Historia

19 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2011 00:00
Ukazał się pierwszy numer "Kultury".
Audio
  • Renata Gorczyńska rozmawia z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim o "Kulturze".
  • Jerzy Giedroyc o "Kulturze" jako parlamencie polskiej myśli, wypowiedź z 1999 roku

1623 - Urodził się Blaise Pascal, francuski filozof, matematyk, fizyk i publicysta, uważany powszechnie za następcę Kartezjusza. Był obrońcą jansenizmu i idei świętego Augustyna, krytykiem moralności jezuickiej. Jako naukowiec badał zjawiska dotyczące ciśnienia atmosferycznego i hydrostatyki. Był współtwórcą rachunku prawdopodobieństwa, twórcą zasady indukcji matematycznej. Zmarł 19 sierpnia 1662 roku.  

1669 - Królem Polski został wybrany Michał Korybut Wiśniowiecki, który nie posiadał talentu politycznego i nie był przygotowany do rządzenia państwem. Praktycznie władzę sprawował Andrzej Olszowski, podkanclerzy koronny. W 1672 roku w Buczaczu Wiśniowiecki zawarł upokarzający dla Rzeczypospolitej traktat z Turcją.

1782 - Urodził się Hugues Felicite Robert de Lamennais, francuski pisarz i filozof, ideolog tak zwanego "socjalizmu chrześcijańskiego". Zmarł 27 lutego 1854 roku.  

1820 - Zmarł Joseph Banks, angielski badacz, podróżnik i przyrodnik, sponsor wypraw naukowych i ich uczestnik, między innymi pierwszej wyprawy Jamesa Cooka, przypisuje mu się wprowadzenie na zachodzie eukaliptusa, akacji i mimozy. (ur. 13.02.1743)

1837 - Zmarł Aleksander Bestużew, rosyjski pisarz i krytyk literacki doby romantyzmu. Brał udział w powstaniu dekabrystów w 1825 roku. Jest autorem powieści: "Roman i Olga", "Turniej rewelski", "Mułła-Nur". Urodził się 3 listopada 1797 roku.

1906 - Urodził się Ernst Boris Chain, angielski biochemik, współlaureat, z Alexandrem Flemingiem i Howardem Florey’em, Nagrody Nobla w 1945 roku za wynalezienie penicyliny. (zm. 12.08.1979) 105 rocznica

1909 - Urodził się Tadeusz Wittlin, pisarz, poeta, satyryk. W latach międzywojennych redaktor tygodnika "Cyrulik Warszawski", w czasie kampanii wrześniowej obrońca Warszawy, potem zesłaniec. Autor audycji dla Głosu Ameryki i Radia Wolna Europa, autor opowiadań "Wyspa zakochanych", powieści "Diabeł w raju", wspomnień "Ostatnia cyganeria". Od 1946 roku na emigracji. Zmarł 4 października 1998 roku.

1917 - Brytyjska Izba Gmin przyznała prawo głosu kobietom, które ukończyły 30 lat.  

1921 - Zmarł Tadeusz Rittner, dramaturg, prozaik, krytyk literacki. Jest autorem sztuk teatralnych, między innymi: "W małym dworku", "Don Juan" "Głupi Jakub" oraz powieści - "Duchy w mieście", "Drzwi zamknięte". Urodził się 13 maja 1873 roku. 90 rocznica

1923 - Urodził się Zbigniew Hartwig, operator filmowy: "Morderca zostawia ślad", "Czwartki ubogich", "Kasztelanka", "Kariera Nikodema Dyzmy", "Czas nadziei". 

1924 - Urodził się Wasil Bykau, białoruski pisarz i tłumacz literatury polskiej, autor powieści: "Trzecia rakieta", "Ballada alpejska", "Pójść i nie wrócić", uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy współczesnej literatury białoruskiej. Zmarł 22 czerwca 2003 roku.

1928 - Urodziła się Nancy Marchand, amerykańska aktorka filmowa. Grała w filmach: "Rodzina Soprano", "Czacha dymi", "Odnaleźć siebie", "Walka o złoto". Zmarła 18 czerwca 2000 roku. 

1931 - Zmarł Jerzy Liebert, poeta okresu międzywojennego, publikował na łamach pism "Skamander”, "Wiadomości Literackie" i "Pamiętnik Warszawski". Autor wierszy o tematyce religijnej i filozoficznej: "Druga ojczyzna", "Gusła", "Kołysanka jodłowa". (ur. 24.07.1904) 80 rocznica 

1932 - Na zawodach w Antwerpii słynny polski biegacz Janusz Kusociński pobił rekord świata w biegu na 3000 metrów, pokonując ten dystans w 8 minut i 18,8 sekundy.  

1933 - Urodził się Janusz Sidło, lekkoatleta, wicemistrz olimpijski, rekordzista świata z 1956 roku. Pierwszy Polak, który rzucił oszczepem na odległość ponad 80 metrów. Zmarł 2 sierpnia 1993 roku.

1935 - Urodził się Krzysztof Litwin, aktor, grafik, malarz, kompozytor piosenek, jeden z pierwszych autorów i aktorów kabaretu "Piwnica pod Baranami", autor muzyki pierwszego hymnu "Piwnicy pod Baranami". Wystąpił w ponad 80 filmach i serialach. pamiętamy go z ról m.in. w "Rodzinie Leśniewskich", "Przeklętym oku proroka", "Arii dla atlety", "Bliskich spotkaniach z wesołym diabłem", "Przygodach psa Cywila". (zm. 08.11.2000)

1937 - Zmarł sir James Barrie, pisarz i dramaturg angielski szkockiego pochodzenia. Zasłynął na świecie jako autor sztuki i powieści "Przygody Piotrusia Pana", należącej do arcydzieł dziecięcej literatury światowej. Urodził się 9 maja 1860 roku.  

1945 - Urodziła się Aung San Suu Kyu, birmańska opozycjonistka i działaczka polityczna, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla w 1991 roku, w latach 1989 - 2010 z przerwami przebywała w areszcie domowym.

1947 - W Rzymie ukazał się pierwszy numer emigracyjnego miesięcznika "Kultura", później wydawanego w Paryżu, redagowanego przez Jerzego Giedroycia, Józefa Czapskiego i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Poruszano w nim problematykę polityczno-społeczną, zajmowano się kulturą polską i obcą.

1953 - W amerykańskim więzieniu Sing-Sing stracono na krześle lektrycznym Ethel i Juliusa Rosenbergów, oskarżonych o szpiegostwo na rzecz Związku Radzieckiego i wykradzenie tajemnicy budowy bomby atomowej. Wina Rosenbergów nie została dowiedziona. (ur. Julius Rosenberg - 12.05.1918, Ethel Rosenberg - 25.09.1915) 

1954 - Urodziła się Kathleen Turner, amerykańska aktorka, reżyser i producentka filmowa, grała w filmach: "Peggy Sue wyszła za mąż", "Wojna państwa Rose", "Księżyc i Valentino", "Geniusz w pieluchach", "Klejnot Nilu", "Miłość, szmaragd i krokodyl". W 1995 roku zajęła 73. miejsce na liście 100 Najseksowniejszych Gwiazd w Historii Filmu magazynu "Empire".

1961 - Kuwejt, który od 1914 roku był brytyjskim protektoratem, proklamował niepodległość po podpisaniu układu z Wielką Brytanią. 50 rocznica

1963 - W Opolu odbył się I Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki, którego laureatami byli Ewa Demarczyk i Bogdan Łazuka. 

1990 - Przedstawiciele Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga i RFN podpisali w Schengen układ o zniesieniu kontroli ruchu osobowego między granicami państw-sygnatariuszy. Był to dokument uzupełniający do podpisanego 5 lat wcześniej układu, dotyczącego stopniowego znoszenia kontroli wspólnych granic. 21 grudnia 2007 roku do strefy Schengen weszła Polska.

1991 - W Berlinie odbyła się pierwsza konferencja ministrów spraw zagranicznych 35 państw KBWE. 20 rocznica

1993 - Zmarł William Golding, powieściopisarz angielski, autor alegorycznych utworów ukazujących społeczno-moralną słabość ludzkiej cywilizacji. W 1983 roku otrzymał literacką nagrodę Nobla. Jedną z jego najbardziej znanych powieści jest "Władca much". Jest także autorem powieści: "Siłą bezwładu", "Wieża", "Widzialna ciemność", "Twarzą w twarz". Urodził się 19 września  1911 roku.

1994 - Zmarł Tadeusz Kondrat (ojciec aktora Marka Kondrata), aktor teatralny, filmowy. Występował w kabarecie "Szpak", grał  w filmach: "Przygoda na Mariensztacie", "Zemsta", "Zawiłość uczuć", „Sanatorium pod klepsydrą”. Urodził się 8 kwietnia 1908 roku.

1995 - Zmarła Maria Wiłkomirska, wybitna pianistka, profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi i Państwowej Wyższej Szkołu Muzycznej w Warszawie. Występowała w utworzonym wraz z braćmi, Kazimierzem i Michałem, słynnym "Trio Wiłkomirskich". Urodziła się 3 kwietnia 1904 roku.

1997 - Sejm powołał Uniwersytet Białostocki. Uczelnia zainaugurowała działalność 10 października 1997 roku.  

2000 - Zmarł Michał Żołnierkiewicz, aktor, twórca zawodowego Teatru Lalki i Aktora w Legnicy, współorganizator Oddziału Filmów Kukiełkowych przy łódzkiej Wytwórni Filmów Fabularnych, autor filmów popularno-naukowych. (ur. 30.12.1926)

2006 - Zmarł Marek Górnisiewicz, grafik, rysownik komiksowy, autor okładek do książek "Zew krabów", "Król bezmiarów". Zadebiutował w latach 80. czarno-białym komiksem "Fantazja na fujarkę", drukowanym w formie pasków w tygodniku "Wiadomości Elbląskie". Urodził się 16 września 1959 roku. 5 rocznica