Wolter przyszedł na świat 21 listopada 1694 roku. W rzeczywistości nazywał się jako Francois Marie Arouet, pseudonim Wolter przybrał w trakcie pracy literackiej. Był czołowym filozofem i pisarzem epoki Oświecenia.

Stosunek do Rzeczpospolitej

Najbardziej kontrowersyjną częścią życia Woltera jest jego stosunek do Polski. Filozof – który w swoich pismach deklarował przywiązanie do liberalnych wartości – za namową Katarzyny II poparł rozbiory Polski. Caryca Rosji opłaciła m.in. Woltera i  zorganizowała kampanię propagandową, która miała przedstawić państwo polsko-litewskie jako kraj zacofany i nieprzystający do realiów ówczesnej Europy.

– Wykorzystała duch czasu, który opierał się na dążeniu do tolerancji i równości społecznej – mówił dr hab. Jan Sowa w audycji z cyklu "O wszystkim z kulturą", prowadzonej przez Michała Nowaka. – Zaproszenie Woltera było poszukiwaniem autorytetu dla opinii międzynarodowej, który mógłby dostarczyć uzasadnienie dla decyzji politycznych.

Młodość filozofa

Dorastał w zamożnej rodzinie mieszczańskiej, która postarała się o zapewnieniu mu jak najlepszego wykształcenia i startu w życie. W młodości wyróżniał się wśród uczniów jezuickiego kolegium, ale jednocześnie prowadził życie, które obfitowało w rozmaite skandaliki.

– W 1713 roku towarzyszył jako sekretarz ambasadorowi w podróży do Hagi, w której przebywał przez kilka miesięcy. Wyjechał dzięki zabiegom swojej matki, która postanowiła oderwać go od Paryża, żeby młody Wolter ochłonął i spoważniał – powiedział Piotr Dmitrowicz w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Mieć 19 lat".

Przez krótki czas próbował się ustatkować – co ostatecznie mu się nie udało – i ostatecznie skupił się na tym, co przyrzekł w wieku 16 lat: zostać bogatym poetą.

Tułaczka po Europie

W latach 20. XVIII wieku odniósł sukces w rodzinnej Francji jako literat. Postanowił jednak wyjechać na kilka lat do Wielkiej Brytanii, ponieważ borykał się z cenzurą w absolutystycznej monarchii. Po powrocie do kraju starał się przekonać rodaków do brytyjskiej kultury politycznej i osiągnięć naukowych.

Ostatecznie po kilkunastu latach ponownie opuścił Francję i przeniósł się do Prus, w których przebywał na dworze króla Fryderyka Wielkiego. Następnie osiadł na dłużej – aż do 1778 roku – w Szwajcarii i w miejscowości Ferney zarządzał dobrze prosperującym gospodarstwem.

Niedługo przed śmiercią wrócił do Francji otoczony sławą wielkiego myśliciela. Zmarł 30 maja 1778 roku w Paryżu.

Ikona europejskiego Oświecenia

Wolter często przedstawiał swoje podglądy w twórczości literackiej. To właśnie w Ferney napisał i wydał w 1759 roku swoje największe dzieło, powiastkę filozoficzną "Kandyd, czyli optymizm". Pod płaszczem dużej dozy satyry przedstawił w niej własny pogląd na zagadnienia podejmowane ówcześnie przez myślicieli.

Był czołowym przedstawicielem oświeceniowej filozofii, która głosiła dogmat racjonalnego rozumu. Uważał, że tolerancja religijna i wolność jest niezbędna w społeczeństwie. Evelyn Beatrice Hall – biografka Woltera – podsumowała jego poglądy stwierdzeniem, któremu starał się być wiernym: "nie zgadzam się z tym co mówisz, ale oddam życie, abyś miał prawo to powiedzieć".

sa

• Seneka był rzymskim pisarzem, poetą i filozofem żyjącym na początku naszej ery.
• W książce "Śniadanie z Seneką. Nauki stoików na dzisiejsze czasy" David Fideler omawia najważniejsze aspekty stoicyzmu, którego celem jest przeżywanie mądrego i szczęśliwego życia.
• Gościem "Wybieram Dwójkę" była Nina Wum, tłumaczka tej publikacji.

Współcześnie terminem "stoik" określamy kogoś, kto ma zwyczaj powściągać i tłumić swoją ekspresję. Nijak ma się to jednak do genezy stoicyzmu...

Stoik to nie Clint Eastwood

- Potocznie rzecz biorąc, kiedy się kogoś nazywa stoikiem, to nasz rozmówca oczami wyobraźni zobaczy kogoś takiego jak Clint Eastwood w swoich starych filmach. Minimalna mimika, minimalne przeżywanie czegokolwiek. To zupełnie nie o to chodziło w filozofii stoickiej - przekonywała Nina Wum.

Tłumaczka przywołała tutaj postać Epikteta, jednego z założycieli szkoły filozofii stoickiej. - Powiedział on, że stoik nie powinien być nieczuły niczym posąg. Stoicy zdecydowane zalecali przeżywanie wszystkich emocji, które nam się przytrafiają. Ich filozofia miała być natomiast swoistą terapią namiętności. To znaczy miała nam wszystkim pomóc w tym, żebyśmy te wszystkie emocje przeżywali w sposób, który mówiąc dzisiejszym językiem nie będzie dysfunkcyjny - podkreślała.

Stoicyzm - czy to dobra filozofia na dzisiejsze czasy?

"O ważnych życiowych kwestiach: przyjaźni, cieszeniu się każdą chwilą, pokonywaniu niepokoju, hamowaniu gniewu, niemożności ucieczki od samych siebie, bogactwie i biedzie, lęku przed śmiercią, miłości i wdzięczności, żałobie i wolności" - te rozważania zawarł w swojej książce David Fideler.

"Śniadanie z Seneką. Nauki stoików na dzisiejsze czasy" to podróż przez najważniejsze i - jak się okazuje - również ponadczasowe aspekty stoicyzmu, którego celem jest przeżywanie mądrego i szczęśliwego życia. Jak dowodzi autor książki - filozof i kulturoznawca David Fideler, nauki Seneki mogą z powodzeniem znaleźć zastosowanie również we współczesnych czasach.

W tych mini "wykładach" z filozofii w ujęciu praktycznym pisze o ważnych życiowych kwestiach: przyjaźni, cieszeniu się każdą chwilą, pokonywaniu niepokoju, hamowaniu gniewu, niemożności ucieczki od samych siebie, bogactwie i biedzie, lęku przed śmiercią, miłości i wdzięczności, żałobie i wolności.

Pokazuje, jak przeciwstawiać się negatywnym aspektom ludzkiej natury i jak dobrze żyć niezależnie od warunków zewnętrznych, jak wnosić swój wkład w życie społeczeństwa, a także jak przezwyciężyć żałobę i wszelkie inne przeciwności, jakie mogą nam stanąć na drodze (i na pewno to zrobią), uczy poskramiania skłonności do zamartwiania się i lęku.

[opis wydawcy]

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Jamrozek

Gość: Nina Wum (tłumaczka książki "Śniadanie z Seneką. Nauki stoików na dzisiejsze czasy" Davida Fidelera)

Data emisji: 6.10.2023

Godz. emisji: 16.30

mgc/pg