Jak kolor niebieski przeniknął do literatury Młodej Polski

Ostatnia aktualizacja: 08.05.2024 17:30
- Zależało mi na tym, żeby pokazać to, w jaki sposób kolor istniejący w kulturze materialnej, w kulturze duchowej epoki przeniknął do literatury i w jaki sposób on zostaje pokazany przez pryzmat właśnie owej kultury - mówiła w Dwójce literaturoznawczyni Justyna Bajda, autorka książki "Błękitny fin de siècle".
Stanisław Wyspiański, Autoportret, 1894, Muzeum Narodowe w Warszawie
Stanisław Wyspiański, Autoportret, 1894, Muzeum Narodowe w WarszawieFoto: Domena publiczna/CC0

Błękit królewski, błękit kwiatu cykorii, błękit upierzenia jaskółki, błękit mórz południowych... - wszystkie odcienie błękitu znajdziemy w specjalnym wzorniku kolorów umieszczonym w książce pt. "Błękitny fin de siècle" Justyny Bajdy.

Jak kolor niebieski przeniknął do literatury

Ta wyjątkowa monografia opisuje fenomen koloru niebieskiego w kulturze Młodej Polski.

- Nie chciałam napisać książki o tym, że w kulturze materialnej czy w kulturze duchowej epoki ten kolor funkcjonował, a równolegle funkcjonował też w literaturze. Zależało mi raczej na tym, żeby pokazać to, w jaki sposób kolor istniejący w kulturze materialnej, w kulturze duchowej epoki, przeniknął do literatury i w jaki sposób on zostaje pokazany przez pryzmat właśnie owej kultury. Taki cel postawiłam przed tą książką - wyjaśniała autorka.

Zapolska, Wyspiański, Przerwa-Tetmajer

Justyna Bajda w swojej książce przygląda się wybranym dziełom Gabrieli Zapolskiej, Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Stanisława Wyspiańskiego, w których twórczości błękit zaznaczył się wyraźnie. "To spotkanie z ludźmi, którzy w błękicie odnajdywali inspirację, wyraz artystyczny i manifest swojej epoki. Opowieść o świecie, który - wydaje się - nie mógł bez błękitu istnieć" - czytamy w opisie książki.


Posłuchaj
14:38 Dwojka_Wybieram_Dwojke_2024_05_08-16-33-31.mp3 Jak kolor niebieski przeniknął do literatury Młodej Polski (Wybieram Dwójkę)

 

Paryż rozświetlony na niebiesko

Justyna Bajda przypomniała, że w końcówce XIX wieku stolicą europejskiej kultury był Paryż i to właśnie tamtejsi impresjoniści "rozbłękitnili swoje płótna". W tym samym czasie kolor ten rozpowszechnił się również w modzie, a dzięki nowoczesnym barwnikom uzyskiwano coraz ciekawsze odcienie.

Trzeci obszar oddziaływania koloru niebieskiego był dla autorki opracowania zaskoczeniem i wiąże się z... elektrycznością.

- Kolor światła, które rozświetlało Paryż - ale przecież już nie tylko Paryż w owym czasie, bo i w Warszawie była elektryczność, i w Łodzi - był postrzegany jako błękitny. Oczywiście w zestawieniu ze światłem znacznie cieplejszym, które dawały wcześniejsze źródła, czyli gaz czy lampy olejne. Tak to światło postrzegano i tak o nim też pisano - mówiła Justyna Bajda.

Moda, estetyka i sytuacja kobiet

W tej monografii autorka prezentuje - między innymi - sytuację kobiet w kontekście ówczesnej mody i estetyki. Pojawiają się w niej nawiązania do znanych europejskich projektantów i domów mody. Czytelnik znajdzie tu niemal sto ilustracji prezentujących sposoby wykorzystania koloru niebieskiego w sztuce i w literaturze przełomu wieków.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Kukla

Gość: Justyna Bajda (literaturoznawczyni)

Data emisji: 8.05.2024

Godzina emisji: 16.30

mgc/wmkor

Czytaj także

Marc Chagall. W Warszawie można już oglądać niedawno zakupione prace

Ostatnia aktualizacja: 05.05.2022 18:00
- Mamy prace o tematyce religijnej, mamy obrazy, które poświęcone są jego wielkiej miłości do obu żon, jego przeżyciom dotyczącym przebywania w dwóch światach: fantastycznym i realnym. Mamy jeszcze całą serię pejzaży i bukiety kwiatów - wyliczała podczas Dwójkowej audycji kuratorka wystawy "Chagall" dr Anna Manicka z Muzeum Narodowego w Warszawie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tomasz Łęcki: Muzeum Narodowe w Poznaniu ma najlepszą galerię sztuki europejskiej w Polsce

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2024 18:00
- Nasze muzeum składa się, najogólniej rzecz biorąc, z dwóch wielkich kolekcji sztuki polskiej, która rozpoczyna się w wieku XVI, a kończy na wieku XXI. Ta kolekcja obecnie jest niedostępna ze względu na remont. Będziemy robili w tej chwili wszystko, aby skupić uwagę na malarstwie europejskim - mówił w Dwójce Tomasz Łęcki, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu.
rozwiń zwiń