Jedną z płaszczyzn działalności Krzysztofa Pendereckiego była pedagogika, która bardzo wiele znaczyła dla jego dzisiejszych wychowanków. W audycji kreśliliśmy więc portret zmarłego przed trzema laty kompozytora zachowany we wspomnieniach Joanny Wnuk-Nazarowej, Krzysztofa Meyera, Marka Stachowskiego, Karola Nepelskiego czy Aleksandra Szczetyńskiego.

Krzysztof Penderecki urodził się 23 listopada 1933 roku w Dębicy. Zmarł 29 marca 2020 roku w Krakowie. W wieku 6 lat zaczął uczyć się gry na fortepianie. Należące do ojca skrzypce stały się jednak najsilniejszą muzyczną inspiracją. Nauce gry na tym instrumencie towarzyszyły pierwsze próby komponowania własnych utworów. Studia kompozytorskie podjął pod kierunkiem Franciszka Skołyszewskiego, który wdrożył go w podstawy kontrapunktu i technik kompozytorskich.

Wśród pierwszych swoich inspiracji Krzysztof Penderecki wymieniał muzykę Henryka Wieniawskiego i Niccolò Paganiniego, później zaś ogromny wpływ na jego myślenie miały m.in. sonaty solowe Bacha. 

Zobacz serwis specjalny: Krzysztof Penderecki w Polskim Radiu >>>

Krzysztof Penderecki uważał się za symfonika. Przekonywał nawet, że wszystkie utwory, które pisał, traktował jako przygotowanie do stworzenia symfonii. - Symfonia jest moim celem. Poza pierwszą następne są połączone. Bardzo często tematy, w formie wariacyjnej, pojawiają się w następnej symfonii. Sposób komponowania jest ten sam. Uważam moje symfonie za jedną całość. To jest po prostu cykl - tłumaczył kompozytor w jednym z archiwalnych wywiadów dla Polskiego Radia. 

Krzysztof Penderecki otrzymał wiele prestiżowych nagród, m.in. nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Tren "Ofiarom Hiroszimy". W 1992 roku za skomponowaną na zamówienie prezydenta Francji Francois Mitterranda IV Symfonię "Adagio" kompozytor otrzymał przyznawaną przez Uniwersytet w Louisville nagrodę Grawemeyera. Był uhonorowany licznymi odznaczeniami państwowymi - polskimi i zagranicznymi - m.in. Orderem Orła Białego.

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Przygotowała: Beata Stylińska

Data emisji: 29.03.2023

Godz. emisji: 21.30

pg

• Tegoroczna odsłona Międzynarodowego Festiwalu im. Krzysztofa Pendereckiego zbiega się z 90. rocznicą urodzin patrona.
• Wydarzenie rozpocznie się w czwartek i potrwa do niedzieli (21-24.09).
• XI Międzynarodowy Festiwal im. K. Pendereckiego odbędzie się pod hasłem "Powiało na mnie morze snów".

Po raz pierwszy Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego w Zabrzu zorganizowano, gdy kompozytor świętował swoje 80. urodziny (2013). Wszystko zaczęło się 320 metrów pod ziemią w zabytkowej kopalni Guido.

- Zaraz po zjeździe stuletnią szolą przywitaliśmy profesora jego utworem – Entratą na instrumenty dęte i kotły. To było niesłychane zobaczyć wyraz jego twarzy. Zrobił największe oczy, jakie w życiu widziałem. Gdy gratulował nam tego występu jego ręce, które zawsze były ciepłe, były wyjątkowo rozgrzane. Był wzruszony. Myślę, że tym go kupiliśmy, że do Zabrza wracał, dzielił się swoimi pomysłami, dyrygował i uczestniczył w wielu przedsięwzięciach - wspominał Jurek Dybał.

Koncerty pod ziemią i na powierzchni

Oprócz kopalni Guido festiwalowe wydarzenia są organizowane w innych obiektach kultury na terenie Zabrza, jak filharmonia czy Dom Muzyki i Tańca. Z inicjatywy Krzysztofa Pendereckiego miejscem finałów jest natomiast niecka sztolni Królowa Luiza. - Jest to postindustrialne otoczenie, cały czas rewitalizowane, gdzie openerowo, i to w tych jesiennych miesiącach, przedstawiamy wielkoformatowe dzieła prof. Krzysztofa Pendereckiego, ale zawsze w jakiejś interdyscyplinarnej czy multimedialnej oprawie - tłumaczył gość Dwójki.

Tytuł tegorocznej odsłony Międzynarodowego Festiwalu im. Krzysztofa Pendereckiego to "Powiało na mnie morze snów". W programie wydarzenia, odbywającego się w roku jubileuszu 90. urodzin jego patrona, znalazło się m.in. premierowe, quasi-sceniczne (w konwencji baletu cieni) wykonanie fragmentów niedokończonej opery "Fedra" Krzysztofa Pendereckiego w opracowaniu Jurka Dybała wykonanym z zachowanych manuskryptów, na życzenie małżonki kompozytora Elżbiety Pendereckiej.

Muzyka Pendereckiego i polska poezja

Ponadto na XI Festiwalu im. K. Pendereckiego wystąpi wirtuoz harfy Xavier de Maistre z utworami inspirowanymi marzeniami sennymi w świetle tytułowego księżyca - Claire de lune Claude'a Debussy'ego. Interesująco zapowiada się też koncert "Surrealistyczny sen" w sali Filharmonii Zabrzańskiej, w trakcie którego Marisol Montalvo - wybitna amerykańska sopranistka - zaśpiewa w towarzystwie Orkiestry Symfonicznej NUSO z Charkowa, pod dyrekcją Jurka Dybała, w porywającym programie złożonym z arcydzieł muzyki poważnej z pogranicza abstrakcji i muzycznego performance'u (Penderecki, Szymanowski, Riley, Cage, Ligeti).

Na koncert finałowy natomiast złożą się "Pieśni zadumy i nostalgii". Dzieła kompozytora zaprezentują 24 września w niecce sztolni Królowa Luiza wybitni soliści: Iwona Hossa, Małgorzata Pańko-Edery, Mariusz Godlewski oraz Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej pod dyrekcją Jurka Dybała.

- Będę to dzieła korespondujące z przepiękną polską poezją, która jest kanwą tego utworu. Na postindustrialnych zabytkowych śląskich obiektach będą również prezentowane dzieła malarskie - opowiadał dyrektor Międzynarodowego Festiwalu im. K. Pendereckiego, jedynego corocznego wydarzenia imienia kompozytora.

Plakat wydarzenia

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Roch Siciński

Gość: Jurek Dybał (dyrygent, kontrabasista, dyrektor Międzynarodowego Festiwalu im. K. Pendereckiego - poziom 320 w Zabrzu)

Data emisji: 20.09.2023

Godz. emisji: 8.30

pg