", Obwód Praga, Okręg Warszawa AK
16. Ppłk dypl. Franciszek Kwiryn Herman "Bogusław", s. Franciszka, ur. 30.10.1904 r. w Stanisławowie z-ca Szefa Oddziału II Komendy Głównej AK
17. Ppor. Kazimierz Jackowski "Tadeusz Hawelan", s. Henryka, ur. 2.2.1921 r. w Wiskitkach d-ca plutonu "Torpedy" Batalionu "Miotła"
18. Ppor. Bernard Jagodziński "Cukrowski", ur. 23.8.1903 r. z-ca dowódcy plutonu w Batalionie "Bełt"
19. Kpr. pchor. Mieczysław Jagodzki "Henryk", s. Józefa, ur. 22.11.1920 r. w Żninie Batalion "Chrobry I"
20. Mjr Euzebiusz Jarema "Karol", ur. 14.8.1902 r. w Sobolowie-Chrostowej z-ca Komendanta Rejonu, Obwód Praga, Okręg Warszawa AK
21. Ppor. Wacław Marian Jastrzębowski "Aspira", ur. 26.9.1900 r. w Radomiu d-ca kompanii Kolumny Motorowej "Wydra" Grupy "Krybar"
22. Ppor. Jan Jaworowski "Maryśka", s. Hipolita, ur. 16.5.1920 r. w Łomży z-ca dowódcy 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
23. Kpt. Józef Kaczmarek "Rolicz", s. Wojciecha, ur. 1.3.1915 r. w Słupcy d-ca kompanii w Batalionie "Czata"
24. Por. Zbigniew Korsak-Adamowicz "Konrad", ur. 26.2.1916 r. d-ca kompanii w Batalionie "Parasol"
25. Mjr Alfons Kotowski "Okoń", ur. 14.8.1899 r. d-ca Batalionu "Pięść", następnie Zgrupowania "Kampinos"
26. Ppor. Tadeusz Kowalczyk "Jackowski", ur. 9.7.1915 r. w Warszawie d-ca plutonu 5. kompanii Batalionu "Gozdawa"
27. Por. Grzegorz Kowalski "Murek", z-ca dowódcy zgrupowania, Obwód Praga, Okręg Warszawa AK
28. Kpr. Józef Stefan Kozicki "Wis", s. Piotra, ur. 11.3.1923 r. w Szczebrzeszynie Batalion "Miłosz"
29. Kpt. Edward Kozłowski "Edward", ur. 5.1.1898 r. d-ca Batalionu "Chrobry I"
30. Por. Stefan Królicki "Bruzda", s. Ignacego, ur. 10.10.1902 r. w Grudusku d-ca plutonu w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
31. Mjr Roman Kubec "Romek", d-ca zgrupowania w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
32. Mjr Czesław Kuchciński "Smok", ur. 25.03.1897 r. w Suwałkach z-ca Komendanta 4. Rejonu w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
33. Chor. Władysław Kulasek "Jaśmin", s. Józefa, ur. 24.7.1899 r. w Piwakach d-ca kompanii Batalionu Odwodowego Komendanta Obwodu Śródmieście AK
34. Kpr. pchor. Stanisław Kunicki "Staś", ur. 2.7.1923 r. w Warszawie Oddział Specjalny "Juliusz" Batalion "Gustaw"
35. Kpt. Stanisław Łukasiewicz "Stanisław", ur. 1904 r. d-ca zgrupowania w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
36. Sierż. pchor. Andrzej Łukoski "Blondyn", s. Kazimierza, ur. 22.10.1923 r. w Tarnopolu d-ca 1. kompanii "Maciek" Batalionu "Zośka"
37. Ppor. Mieczysław Marian Łuniewski "Montana", s. Władysława, ur. 2.12.1916 r. w Rosji d-ca plutonu w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
38. Kpt. Tadeusz Majcherczyk "Zdan", ur. 30.1.1906 r. w Dąbrowie Górniczej d-ca Batalionu "Chrobry I"
39. Kpr. Zygmunt Maksinkiewicz "Huk", ur. 1904 r. Batalion "Chrobry I"
40. Mjr Franciszek Władysław Mazurkiewicz "Niebora", s. Bazylego, ur. 1.10.1901 r. w Złoczowie d-ca Batalionu "Miotła"
41. Kpt. Cezary Nowodworski "Głóg", s. Wacława, ur. 7.3.1916 r. w Tomsku  d-ca plutonu w Batalionie "Czata"
42. Sierż. pchor. Konrad Okolski "Kuba", ur. 11.5.1923 r. w Skierniewicach d-ca plutonu "Felek" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
43. Kpr. z cenz. Olgierd Paderewski "Olgierd", ur. 10.1.1920 r. II. Batalion Zgrupowania "Chrobry II"
44. Ppor. Tadeusz Palusiak "Konstanty Jasiński", s. Stefana, ur. 26.9.1914 r. w Łodzi d-ca plutonu w Batalionie "Miotła"
45. Mjr Zygmunt Pawlik "Gawryło", z-ca Komendanta Rejonu, Obwód Praga Okręgu Warszawa AK
46. Plut. Tadeusz Rackiewicz "Bicz", s. Aleksandra, ur. 8.10.1919 r. w Warszawie d-ca plutonu w Batalionie "Ruczaj"
47. Sierż. Mieczysław Radwański "Tygrys", ur. 21.5.1905 r. w Warszawie Batalion "Zaremba-Piorun"
48. Plut. Tadeusz Marian Rdzanek "Teddy", ur. 4.1.1914 r. w Warszawie 101. kompania Batalionu "Bończa"
49. Ppor. Jan Rodowicz "Anoda", s. Kazimierza, ur. 7.3.1923 r. w Warszawie z-ca dowódcy plutonu "Felek" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
50. Ppor. Andrzej Romocki "Morro", s. Pawła, ur.16.4.1923 r. w Warszawie d-ca 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
51. Sanit. Zofia Rościszewska "Róża", Batalion "Czata"
52. Plut. pchor. Alojzy Rzymkowski "Rotmistrz", ur. 17.11.1921 r. w Żurawieńcu sztab Batalionu "Sokół"
53. Plut. Józef Siebuła "Grom", ur 23.7.1907 r. Zgrupowanie "Kuba-Sosna"
54. Ppor. Janusz Jerzy Sobolewski "Jurek", s. Wincentego, ur. 1.9.1921 r. w Chełmie Lubelskim d-ca drużyny w Oddziale Specjalnym "Juliusz" Batalionu "Gustaw"
55. Kpr. Janusz Sokołowski "Wyrwa", Obwód Praga Okręgu Warszawa AK
56. Por. Marian Stasiak "Czółno", ur. 2.2.1902 r. z-ca dowódcy 3. kompanii Batalionu "Miłosz"
57. Łączn. Maria Swech "Mysza", Obwód Praga Okręgu Warszawa AK
58. Kpt. Leon Tarajkowicz "Gryf", s. Jana, ur. 12.7.1911 r. w Wilnie szef saperów Zgrupowania "Radosław"
59. St. strz. pchor. Stanisław Wasowski "Witeź", ur. 1920 r. 3. kompania Batalionu "Miłosz"
60. Plut. pchor. Jerzy Weil "Jerzy", ur. 5.3.1923 r. d-ca plutonu "Sad" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
61. Ppor. Janusz Wiśniewski "Leszek", ur. 15.10.1918 r. w Siedlcach d-ca drużyny w Grupie "Krybar"
62. Kpt. Józef Wiśniewski "Żorż I", ur. 9.1.1909 r. w Bolesławcu d-ca plutonu specjalnego w Odcinku "Bogumił" Obwodu Śródmieście Okręgu Warszawa AK
63. Strz. Roman Wroniak "Żandarm", s. Jana, ur. 1.3.1921 r. w Warszawie kompania wolska Zgrupowania "Leśnik"
64. Por. Konstanty Wypyszewski "Płoszkowski", ur. 4.11.1897 r. d-ca plutonu w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
65. Kpt. Wacław Zagórski "Lech", s. Tadeusza, ur. 28.12.1909 r. w Kijowie d-ca II. Batalionu Zgrupowania "Chrobry II"
66. Kpr. Henryk Kazimierz Zalewski "Hiszpan", s. Franciszka, ur. 23.2.1914 r. w Warszawie 102. kompania Batalionu "Bończa"
67. Ppor. Stefan Zienkiewicz "Szofer", s. Stefana, ur. 21.7.1915 r. w Warszawie Batalion "Chrobry I"

Odznaczeni pośmiertnie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (V kl.):

68. Ppor. Zygmunt Brzosko "Nowina", ur. 11.07.1923 r. d-ca drużyny plutonu "Sad", 2. komp. "Rudy", Batalionu "Zośka"
69. Por. Henryk Buelow "Konstanty", ur. 28.09.1892 r. w Medysowce z-ca kwatermistrza Batalionu "Gozdawa"
70. Kpr. pchor. Ryszard Czarnecki "Kurzawa", ur. 11.11.1921 r. w Warszawie, d-ca drużyny w 1. kompanii "Zemsta" Batalionu "Pięść"
71. Plut. pchor. Mikołaj Czyżewski "Mikuś", ur. 1913 r. Batalion "Miotła"
72. Kpt. Jerzy Dominik "Wilnianin", ur. 21.01.1913 r. d-ca kompanii wolskiej Zgrupowania "Leśnik"
73. Ppor. Janusz Władysław Drzymulski "Wiesław", s. Władysława, ur. 1.10.1919 r. w Pabianicach d-ca plutonu w Batalionie "Chrobry I"
74. Plut. Eugeniusz Dymek "Woda", ur. 8.8.1909 r. Batalion "Gozdawa"
75. St. sierż. pchor. Władysław Kalinowski "Włodek", ur. 26.3.1918 r. w Rosji d-ca 1. kompanii Batalionu "Parasol"
76. Sierż. pchor. Przemysław Kardaszewicz "Akszak", s. Stanisława, ur. 24.6.1921 r. w Driewie z-ca dowódcy plutonu w 1. kompanii Batalionu "Parasol"
77. Ppor. Eugeniusz Koecher "Kołczan", ur. 10.11.1920 r. w Warszawie d-ca plutonu "Alek" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
78. St. sierż. Jerzy Andrzej Konczykowski "Georg", ur. 9.4.1928 r. Grupa "Krybar"
79. Plut. pchor. Stanisław Kozicki "Howerla", ur. 20.5.1918 r. d-ca plutonu w 3. kompanii Batalionu "Zośka"
80. Kpr. pchor. Marian Kruszewski "Maryś", ur. 25.1.1921 r. z-ca dowódcy plutonu II. Batalionu Zgrupowania "Chrobry II"
81. Kpt. Karol Henryk Kryński "Waga", ur. 13.4.1900 r. w Warszawie d-ca III. Batalionu OWPPS w Obwodzie Wola Okręgu Warszawa AK
82. Sierż. pchor. Jan Kubacki "Tadeusz", ur. 27.12.1914 r. z-ca dowódcy 3. kompanii Batalionu "Zośka"
83. Ppor. Leon Lawendowski "Andrew", ur. 21.3.1911 r. w Czachówku Batalion "Chrobry I"
84. Ppor. Stanisław Wojciech Leopold "Rafał", s. Stanisława, ur. 9.1.1918 r. w Dziektarzewie d-ca 1. kompanii Batalionu "Parasol"
85. Por. Michał Łazarski "Biebrza", ur. 29.9.1896 r. w Sztabinie d-ca zgrupowania w Obwodzie Praga Okręgu Warszawa AK
86. Sierż. pchor. Andrzej Makólski "Jędrek", ur. 3.5.1924 r. d-ca plutonu "Alek" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
87. Strz. Ryszard Marczak "Wysocki", ur. 9.10.1923 r. Batalion "Gozdawa"
88. Kpr. Jan Matysiak "Siennicki", ur. 14.6.1915 r. "Oddział Dyspozycyjny A" Kedywu Okręgu Warszawa AK
89. Sierż. pchor. Wojciech Morbitzer "Cis", ur. 9.3.1923 r. d-ca drużyny w plutonie "Sad" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
90. St. ogn. Jan Ostrowski "Hart", ur. 1910 r. d-ca plutonu w kompanii wolskiej Zgrupowania "Leśnik"
91. Ppor. Jan Romocki "Bonawentura", s. Pawła, ur. 17.4.1925 r. w Warszawie d-ca drużyny w plutonie "Sad" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka"
92. Plut. Jan Skrzyński "Skała", s. Jana, ur. 24.8.1904 r. w Goławinie-Czerwińsku Batalion "Gozdawa"
93. Ppor. Stanisław Srzednicki "Stach", s. Józefa, ur. 1915 r. w Krzemieńcu Podolskim d-ca kompanii "Orlęta" Batalionu "Gozdawa"
94. Kpr. pchor. Jerzy Stefan Szaniawski "Słoń", s. Stefana, ur. 2.11.1920 r. w Warszawie kompania "Zemsta" Batalionu "Pięść"
95. Plut. pchor. Józef Andrzej Szczepański "Ziutek", ur. 30.11.1922 r. w Łęczycy d-ca drużyny w 1. kompanii Batalionu "Parasol"
96. St. sap. Zygmunt Szparadowski "Stańko", ur. 2.2.1923 r. kompania saperów Zgrupowania "Kuba-Sosna"
97. Ppor. Tadeusz Józef Towarnicki "Naprawa", s. Józefa, ur. 19.5.1910 r. we Lwowie d-ca plutonu kompanii 993/W Batalionu "Pięść"
98. Por. Zygfryd Maria Urbanyi "Juliusz", s. Zygmunta, ur. 2.2.1915 r. w Szczawnicy d-ca Oddziału Specjalnego "Juliusz" Batalionu "Gustaw"
99. Por. Bronisław Wilewski "Hrabia", ur. 15.1.1910 r. w Warszawie d-ca plutonu 2. kompanii Batalionu "Ruczaj"
100. Ppor. Tadeusz Wiwatowski "Olszyna", s. Józefa, ur. 7.12.1914 r. w Mińsku Litewskim d-ca "Oddziału Dyspozycyjnego A" Kedywu Okręgu
Warszawa AK i z-ca dowódcy Batalionu "Miotła"
101. Por. Stanisław Wojecki "Dr Piotr", ur. 24.09.1914 r. naczelny lekarz Batalionu "Gozdawa"
102. Ppor. Józef Wróbel "Dziergiel", ur. 9.5.1902 r. komórka ewakuacji Wydziału Zrzutów Komendy Głównej AK
103. Kpr. pchor. Zbigniew Zbyrowski "Zbyszek“, pluton "Jerzyków" Batalionu "Miotła"
104. Kpt. Tadeusz Zwierzchaczewski "Powierża", s. Feliksa, ur. 3.2.1908 r. w Warszawie kwatermistrz Batalionu "Gozdawa".

Rodziny odznaczonych mogą uzyskać więcej informacji w Kancelarii Prezydenta RP.

Wystawa "Polka 1939-1945 czyli kilka słów o wojennej służbie Polek" została otwarta w muzeum na Radogoszczu.

-Wspominając walkę o niepodległość zawsze pokazujemy i mówimy o oddziałach zbrojnych tworzonych przez mężczyzn. Mało jest natomiast opracowań naukowych dotyczących udziału kobiet w walkach niepodległościowych. Jeśli jednak prześledzimy te opracowania, to widzimy, że nie ma takiego przedsięwzięcia, w którym kobiety nie brałyby udziału. Ta wystawa dokumentuje ich działalność - powiedział podczas uroczystego otwarcia dyrektor Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi Henryk Siemiński. Wyjaśnił, że wystawę przygotowano z okazji 70. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, co miało miejsce 14 lutego 1942 roku.

Głównym elementem wystawy są portrety kobiet, które były żołnierzami i członkiniami ruchu oporu, zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. W gablotach znalazły się także pamiątki dokumentujące ich służbę. Wśród tych przedmiotów są m.in. mundury jednostek wojskowych, odznaczenia, klucz będący skrytką do przenoszenia korespondencji, a także listy kobiet zesłanych na Wschód, które trafiły później do armii gen. Berlinga.

Tytułowy okres II wojny światowej nie jest na ekspozycji ściśle przestrzegany. Na wystawie znalazły się również pamiątki z lat powojennych, z okresu stalinowskiego. Są wśród nich m.in. przedmioty wykonane z chleba w więzieniach PRL, modlitwy pisane na płótnie, a także grypsy więzienne przemycane do rodzin.

Wystawa została przygotowana przez Fundację Generał Elżbiety Zawackiej i Fundację "Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek" z siedzibą w Toruniu. Organizatorzy przygotowali również okolicznościowy folder dokumentujący wystawę