Ludzie kultury, bohaterowie, intelektualiści, duchowni. Wspominamy tych, którzy odeszli

Przypominamy sylwetki osób, które pożegnaliśmy w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy w Polsce.

LISTOPAD 2020

Halina Kwiatkowska, 99 lat

Halina Kwiatkowska była krakowską aktorką, pedagogiem, pisarką i podróżniczką. Była także koleżanką z lat szkolnych i studenckich Karola Wojtyły. U jego boku zagrała Anielę w "Ślubach panieńskich" Aleksandra Fredry oraz tytułowe role w "Balladynie" Juliusza Słowackiego i "Antygonie" Sofoklesa. 

Właściwy debiut sceniczny Kwiatkowskiej nastąpił 1 listopada 1941 r. w przedstawieniu "Król Duch" Juliusza Słowackiego w konspiracyjnym Teatrze Rapsodycznym stworzonym w Krakowie przez Mieczysława Kotlarczyka. Tam występowała do 1947 r. Później współpracowała z krakowskimi scenami: Teatrem TUR (1947-48), Państwowymi Teatrami Dramatycznymi (1948-53). W 1954 roku rolą Warii w "Wiśniowym sadzie" w reżyserii Władysława Krzemińskiego rozpoczęła pracę w zespole Starego Teatru, z którym współpracowała przez wiele lat. Współpracowała m.in. z Jerzym Jarockim, Konradem Swinarskim, Józefem Szajną i Zygmuntem Huebnerem. Zagrała dziewięć ról filmowych, m.in. w "Popiele i diamencie" u Andrzeja Wajdy i "Lalce" Wojciecha Hasa.

Przez czterdzieści lat była wykładowcą krakowskiej PWST (obecnie Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego). Wychowała 586 studentów. 

Odznaczona m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis, Nagrodą Honorową Fundacji Kultury Polskiej i Medalem Honoris Gratia. 

***

Witold Sadowy, 100 lat

Witold Sadowy, aktor, krytyk teatralny, publicysta i felietonista. Miał 100 lat. Nazywany "kronikarzem życia teatralnego Warszawy", był autorem licznych książek oraz artykułów na temat ludzi teatru i filmu. Jako aktor debiutował w 1945 roku w Teatrze Miasta Stołecznego Warszawy. Później występował na scenach warszawskich: Polskiego, Nowego, Rozmaitości oraz gościnnie w Ateneum. Grał epizodyczne role w kilkunastu filmach, jak: "Zakazane piosenki" czy w serialu "Punkt widzenia".

Wystąpił w kilkudziesięciu słuchowiskach Polskiego Radia, w tym "Na dnie" Maksyma Gorkiego, "Drewniany miecz" Haliny Auderskiej i "Lili" Władysława Reymonta.

Od lat 80. XX wieku publikował felietony teatralne w gazetach: "Życie Warszawy", "Życie Codzienne" i "Express Wieczorny" oraz w "Nowym Dzienniku" ukazującym się w Nowym Jorku. Od 1985 roku na łamach "Życia Warszawy", a później "Gazety Wyborczej" pisał nekrologi zmarłych twórców. Uroczystości pogrzebowe Witolda Sadowego miały charakter państwowy. 

Kard. Henryk Gulbinowicz, 97 lat

Kard. Henryk Gulbinowicz był wieloletnim metropolitą wrocławskim. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1950 r. w Białymstoku. W połowie lat 50. uzyskał doktorat z teologii moralnej i etyki na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Święcenia biskupie kard. Gulbinowicz odebrał w 1970 r. z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego. Sześć lat później, po śmierci kardynała Bolesława Kominka, został metropolitą wrocławskim. 15 maja 1985 r. został kardynałem.

W czasie stanu wojennego kardynał Gulbinowicz wspierał działaczy dolnośląskiej Solidarności. Do historii przeszło ukrycie przez duchownego w Pałacu Biskupim związkowych pieniędzy - 80 mln zł. Gotówka po wprowadzeniu stanu wojennego pomogła m.in. w budowaniu wrocławskiego podziemia. Z publikacji IPN wynika jednak, że przedstawianie kardynała jako niezłomnego antykomunisty jest błędem ze względu na jego współpracę ze Służbą Bezpieczeństwa. Historycy z IPN ustalili, że ks. Gulbinowicz w latach 1970-1975 był traktowany przez esbeków jako kandydat na tajnego współpracownika, później – incydentalnie określano go jako kontakt operacyjny i raz jako kontakt poufny.

6 listopada 2020 r. Stolica Apostolska pozbawiła kard. Gulbinowicza prawa używania insygniów biskupich. Hierarcha miał również zakaz uczestnictwa w jakichkolwiek celebracjach lub spotkaniach publicznych. Decyzje te związane były z zarzutami stawianymi kardynałowi w przestrzeni publicznej dotyczącymi pedofilii.

***

Konrad Fiałkowski, 81 lat

Konrad Fiałkowski był naukowcem i pisarzem science-fiction, członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Informatycznego.

W pracy badawczej zajmował się informatyką i cybernetyką, w szczególności modelowaniem ewolucyjnym. Zajmował się m.in. algorytmami genetycznymi, był operatorem-programistą pierwszej polskiej maszyny cyfrowej w Zakładzie Aparatów Matematycznych PAN (1960-1962). W latach 1973-1975 kierował Centralnym Ośrodkiem Informatyki na UW, w latach 1975-1981 był dyrektorem Instytutu INTE w Warszawie, był specjalistą od spraw komputerowych w organizacji UNESCO. 

Jako pisarz science-fiction debiutował w 1956. Wydał dwie powieści, opowiadania, oraz zbiory opowiadań. Jego utwory były tłumaczone m.in. na język angielski, czeski, francuski, japoński, niemiecki, rosyjski, szwedzki, węgierski i włoski. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. 

***

Piotr Strojnowski, 62 lata

Piotr Strojnowski był muzykiem rozrywkowym, współtwórcą znanego polskim fanom reggae zespołu DAAB. Napisał takie utwory jak "Ogrodu serce", "Zakamarki moich dusz", czy "Serce jak ogień". DAAB założył pod koniec 1982 roku, wspólnie z Dariuszem Gierszewskim, Andrzejem Zeńczewskim i Arturem Miłoszewskim. Grupa występowała pod hasłem "Daab - muzyka serc".

Sławę muzykom przyniosła piosenka "Ogrodu serce", która w pamięci tysięcy fanów zapisała się jako "W moim ogrodzie". Znalazła się ona na debiutanckiej płycie wydanej w 1986 r. Na albumie tym znalazło się także wiele innych popularnych piosenek np. "Kalejdoskop moich dróg", czy "Fala ludzkich serc".

Po zakończeniu kariery muzycznej realizował się jako złotnik i, przede wszystkim, dyplomowany instruktor terapii uzależnień, z którymi sam w przeszłości walczył. Był m.in. współzałożycielem i współwłaścicielem Centrum Psychoterapii i Psychoedukacji TOT w Ciechanowie.

***

Włodzimierz Wander, 81 lat

Włodzimierz Wander był muzykiem rozrywkowym, saksofonista, w latach 1962-1965 współpracował z zespołem Niebiesko-Czarni. W 1965 roku, wraz ze Zbigniewem Bernolakiem i Andrzejem Nebeskim, Piotrem Puławskim i Wiesławem Bernolakiem, założył grupę Polanie, z którą zagrał obok The Animals. 

Polanie zarejestrowali jedną płytę długogrającą (1967), a także serię krótszych albumów i nagrań radiowych. Zespól zapisał się w historii polskiej muzyki rozrywkowej jako zainspirowany rhytm and bluesem. Niedługo potem, w kwietniu 1968 roku, grupa rozpadła się. W 1977 roku Wander wyjechał do USA, gdzie zajmował się m.in. prowadzeniem polonijnych klubów muzycznych. 

***

GRUDZIEŃ 2020

Katarzyna Łaniewska, 87 lat

Aktorka filmowa i teatralna. Szeroka publiczność kojarzy ją najbardziej z serialem "Plebania", w którym kreowała postać gospodyni księdza, babci Józi. Występowała też w serialach "Czterdziestolatek", "Klan", "Gruby", "Ojciec Mateusz" i "Na dobre i na złe". Zagrała również kilkadziesiąt ról w spektaklach Teatru Telewizji.

Na wielkim ekranie można ją było oglądać m.in. jako pamiętną Solską w filmie "Kogel-mogel" w reż. Romana Załuskiego, a także jako służącą Gajowca w "Przedwiośniu" Filipa Bajona i kierowniczkę domu dziecka w "Przesłuchaniu" Ryszarda Bugajskiego. Wcieliła się w postać Anny Walentynowicz w filmie "Smoleńsk" Antoniego Krauzego.

W stanie wojennym współorganizowała podziemny ruch wydawniczy i patriotyczne koncerty w kościołach oraz spektakle w prywatnych mieszkaniach.

Aktorka zdobyła szereg nagród i wyróżnień. W 1966 r. otrzymała Złoty Krzyż Zasługi, a rok później uhonorowano ją Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego. W 1970 r. otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 1998 oznaczono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 1999 r. otrzymała odznakę "Zasłużony Działacz Kultury" za działalność wydawniczą drugiego obiegu w okresie stanu wojennego. W 2006 r. za zasługi dla polskiej kultury otrzymała Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", a rok później - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za zaangażowanie w walkę o wolność słowa i wolne media, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej".

***

Henryk Bardijewski, 88 lat

Świat jest zabawny we fragmentach, lecz w całości smutny; pozbawiony humoru byłby trudny do zniesienia - twierdził Henryk Bardijewski. Pisarz, dramaturg, autor ponad 150 słuchowisk radiowych, laureat nagrody Teatru Polskiego Radia "Honorowy Wielki Splendor.

Uprawiał dramat i prozę. Był autorem trzydziestu książek - powieści, tomów opowiadań, bajek dla dzieci oraz zbiorów słuchowisk i dramatów. Ma w swoim dorobku sto pięćdziesiąt słuchowisk radiowych, ponad trzydzieści sztuk teatralnych i telewizyjnych.
Realizatorami słuchowisk według jego tekstów byli znani reżyserzy radiowi, m.in. Jeremi Przybora, Andrzej Łapicki, Janusz Kukuła, Juliusz Owidzki, Zenon Wiktorczyk, Andrzej Zakrzewski i Zbigniew Kopalko.

Jego utwory przetłumaczono na kilkanaście języków. Słuchowiska były realizowane w rozgłośniach radiowych w Niemczech, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Czechach, Słowenii, Słowacji, Bułgarii, Norwegii, Chorwacji. Dwukrotnie reprezentowały Polskie Radio w prestiżowym konkursie Prix Italia. Sztuki były grane w teatrach w Gdańsku, Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Łodzi, Gnieźnie, Przemyślu, a także wystawiane przez zespoły nieprofesjonalne.

Piotr Machalica, 65 lat

Aktor filmowy i teatralny. Na ekranie zadebiutował w 1979 r. w serialu "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy". Wystąpił w kilkudziesięciu filmach i produkcjach telewizyjnych, m.in. w "Krótkim filmie o miłości" i "Dekalogu IX" Krzysztofa Kieślowskiego, "Zabij mnie glino" i "Sztuce kochania" Jacka Bromskiego, "Bohaterze roku" Feliksa Falka, "Saunie" Filipa Bajona, "Dniu świra" i "Wszyscy jesteśmy Chrystusami" Marka Koterskiego. Prócz tego szeroka publiczność kojarzy go z serialami "Złotopolscy", "Egzamin z życia" i "Prosto w serce".

Był związany m.in. z Teatrem Powszechnym w Warszawie, Teatrem Polonia i Och-Teatrem.

Piotr Machalica zasłynął też jako wykonawca piosenki aktorskiej. Śpiewał głównie piosenki Okudżawy, Brassensa, Wojciecha Młynarskiego i Jana Wołka. Wydał płyty: "Portret muzyczny: Brassens i Okudżawa", "Moje chmury płyną nisko", "Piaskownica" i "Mój ulubiony Młynarski".

Był laureatem wielu nagród i wyróżnień.

***

Hanna Stankówna, 82 lata

Aktorka filmowa i teatralna. Miała 19 lat, kiedy zagrała w filmie "Prawdziwy koniec wielkiej wojny" Jerzego Kawalerowicza. W 1959 r. została absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W tym samym roku rozpoczęła współpracę ze stołecznym Teatrem Polskim, gdzie występowała regularnie do 1999 roku.

Występowała także w Teatrze Polskiego Radia, Teatrze Telewizji, a także w filmach - m.in. "Samotność we dwoje" i "Szklana kula" Stanisława Różewicza, "Seksmisja" Juliusza Machulskiego, "Panna z mokrą głową" Kazimierza Tarnasa i "Parę osób, mały czas" Andrzeja Barańskiego.

Szerokiej publiczności była znana także m.in. z seriali "07 zgłoś się", "Jan Serce", "Barwy szczęścia", "Na Wspólnej", "Niania" i "Tygrysy Europy".

W 1987 r. została doceniona Srebrnym Krzyżem Zasługi, a rok później - odznaką Zasłużony dla Teatru Polskiego w Warszawie. W 1995 r. otrzymała Złoty Krzyż Zasługi.

***

Wojciech Borowik, 64 lata

Prawnik, dziennikarz, prezes Stowarzyszenia Wolnego Słowa, a także członek Rady Programowej Polskiego Radia. Był działaczem opozycji antykomunistycznej w czasach PRL, internowany w stanie wojennym. 

W latach 90. sprawował między innymi mandat posła na Sejm II kadencji. 

W 2008 r. został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2015 r. prezydent Andrzej Duda odznaczył go Krzyżem Wolności i Solidarności.

***

O. Maciej Zięba, 66 lat

31 grudnia 2020 roku zmarł dominikanin ojciec Maciej Zięba. Cierpiał na chorobę nowotworową.

Urodził się w 1954 roku we Wrocławiu. W młodości nie myślał o wstąpieniu do zakonu, z wykształcenia był fizykiem. Powołanie odkrył w sobie pod koniec lat. 70. W 1981 roku wstąpił do zakonu dominikanów i w maju 1987 przyjął święcenia kapłańskie. W 1988 roku uzyskał licencjat z teologii na Wydziale Teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, a niemal dziesięć lat później, w 1997 - tytuł doktora na Wydziale Filozofii PAT.

Od 1990 roku przez 5 lat był dyrektorem dominikańskiego wydawnictwa W drodze. W roku 1995 założył Instytut Tertio Millennio w Krakowie, którego został dyrektorem. Jego celem jest popularyzacja nauczania społecznego Kościoła, w tym szczególnie nauczania Jana Pawła II, oraz promocja wartości w życiu publicznym.

W młodości - od 1973 roku - ojciec Maciej Zięba działał w opozycji demokratycznej: był między innymi ekspertem regionu Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność”, współtwórcą i pierwszym redaktorem naczelnym biuletynu "Solidarność Dolnośląska", a także dziennikarzem "Tygodnika Solidarność". Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku współpracował z podziemną "Solidarnością".

Wiele lat później był jednym z organizatorów Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku i dyrektorem tej placówki w latach 2007-2010.

STYCZEŃ 2021

Lidia Lwow-Eberle, 100 lat

Sanitariuszka AK, Panna Wyklęta, narzeczona majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", któremu w latach 1944-47 towarzyszyła w walce z komunistycznym aparatem terroru na Białostocczyźnie, Pomorzu, Warmii i Mazurach. Awansowana na stopień podporucznika w sierpniu 1945 roku. Aresztowana wraz z "Łupaszką" w Osielcu na Podhalu w czerwcu 1948 roku została skazana na dożywotnie więzienie. Przetrzymywana w więzieniach w Fordonie oraz Inowrocławiu uzyskała zwolnienie z odbywania kary w styczniu 1957 roku

Prezydent Andrzej Duda nadał w listopadzie tego roku Lidii Lwow-Eberle Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi w upowszechnianiu wiedzy o działalności polskiego podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, za działalność kombatancką i społeczną".

***

Maria Koterbska, 96 lat

Dama polskiej piosenki. Maria Koterbska urodziła się 13 lipca 1924 r. w Bielsku. Nigdy na stałe nie wyjechała z rodzinnego miasta. Karierę zaczynała po wojnie, a największą popularność zdobyła w latach 50. W repertuarze miała 1500 piosenek, w tym ok. 400 nagranych. Jej największe przeboje: "Karuzelę", "Rudzielca", "Złoty pierścionek", "Serduszko puka w rytmie cza-cza", "Augustowskie noce" i "Parasolki" śpiewała cała Polska. Teksty dla Koterbskiej pisali m.in. Wojciech Młynarski, Jeremi Przybora i Agnieszka Osiecka.

W życiu prywatnym Maria Koterbska była matką aktora i kompozytora Romana Frankla.

W 1999 r. Maria Koterbska została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

***

Andrzej Bieniasz, 66 lat

Lider zespołu Püdelsi. Grupa powstała w 1985 roku, jako kontynuatorzy zespołu Düpą, którego lider, Piotr Marek, popełnił samobójstwo. Podstawowy skład zespołu stanowili muzycy związani z tym zespołem pod kierownictwem Andrzeja "Püdla" Bieniasza.

Pierwszą płytą zespołu była "Bella Pupa" w 1988 r. we współpracy z Korą Jackowską. Kora zaśpiewała większość utworów, tylko w dwóch wokalistą był Maciek Maleńczuk. Muzycy rozczarowani słabym przyjęciem ich płyty zawiesili działalność aż do 1996 roku. Po przerwie grupa wydała trzy płyty: "Viribus Untis", "Narodziny Zbigniewa" i "Psychopop". Po tym albumie po raz kolejny zespół zawiesił działalność w 2000 roku.

Püdelsi na listy przebojów wrócili w 2003 r. albumem "Wolność słowa". Krążek zdobył status Złotej Płyty. W kolejnych latach ukazały się "Zen", "Madame Castro".

***

Henryk Jerzy Chmielewski, 97 lat

Rysownik, słynny Papcio Chmiel, autor serii komiksów o przygodach Tytusa, Romka i A'Tomka, Powstaniec Warszawski z 7. pułku piechoty "Garłuch".

Karierę rysownika komiksów Chmielewski rozpoczął, rysując dla "Świata Przygód", kontynuację losów Sierżanta Kinga z królewskiej konnicy (rok 1947), a potem w "Świecie Młodych" humoreski takie jak "Półrocze bumelanta" (rok 1951) czy "Witek Sprytek" (lata 1955-56).

W roku 1956 wpadł na pomysł komiksu o Romku, A'Tomku i małpie wysłanej w kosmos - czyli Tytusie. Popularność komiksu przerosła oczekiwanie autora. Czytelnicy stale domagali się informacji o Tytusie. Od drugiej połowy lat 60., kiedy Tytus, Romek i A'Tomek pojawili się w książeczkach, przygody publikowane w piśmie coraz częściej stawały się fragmentami nowych albumów. Pierwsza z serii książeczek została wypuszczona na rynek przez Wydawnictwo Harcerskie "Horyzonty" w 1966 r. Nosiła tytuł "Tytus zostaje harcerzem". Od razu zdobyła olbrzymią popularność, sprzedając się w łącznym nakładzie 660 rys. egzemplarzy. Podobnie było z następnymi tomami.

Na podstawie komiksów powstał pełnometrażowy film animowany "Tytus, Romek i A'Tomek wśród złodziei marzeń".

Chmielewski był też autorem autobiografii pod tytułem "Urodziłem się w Barbakanie" oraz będącej drugim tomem tej biografii książki "Tytus zlustrowany".

Był Kawalerem Orderu Uśmiechu. W 2007 roku został odznaczony Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", a w 2009 roku podczas uroczystości z okazji 65. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.

W 2019 roku prezydent Andrzej Duda nadał mu Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

***

Ryszard Kotys, 88 lat

Aktor. Od początku kariery był związany z teatrem. Debiutował w 1953 r. w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, później do 1997 r. grał m.in. w Teatrze Polskim we Wrocławiu, Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu i w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, w którym zajmował się także reżyserią spektakli.

Na wielkim ekranie zadebiutował w 1954 r. w "Pokoleniu" Andrzeja Wajdy. W ciągu przeszło 65 lat zagrał ponad 40 ról serialowych i 150 filmowych. Wystąpił m.in. w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" i "Lalce" Wojciecha Hasa, "Skoku" Kazimierza Kutza, "Samych swoich" Sylwestra Chęcińskiego, "Wodzireju" Feliksa Falka, "Pokoju z widokiem na morze" Janusza Zaorskiego, "Vabank", "Vabank II, czyli riposta" i "Kingsajzie" Juliusza Machulskiego. Można go było oglądać również m.in. w roli sekretarza PZPR w "Konsulu" Mirosława Borka, ojca w "Erratum" Marka Lechkiego i członka komisji etyki lekarskiej w "Bogach" Łukasza Palkowskiego. Szeroka publiczność kojarzy go także z rolą Mariana Paździocha w serialu "Świat według Kiepskich".

Zagrał też m.in. w serialach "Bao-Bab, czyli zielono mi", "O czym szumią kierpce", a także w warstwie dźwiękowej filmu animowanego "Dziadek do orzechów" (2004 r.).

W 1998 r. za osiągnięcia twórcze Ryszard Kotys otrzymał Nagrodę Artystyczną Wojewody Łódzkiego, a rok później - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

***

o. Andrzej Koprowski, 80 lat

Jezuita, twórca redakcji programów katolickich w Polskim Radio i TVP, były dyrektor programowy Radia Watykańskiego.

Święcenia kapłańskie przyjął 24 czerwca 1969 roku.

Był duszpasterzem akademickim na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1977 r. doktoryzował się w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Od 1979 do 1983 pełnił funkcję rektora "Bobolanum".

W latach 1983–1989 był asystentem generała zakonu ds. Europy Środkowej i Wschodniej. W latach 1989–1997 kierował nowo powstałą redakcją programów katolickich Telewizji Polskiej, a równocześnie w latach 1992-1997 warszawskim oddziałem Katolickiego Biura Informacji i Inicjatyw Europejskich (OCIPE).

W latach 1997-2003 był przełożonym prowincji wielkopolsko-mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego. W latach 2004–2015 pracował w Radiu Watykańskim, jako dyrektor programowy rozgłośni.

***

Wanda Zalewska-Zdun, 94 lata

Ppor. Wanda Zalewska-Zdun ps. Rawicz - sanitariuszka z Powstania Warszawskiego.

Działała w konspiracji od wiosny 1944 r. Po przejściu szkolenia sanitarnego, w lipcu 1944 r. została przydzielona do II Obwodu "Żywiciel" (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Powstanie Warszawskie spędziła służąc w punktach opatrunkowych na Żoliborzu, a przed jego kapitulacją - w szpitalu przy ul. Krechowieckiej.

Po upadku Powstaniu Warszawskiego została wywieziona wraz z częścią szpitala z ul. Krechowieckiej. Przeszła przez obóz przejściowy w Pruszkowie (Dulag 121).

W lipcu 1996 r. odznaczono ją Warszawskim Krzyżem Powstańczym oraz Krzyżem Armii Krajowej. W 2011 r. otrzymała Medal "Digno Laude" oraz Medal "Pro Memoria". W 2012 r. wręczono jej Złoty Medal "Za zasługi dla obronności Kraju".

Wanda Zalewska-Zdun. Fot. Joanna Borowska/Forum

***

LUTY

Prof. Zbigniew Siemaszko, 97 lat

Żołnierz Armii Andersa, wybitny historyk, pisarz i publicysta emigracyjny, nazywany nestorem "polskiego" Londynu.

Urodzony w 1923 r. Siemaszko w czasie II wojny światowej został deportowany do Związku Sowieckiego. W 1941 r. wstąpił do formowanej tam Armii Andersa. Przez Persję, Irak, Palestynę i Południową Afrykę trafił w kwietniu 1943 r. do Wielkiej Brytanii. Uczestniczył w szkoleniach dla "cichociemnych" na terenie Szkocji, choć ostatecznie nie został wysłany do Polski.

Po wojnie zdał maturę w polskim gimnazjum w Glasgow, a potem studiował elektronikę na Polish University College i na Uniwersytecie Londyńskim.

Aktywnie uczestniczył w życiu polskiej emigracji w Londynie. Pisał dla prasy emigracyjnej, publikując sprawozdania ze spotkań, wieczorów dyskusyjnych i autorskich, jakie odbywały się w polskich ośrodkach w Londynie, zwłaszcza w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym. W 1959 r. podjął współpracę z Instytutem Literackim. Stał się jednym z najbardziej aktywnych autorów wydawanych przez Jerzego Giedroycia "Zeszytów Historycznych", publikował też w "Kulturze". Był autorem kilkunastu książek. Zajmował się historią wojskowości, historią II wojny światowej, łącznością między emigracją wojenną a krajem, Armią Krajową, Narodowymi Siłami Zbrojnymi. Był laureatem nagrody przyznawanej przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

***

Krzysztof Kowalewski, 83 lata

Jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, odtwórca słynnych komediowych ról w "Nie ma róży bez ognia" i "Brunet wieczorową porą", a także tytułowy bohater radiowej audycji "Kocham Pana, Panie Sułku".

W jednym z wywiadów Krzysztof Kowalewski pytany o najważniejszą cechę w zawodzie aktora odparł: "talent to jest coś, z czym się człowiek rodzi, albo nie. Załóżmy, że mówimy o aktorze utalentowanym. Wtedy niewątpliwie równolegle z talentem idzie pracowitość. Jeśli nie ma pracowitości, precyzji, to na dłuższą metę niewiele można osiągnąć".

Krzysztof Kowalewski urodził się 20 marca 1937 roku. Był absolwentem warszawskiej PWST. Był synem znanej przedwojennej aktorki Elżbiety Kowalewskiej. Zagrał około 100 ról filmowych w polskich filmach i serialach.

Na dużym ekranie zadebiutował w 1960 r. niewielką rolą w "Krzyżakach" w reżyserii Aleksandra Forda. Aktor zdobył również uznanie publiczności za rolę Zagłoby w ekranizacji "Ogniem i mieczem" w reżyserii Jerzego Hoffmana (1999).

Największą popularność przyniosły mu jednak postacie komediowe. Wystąpił m.in. w filmach: "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" (1978), "Miś" (1980), "Rodzina Leśniewskich" (1980), "Wyjście awaryjne"(1982), "C.K. Dezerterzy" (1985), "Nowy Jork - czwarta rano"(1988), "Rozmowy kontrolowane"(1991), "Nic śmiesznego"(1995), a ostatnio - w filmie "Ryś" Stanisława Tyma (2007) i "Sercu na dłoni" (2008, reż. Krzysztof Zanussi).

Kowalewski był również znany słuchaczom radiowym jako Pan Sułek w satyrycznym słuchowisku radiowym autorstwa Jacka Janczarskiego pt. "Kocham Pana, Panie Sułku".

W teatrze Kowalewski zadebiutował w 1961 r. rolą Willy'ego w przedstawieniu "Robin Hood" (Teatr Klasyczny). Potem grał kolejno w warszawskich teatrach: Klasycznym (1960-1961), Dramatycznym (1961-1962), Polskim (1962-1970), Studenckim Teatrze Satyryków (1970-1973) i w Teatrze Rozmaitości (1974-1977).

Od 1977 r. artysta był związany z warszawskim Teatrem Współczesnym.

***

Antoni Kopff, 76 lat

Autor piosenek "Do zakochania jeden krok" i "Bądź moim natchnieniem". Aranżował i komponował piosenki do programów radiowych i telewizyjnych, m.in. do Kabaretu Olgi Lipińskiej i Poradni pozamałżeńskiej Marcina Wolskiego. Muzykę komponował też do piosenek twórców i zespołów takich, jak BAJM, Andrzej Dąbrowski, Anna Jantar, Irena Jarocka, Krzysztof Krawczyk, Alicja Majewska, Zbigniew Wodecki, Andrzej Zaucha, Jonasz Kofta.

Był kompozytorem muzyki do spektakli teatralnych "Sceny z życia Cyganerii", "Filomena Marturano", "Dom kobiet" i "Kolęda na cały rok".

Za piosenkę "Do zakochania jeden krok", skomponowaną dla Andrzeja Dąbrowskiego został laureatem I nagrody na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu w 1972 r. oraz I nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1972 r. "Do zakochania jeden krok" zostało w 1971 roku "Radiową Piosenką Roku".

***

Zdzisław Najder, 90 lat

Historyk literatury, światowej sławy autorytet w dziedzinie twórczości Josepha Conrada, działacz opozycji w okresie PRL.

W kwietniu 1982 r. objął stanowisko dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, które zajmował do 1987 r. W 1983 r. Zdzisław Najder został zaocznie skazany przez Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego na karę śmierci za współpracę z amerykańskim wywiadem (wyrok uchylono w 1989 r.). Następnie w latach 1987–89 pracował w redakcji miesięcznika "Kontakt". Po powrocie na stałe do kraju w roku 1990 przewodniczył Komitetowi Obywatelskiemu przy Lechu Wałęsie, a w latach 1991–92 Krajowemu Komitetowi Obywatelskiemu. Od 1991 do 1993 r. pełnił funkcję przewodniczącego Klubu Atlantyckiego. W 1992 r. został szefem doradców premiera Jana Olszewskiego.

Od 1994 r. Zdzisław Najder, jako światowej sławy badacz i edytor twórczości Josepha Conrada, także autor poświęconych mu książek m.in. "Życie Conrada-Korzeniowskiego", "Joseph Conrad: a Chronicle", był prezesem Polskiego Towarzystwa Conradowskiego.

W 1983 r. Zdzisław Najder został odznaczony przez prezydenta RP na uchodźctwie Edwarda Raczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2005 r. został Kawalerem francuskiej Legii Honorowej.

***

Janusz Majka, 64 lata

Dziennikarz, pracował w Polskim Radiu Rzeszów od sierpnia 1981 r. Przez lata był kierownikiem redakcji magazynów informacyjnych, prowadził poranny "Kalejdoskop" i "Puls Dnia".

Interesował się motoryzacją i nowinkami związanymi z rynkiem samochodowym. Przygotowywał i prowadził motomagazyny. Zajmował się również sportem.

Dziennikarz relacjonował także wszystkie pielgrzymki Jana Pawła II. Papież Polak był jego autorytetem. Redaktor był autorem wielu audycji poświęconych Ojcu Świętemu. Uczestniczył w pogrzebie Jana Pawła II w Rzymie.

Janusz Majka przez lata pracy w Polskim Radiu Rzeszów wychował wiele pokoleń dziennikarzy.

***

Aleksander Doba, 74 lata

Kajakarz i podróżnik. Turystykę kajakową zaczął uprawiać w 1980 r. W 1989 r. przepłynął Polskę "po przekątnej" - z Przemyśla do Świnoujścia, pokonując 1189 km. Wśród jego osiągnięć jest też samotne przepłynięcie Bałtyku "z Polic do Polic" w 80 dni, bez zawijania do zatok na dystansie 4227 km.

Aleksander Doba trzykrotnie samotnie przepłynął kajakiem Ocean Atlantycki. Po raz pierwszy emerytowany inżynier mechanik z Polic wystartował ze stolicy Senegalu, Dakaru, 26 października 2010 r. na specjalnym kajaku "Olo", zbudowanym w stoczni Andrzeja Armińskiego. Po blisko 99 dniach i przebyciu 5394 km 2 lutego 2011 r. dotarł do Acarau w Brazylii. W czasie I Transatlantyckiej Wyprawy Kajakowej przebył ocean w najwęższym miejscu.

5 października 2013 r. wyruszył z Lizbony, aby tym razem przepłynąć Atlantyk w jego najszerszej części. 19 kwietnia 2014 r. postawił nogę na lądzie w New Smyrna Beach na Florydzie. Na oceanie spędził 167 dni, pokonał trasę długości 12 427 km w dwóch etapach - niekorzystny wiatr na zachodnim Atlantyku wymusił zawinięcie na Bermudy.

3 września 2017 r. w Le Conquet we Francji zakończył trzecią podróż przez Atlantyk, którą rozpoczął 16 maja w Nowym Jorku, płynąc tym razem w drugą stronę - z Ameryki do Europy.

Doba po głosowaniu na stronie internetowej "National Geographic" otrzymał tytuł "Podróżnika Roku 2015". Podróżnik latał też na szybowcach i skakał ze spadochronem. Został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

***

Jan Lityński, 75 lat

Działacz opozycji w okresie PRL, poseł i doradca byłego prezydenta Bronisława Komorowskiego.

Był organizatorem i uczestnikiem studenckich wystąpień w marcu 1968 r., za co został skazany na 2,5 roku więzienia. Pracował jako robotnik, następnie programista komputerowy.

W 1976 r. współzałożyciel "Biuletynu Informacyjnego", pierwszego pisma ukazującego się poza cenzurą. Wielokrotnie aresztowany.

W 1980 r. doradca władz NSZZ "Solidarność". Autor uchwalonego przez I Zjazd "Solidarności" Posłania do Ludzi Pracy Europy Wschodniej. W 1981 r. w stanie wojennym internowany, a następnie aresztowany. W 1989 r. uczestnik obrad Okrągłego Stołu.

W latach 1989-2001 poseł na Sejm, m.in. przewodniczący Komisji Polityki Społecznej i Komisji Służb Specjalnych. W latach 2010–2015 był doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego ds. kontaktów z partiami i środowiskami politycznymi.

Odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą.

Jan Lityński utonął 21 lutego w Narwi w okolicach Pułtuska, próbując ratować psa, pod którym załamał się lód.

***

MARZEC

Prof. Jerzy Limon, 70 lat

Anglista, pisarz, tłumacz, twórca i dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Jerzy Limon urodził się 24 maja 1950 r. w Malborku. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w Sopocie i uniwersytetu w Poznaniu, gdzie do 1975 r. studiował filologię angielską i historię.

W 1980 r. rozpoczął pracę w Instytucie Anglistyki Uniwersytetu Gdańskiego, od roku 1985 doktor habilitowany, od 1993 profesor tytularny. W okresie 1983–1993 wicedyrektor Instytutu Anglistyki UG, od 1993 kierownik Zakładu Historii Literatury i Kultury Angielskiej (obecnie Zakład Literatury Brytyjskiej).

Wykładał gościnnie m.in. w Hunter College, University of Delaware, University of Colorado, Shakespeare Institute w Waszyngtonie. Stypendysta m.in. British Council (1984–1985), Folger Shakespeare Library (1987–1988), Fundacji Alexandra von Humboldta (1991–1992).

Od 1989 r. prezes Fundacji Theatrum Gedanense, stawiającej sobie za cel przywrócenie pamięci o obecności w Gdańsku teatru elżbietańskiego, do końca XVIII wieku. Dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego od jego powstania w 2014 r.

Członek Polskiej Akademii Umiejętności, członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Międzynarodowego Towarzystwa Szekspirowskiego, Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego, Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru, ZAiKS-u, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Autor licznych publikacji naukowych. Twórca wielu przekładów z języka angielskiego.

Był też autorem powieści: "Muenchhauseniada" (1980), "Kaszubska Madonna" (1991), "Wieloryb" (1998), "Koncert Wielkiej Niedźwiedzicy" (2001).

We wrześniu 2014 r. w związku z otwarciem Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, królowa brytyjska Elżbieta II przyznała mu za zasługi dla brytyjsko-polskiej współpracy kulturalnej Honorowy Order Imperium Brytyjskiego w stopniu oficera (wręczony przez ambasadora brytyjskiego 29 stycznia 2015 r. w Gdańsku).

***

Piotr Świąc, 54 lata

Dziennikarz. W latach 1994–2001 był prezenterem studia oprawy TVP1. Prowadził też "Wiadomości" w TVP1 i poranne pasmo w TVP Info. Był dziennikarzem i prowadzącym TVP3 Gdańsk (programy "Panorama", "Forum Panoramy" i "Forum Gospodarcze").

Zginął w wypadku drogowym, do którego doszło na drodze krajowej nr 20 w Borczu na Kaszubach. Dziennikarz wracał do domu po prowadzeniu wieczornego wydania "Panoramy" w TVP 3 Gdańsk.

Piotr Świąc. Fot. Twitter/TVP3 Gdańsk

***

Aleksander Żyzny, 73 lata

Dziennikarz motoryzacyjny, przez lata związany z Radiem Kierowców Programu I Polskiego Radia. W Polskim Radiu pracował w latach 1976-2012. W telewizji publicznej był współautorem programów Magazyn Motoryzacyjny Studia 2, Puchar Studia 8, Auto Moto Fan Klub, Automania, Auto Mix.

W latach 1986-1987 pomysłodawca i współorganizator rajdów ekonomii pod nazwą Długodystansowa Jazda Oszczędnościowa. Inicjator i współtwórca dwutygodnika "Auto Kram" (1990-1991). W latach 1992-1996 zastępca redaktora naczelnego tygodnika "Motor". Od 1983 członek Auto Klubu Dziennikarzy Polskich, od 1992 wiceprezes, a od 2002 prezes tego stowarzyszenia. Uczestnik licznych krajowych i zagranicznych rajdów dziennikarskich.

Laureat konkursu dziennikarskiego SDP "Złote Koło" (1985, 1987), nagrody Klubu Publicystów Motoryzacyjnych SDRP (1983) i Moto Star 2000 w kategorii dziennikarz w plebiscycie dziennika "Rzeczpospolita". Redaktor naczelny "Biblioteki Auto Klubu Dziennikarzy Polskich", współautor książki "Uśmiechnięte rajdy. Anegdoty z oesów" (2016).

Aleksander Żyzny położył wielkie zasługi dla bezpieczeństwa i kultury ruchu drogowego, był ofiarnym popularyzatorem zagadnień motoryzacyjnych i działaczem sportu samochodowego.

***

Adam Zagajewski, 75 lat

Jeden z liderów literackiego pokolenia '68, wybitny poeta i eseista. Zagajewski, związany z opozycją demokratyczną, po proteście wobec projektowanych zmian w Konstytucji PRL został w 1975 roku objęty zakazem druku. W 1976 roku współtworzył i redagował niezależne pismo "Zapis". W 1982 roku wyjechał do Paryża, gdzie współpracował z miesięcznikiem "Kultura" i "Zeszytami Literackimi". Zagajewski powrócił do Polski w roku 2002 i zamieszkał w Krakowie.

Jest autorem takich zbiorów wierszy jak m.in. "List. Oda do wielości" (1983), "Jechać do Lwowa" (1985) oraz "Płótno. Paryż" (1990) "Ziemia ognista" (1994), "Trzej aniołowie" (1997), "Pragnienie" (1999), "Powrót" (2003), "Anteny" (2005), "Niewidzialna ręka" (2009). "Asymetria" (2014), "Lotnisko w Amsterdamie" (2016), "Prawdziwe życie" (2019). Cenione były także jego tomy eseistyczne takie jak "Dwa miasta" (1991) "W cudzym pięknie" (1998), "Obrona żarliwości" (2002), "Powrót" (2003), "Anteny" (2005), "Poeta rozmawia z filozofem" (2007), "Substancja nieuporządkowana" (2019).

W ostatnich latach Zagajewski wymieniany był wśród poetów mających szansę na literackiego Nobla.

O śmieci pisał wiele razy. W wierszu "Bez końca" z tomu "Płótno": "I w śmierci będziemy żyli, /tylko inaczej, delikatnie miękko, /rozpuszczeni w muzyce; / pojedynczo wywołani na korytarz, /samotni a mimo to w gromadzie, /jak koledzy z jednej klasy, /która ciągnie się za Ural/ i sięga czwartorzędu. Uwolnieni /od niekończących się rozmów o polityce, /otwarci i szczerzy, swobodni, chociaż /właśnie będą trzaskały zamykane /okiennice a grad zagra na parapecie /marsza tureckiego, buńczucznie/ jak zawsze. Świat pozorów nie zniknie/ od razu, długo jeszcze będzie /kaprysił i zwijał się jak mokra /kartka rzucona do ogniska".

***

Olgierd Buczek, 89 lat

Był jednym z najpopularniejszych piosenkarzy w Polsce latach 50. i 60. XX wieku.Od 1956 roku, po odkryciu go przez Władysława Szpilmana, współpracował z Polskim Radiem przy nagraniach archiwalnych. Występował na pierwszych Festiwalach Piosenki w Opolu (w latach 1963, 1964, 1965), a także podczas Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1963 roku, wykonując piosenkę "Wieczorna fajka". Oprócz utworów autorstwa Szplimana Olgierd Buczek śpiewał piosenki skomponowane przez między innymi Witolda Lutosławskiego i Adama Markiewicza.

Największymi przebojami Olgierda Buczka były piosenki "Za późno", "Oczy czarne", "Czy Pani mieszka sama?", "Warszawski dorożkarz", "Mademoiselle", "Nie trzeba słów" (z orkiestrą Kazimierza Turewicza).

***

Anna Koźmińska, 101 lat

Najstarsza Sprawiedliwa wśród Narodów Świata. Odeszła 24 marca w Narodowym Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

Podczas okupacji niemieckiej Anna Koźmińska, zwana Hanką, wraz ze swoją macochą, Marią Koźmińską z domu Hoffman, udzielała pomocy Żydom w Częstochowie.

Jesienią 1942 roku Koźmińskie zaopiekowały się ośmioletnim Abrahamem Jabłońskim, żydowskim chłopcem, który wydostał się z częstochowskiego getta dzięki wspólnej akcji własnej rodziny oraz znajomych Polaków. Mimo tzw. złego wyglądu funkcjonował poza gettem całkowicie jawnie, a nawet był ministrantem w klasztorze ojców paulinów na Jasnej Górze. U Koźmińskich ukrywał się do stycznia 1945 roku.

11 lutego 1991 roku Maria i Anna Koźmińskie zostały uhonorowane przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2016 r. Anna otrzymała także przyznany przez Prezydenta RP Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Izabella Sierakowska, 74 lata

Polityk, od 1989 r. do 2005 r. z ramienia PZPR oraz Sojuszu Lewicy Demokratycznej sprawowała mandat posłanki X, I, II, III i IV kadencji. Była współprzewodniczącą SdRP, a w Sojuszu zasiadała w zarządzie krajowym.

W 2004 r. odeszła do Socjaldemokracji Polskiej. W VI kadencji Sejmu (lata 2007-2011) była członkiem koła SDPL.

***

KWIECIEŃ

Wiesław Wójcik, 75 lat

Aktor. Popularność przyniosła mu rola sekretarza Jodły w "Człowieku z marmuru" w reż. Andrzeja Wajdy. Ten reżyser zaangażował Wójcika też do "Katynia". Wiesław Wójcick wystąpił także w "Korowodzie" Jerzego Stuhra, "Śmierci jak kromka chleba" Kazimierza Kutza, "Panie Samochodziku i niesamowitym dworze" Janusza Kidawy.

Wśród jego ostatnich ról była rola króla Władysława Łokietka w serialu "Korona Królów". Inne seriale, w których występował, to m.in. "Złotopolscy", "Temida", "Z biegiem lat, z biegiem dni".

***

Krzysztof Krawczyk, 74 lata

Był jednym z najbardziej znanych polskich wokalistów, wykonawcą takich przebojów, jak "Pamiętam Ciebie z tamtych lat", "Jak minął dzień", "Byle było tak", "Parostatek", "Mój przyjacielu".

Na scenie muzycznej obecny był od prawie pięciu dekad. Wydał ponad 100 płyt - solowych i kompilacji. Wielokrotnie zwyciężał w sondażach na ulubionego piosenkarza Polaków. Był nazywany "polskim Elvisem Presleyem", porównywano go do Johnny'ego Casha.

Jego wielka przygoda z estradą rozpoczęła się w 1963 r., gdy zadebiutował w zespole Trubadurzy. Karierę solową rozpoczął 10 lat później. W latach 70. wylansował wiele przebojów, m.in. "Jak minął dzień", "Parostatek", "Pamiętam Ciebie z tamtych lat". W 1975 r. otrzymał tytuł Piosenkarza Roku w plebiscycie Klubów Publicystów Estradowych. Trzy lata później zdobył pierwszą nagrodę na festiwalu w Opolu za piosenkę "Pogrążona we śnie Natalia".

Krawczyk występował na wielu festiwalach. W Polsce można było go usłyszeć m.in. w Opolu i Sopocie, za granicą - w NRD, Związku Radzieckim, Jugosławii, Bułgarii, Szwecji, Grecji, Belgii, Holandii.

Na początku lat 80. artysta wyjechał na pięć lat do Stanów Zjednoczonych, gdzie koncertował w klubach Chicago i Las Vegas. Po powrocie do kraju w 1988 r. miał poważny wypadek samochodowy, co zmusiło go do wycofania się na pewien czas ze sceny. Na początku lat 90. wrócił na krótko do USA, by nagrać w Nashville płytę "Eastern Country Album". W połowie lat 90. powrócił na stałe do Polski. Wydał płytę "Gdy nam śpiewał Elvis Presley". Zaczęto go nazywać "polskim Presleyem".

W 2000 r. wystąpił przed papieżem na Placu Świętego Piotra. W tym samym roku spotkał się z urodzonym w Sarajewie kompozytorem Goranem Bregovicem. Artyści nagrali razem płytę "Daj mi drugie życie" (2001), z której pochodzi m.in. przebój "Mój przyjacielu". W 2002 r. ukazał się w album Krawczyka "Bo marzę i śnię", zawierający utwory "Bo jesteś Ty" i "Chciałem być".

Artysta zaprosił wówczas do współpracy młodsze pokolenie muzyków, m.in. Macieja Maleńczuka i Roberta Gawlińskiego. Producentem płyty, która osiągnęła status platynowej, był Andrzej Smolik. W kolejnych latach ukazały się albumy: "To, co w życiu ważne" (2004, platynowy), "Tacy samotni" (2006), "Warto żyć" (2009), "Nigdy nie jest za późno" (2009, była to setna płyta w dorobku artysty).

Przez tyle lat obecny na polskiej scenie muzycznej, na której wciąż pojawiają się nowi wykonawcy, Krzysztof Krawczyk cieszył się niesłabnącą sympatią publiczności. Kilkakrotnie (m.in. w 2000 i 2004 roku) w sondażach OBOP zajmował pierwsze miejsce na liście ulubionych piosenkarzy Polaków. Zdobył bardzo wiele nagród, w ostatnich latach m.in. Telekamerę w kategorii muzyka rozrywkowa przyznaną w 2005 r. oraz Fryderyka 2004 dla wokalisty roku.

W 2008 roku obchodził 45 lecie swej drogi artystycznej podczas Festiwalu Top Trendy w Sopocie. W październiku 2020 ze względów zdrowotnych i pandemii koronawirusa zawiesił całkowicie działalność artystyczną.

Krzysztof Krawczyk. Fot. PAP

***

Zygmunt Malanowicz, 83 lata

Aktor teatralny i filmowy. Zasłynął rolą Chłopaka w filmie Romana Polańskiego "Nóż w wodzie". Występował w wielu teatrach w Polsce, między innymi: Polskim w Poznaniu, Ludowym w Krakowie, Powszechnym w Łodzi, Żeromskiego w Kielcach i warszawskimi Dramatycznym, Rozmaitości i Studio.

Od premiery "Burzy" (2003 rok), w której zagrał Alonza, występował w spektaklach Krzysztofa Warlikowskiego. Malanowicz był jego ulubionym aktorem. Od 2008 roku grał w zespole Nowego Teatru w Warszawie.

Wziął udział w znanych i ważnych przedstawieniach Warlikowskiego: w "Dybuku", "Krumie", "Aniołach w Ameryce", "(A)pollonii", "Końcu", "Opowieściach afrykańskich", "Kabarecie warszawskim" i "Francuzach".

Na swoim koncie miał też role filmowe w "Krajobrazie po bitwie" i "Polowaniu na muchy" Andrzeja Wajdy. "Filmem »Polowanie na muchy« Wajda przerwał milczenie o mnie, dzięki czemu mogłem ponownie, po siedmioletniej przerwie, być obecny na ekranie" - mówił aktor w jednym z wywiadów. I dodawał: W »Krajobrazie po bitwie« pozwoliłem sobie na ukazanie zupełnie odmiennego obrazu księdza niż to bywało zazwyczaj".

Aktor grał też m.in. w "Hubalu" i "Jarosławie Dąbrowskim" Bohdana Poręby, "Tulipanach" i "Wszystko co kocham" Jacka Borcucha. Jest scenarzystą i reżyserem kilku filmów: "Szlachetna krew", "Pluton-239", "Bez dowodu". Grał także w serialach telewizyjnych m.in. "Stawka większa niż życie", "Droga", "Dom".

***

Anna Wasilewska, 63 lata

Poseł Koalicji Obywatelskiej. W latach 2007-2008 pełniła urząd wiceprezydenta Olsztyna, następnie w latach 2010-2015 zasiadała w zarządzie województwa warmińsko-mazurskiego.

W 2015 roku po raz pierwszy dostała się do Sejmu z listy PO, a cztery lata później z powodzeniem ubiegała się o reelekcję z listy Koalicji Obywatelskiej.

Zajmowała się m.in. sprawami edukacji, nauki i szkolnictwa wyższego.

Anna Wasilewska. Fot. PAP/Tomasz Waszczuk

***

Marcin Błażewicz, 68 lat

Kompozytor. Był profesorem zwyczajnym i prowadził klasę kompozycji w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. W latach 1999-2002 i 2005-2008 był prodziekanem wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki UMFC, a w latach 2008-2012 dziekanem tego wydziału. W kadencji 2012-2016 sprawował funkcję kierownika Katedry Kompozycji.

W latach 1986-98 Marcin Błażewicz był kierownikiem muzycznym Teatru Polskiego Radia. Pełnił także wiele innych funkcji. Był m.in. organizatorem i dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Forum Nowej Muzyki w Warszawie (1983-87) i prezesem polskiej sekcji Jeunesses Musicales (1990-92).

Marcin Błażewicz został uhonorowany Nagrodą im. Stanisława Wyspiańskiego za całokształt twórczości (1988) oraz dwukrotnie Prix Italia (1989, 1990).

Stefan Bratkowski, 86 lat

Był prawnikiem, dziennikarzem, publicystą i pisarzem. W latach 50. pracował w tygodniku "Po Prostu", a w latach 1970-73 był redaktorem "Życia i Nowoczesności". W 1978 roku zainicjował konwersatorium "Doświadczenie i Przyszłość".

W latach 1980-1990 był prezesem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, a w latach 1991-1992 prezesem Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik". Pełnił także funkcje przewodniczącego Rady Programowej Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

W sierpniu 2011 r., w 31. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, prezydent Bronisław Komorowski uhonorował Stefana Bratkowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

***

Prof. Mirosław Handke, 75 lat

Były rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Był przewodniczącym Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych, a także inicjatorem i współzałożycielem Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP).

Od końca października 1997 r. do 20 lipca 2000 pełnił także funkcję ministra edukacji narodowej w rządzie Jerzego Buzka; był współtwórcą reformy systemu oświaty z 1999 r.

***

Kazimierz Kord, 90 lat

Kazimierz Kord urodził się 18 listopada 1930 na Podgórzu w Krakowie. W latach 1949-55 studiował grę na fortepianie u Władimira Nilsena w Konserwatorium w Leningradzie. Następnie od 1956 do 1960 r. uczył się dyrygentury w klasie Artura Malawskiego i Witolda Krzemieńskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie.

W latach 1962- 69 był związany, jako jeden z najmłodszych szefów teatrów operowych na świecie, z Miejskim Teatrem Muzycznym w Krakowie. W ciągu ośmiu lat przygotował tam około 30 premier operowych i baletowych. Przez cztery lata był również szefem Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach.

W latach 1960-62 był chórmistrzem i dyrygentem w Operze Warszawskiej. Od 1977 r. do 2001 r. kierował Filharmonią Narodową w Warszawie. Za dyrekcji Kazimierza Korda Filharmonia Narodowa w Warszawie ugruntowała swoją pozycję na świecie. Dyrygent odbył kilkadziesiąt podróży koncertowych z orkiestrą i chórem filharmonii. Współpracował jednocześnie z wieloma orkiestrami poza granicami Polski - w Europie, Japonii i Ameryce. Jednocześnie był dyrygentem Orkiestry Südwestfunk w Baden-Baden (1980-86). W latach 2005-2006 był dyrektorem muzycznym Teatru Wielkiego - Opery Narodowej.

Przez wiele lat prowadził działalność artystyczną w Metropolitan Opera w Nowym Jorku, gdzie dyrygował m.in. spektaklami "Damy Pikowej", "Aidy", "Cosi fan tutte" i "Borysa Godunowa" podczas otwarcia sezonu 1977/1978, a także w Operze w San Francisco, gdzie kierował wykonaniami m.in. "Falstaffa" i "Otella". W Europie współpracował m.in. z teatrami operowymi Amsterdamu, Monachium, Duesseldorfu, Londynu (Covent Garden) i Kopenhagi (Królewska Opera).

Dyrygował również wieloma orkiestrami amerykańskimi - m.in. w Chicago, Cleveland, Pittsburghu, Detroit, Dallas i Cincinnati - oraz europejskimi - m.in. w Londynie (Covent Garden), Monachium (Staatsoper), Paryżu, Berlinie, Wiedniu, Rzymie, Amsterdamie, Leningradzie, Hamburgu, Kolonii, Frankfurcie nad Menem, Moskwie i Stuttgarcie.

W jego repertuarze były m.in. interpretacje dzieł współczesnych, prezentowanych np. podczas koncertów Warszawskiej Jesieni, Forum Lutosławskiego i Festiwalu w Donaueschingen. Dokonał wielu nagrań dla renomowanych firm płytowych, m.in. wydał albumy z utworami Jeana Sibeliusa i "4. Symfonią" Czajkowskiego z New Philharmonia Orchestra (Decca), "Fidelio" Ludwiga van Beethovena, "Requiem" Verdiego z cyklu Polskie Nagrania. Zrealizował też wiele nagrań telewizyjnych dla nadawcy radiowo-telewizyjnego Südwestfunk (m.in. msze Josepha Haydna, "Requiem" Mozarta, utwory Karola Szymanowskiego i George'a Gershwina). Był inicjatorem "Forum Lutosławskiego" - cykli koncertów połączonych z prezentacją sztuk wizualnych oraz forum dyskusyjnym.

***

MAJ

Bronisław Cieślak, 77 lat

Bronisław Cieślak urodził się w 1943 roku w Krakowie i tu ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego. Studiował etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał absolutorium bez dyplomu.

W latach 1969-1973 pracował w Polskim Radiu Kraków, a w latach 1973-1991 był redaktorem i zastępca redaktora naczelnego Telewizji Kraków. W latach 1970-1990 był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Należał do PZPR od 1970 roku aż do rozwiązania partii w 1990 roku. Dwukrotnie w 1997 i 2001 roku zdobył mandat posła z list SLD.

Rolą, która przyniosła mu największą popularność, była postać porucznika Borewicza - bezkompromisowego w walce z przestępcami oficera MO - w serialu "07 zgłoś się". W ostatnich latach wcielał się w postać detektywa Bronisława Malanowskiego w serialu "Malanowski i partnerzy".

W 2005 roku został odznaczony Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

***

Lucjan Kaszycki, 89 lat

Lucjan Kaszycki był kompozytorem muzyki symfonicznej, rozrywkowej i elektronicznej, aranżerem, publicystą muzycznym, pedagogiem, profesorem sztuk muzycznych, a także - jak podkreślił we wspomnieniu o artyście Paweł Brodowski - szefem artystycznym, pierwszych Warsztatów Jazzowych w Chodzieży; człowiekiem ujmującym i niezwykle lubianym.

Urodził się 27 września 1932 roku w Krakowie. Ukończył tam Średnią Szkołę Muzyczną w klasie fortepianu, następnie studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej - dyplom obronił w roku 1957. Współpracował z Teatrem Starym oraz warszawskimi teatrami: Studiem, Powszechnym, Rozmaitości, STS i Operetką. Lucjan Skomponował muzykę do ponad 150 spektakli teatralnych oraz do prawie 40 filmów, m.in. do "Pożegnań" (1958), "Wspólnego pokoju" (1958), "Rozstania" (1961) i "Jak być kochaną" (1963) Wojciecha Jerzego Hasa.

Kaszycki jest autorem wielu przebojów muzyki rozrywkowej, które śpiewali m.in. Sława Przybylska, Piotr Szczepanik, Ewa Demarczyk, Joanna Rawik, Irena Santor.

Wkrótce po studiach, w roku 1958, zajął się pracą pedagogiczną. Wykładał kompozycję w PWSM w Krakowie, na Wydziale I wprowadził prekursorskie seminarium muzyki jazzowej. Jego studentami - wychowankami byli m.in. Jan Jarczyk, Janusz Stefański, Ryszard Szeremeta, Andrzej Zarycki, Andrzej Zieliński. W latach 1967-72 prowadził Zespół Organowy Rozgłośni PR w Krakowie, z którym dokonał licznych nagrań archiwalnych dla PR.

Od 1974 r. mieszkał w Warszawie. Pracował jako kierownik Redakcji Muzycznej Programu Trzeciego Polskiego Radia (do roku 1977). Także w Warszawie poświęcił się pracy pedagogicznej na Akademii Muzycznej, gdzie otrzymał stopień docenta, a następnie profesora. W 2002 r. nadano mu tytuł profesora sztuk muzycznych. Na Uniwersytecie Muzycznym pracował aż do roku 2011.

W 1992 r. założył pierwszą w Polsce szkołę zawodową muzyki rozrywkowej; była to Autorska Szkoła Muzyki Rozrywkowej i Jazzu im. Krzysztofa Komedy, gdzie uczył do roku 2003.

***

Ks. Stanisław Orzechowski, 81 lat

Ks. Stanisław Orzechowski był wieloletnim duszpasterzem akademickim oraz przewodnikiem Pieszej Pielgrzymki Wrocławskiej. Był też duszpasterzem robotników i kolejarzy. 

Duchowny związany był z opozycją PRL we Wrocławiu. W sierpniu 1980 r. odprawił mszę św. podczas strajku w zajezdni przy ulicy Grabiszyńskiej. Brał udział w strajku głodowym kolejarzy, a w stanie wojennym w kościele przy ul. Bujwida odprawiał msze święte za ojczyznę.

Duchowny jest Honorowym Obywatelem Wrocławia. W 2006 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, prezydent Andrzej Duda odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 

***

Kpt. Michał Maciaszek, 95 lat

Kapitan Michał Maciaszek ps. Łysy był żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej. Był więziony w trzech niemieckich obozach koncentracyjnych. 

Od lutego 1940 r. do marca 1942 r. służył w Szarych Szeregach. Brał udział w akcjach małego sabotażu, kolportażu podziemnej prasy i akcjach zbrojnych okręgu warszawskiego NSZ. W latach 1942-1944 służył w Harcerskiej Kompanii Szturmowej "Jerzyki" pod dowództwem płk. Jerzego Strzałkowskiego ps. Jerzy, Sybirak oraz w Oddziale Bojowym przy Komendzie Głównej Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem por. Tadeusza Siemiątkowskiego ps. Mazur. Podczas jednej z akcji został postrzelony w nogę.

Kpt. Michał Maciaszek walczył w Powstaniu Warszawskim w II Obwodzie AK Warszawa Żoliborz Rejon I "Żaglowiec" (pluton 207). Od sierpnia 1944 r. do kwietnia 1945 r. był więziony w trzech niemieckich obozach koncentracyjnych: Gross-Rosen, Buchenwald i Flossenbürg. Po wyzwoleniu obozu wrócił do kraju.

Od czerwca 1945 r. do kwietnia 1947 r. kontynuował walkę o niepodległość Polski w szeregach warszawskiego okręgu NSZ. „Po rozwiązaniu oddziału w kwietniu 1947 r. przybył pod fałszywym nazwiskiem do Słupska i tu ukrywał się do 1956 r.” - poinformował Związek Żołnierzy NSZ, którego wieloletnim członkiem był kpt. Maciaszek "Łysy”.

Za zasługi został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego, Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

***

Prof. Henryk Samsonowicz, 91 lat

Prof. Henryk Samsonowicz był historykiem, znawcą średniowiecza, ministrem edukacji w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, członkiem PAN i PAU, Kawalerem Orderu Orła Białego. 

Urodził się 23 stycznia 1930 roku w warszawskiej rodzinie o szlacheckich korzeniach, pieczętującej się herbem Samson. Jego ojcem był Jan Samsonowicz, odkrywca neolitycznych kopalni krzemienia w Krzemionkach Opatowskich oraz lubelskiego zagłębia węglowego, uczestnik wojny z bolszewikami. Matka, Henryka z Korwin Krukowskich, była absolwentką Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Petersburskiego, nauczycielką chemii i geografii w prestiżowym warszawskim Liceum im. Juliusza Słowackiego. Jego starszy o osiem lat brat Andrzej Samsonowicz był żołnierzem Grup Szturmowych Szarych Szeregów. W Batalionie "Zośka" pod pseudonimem Książę walczył w Powstaniu Warszawskim. Zginął w nocy z 14 na 15 września na Czerniakowie.

Henryk Samsonowicz studiował na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, na którym w 1950 r. uzyskał tytuł magistra. W roku 1954 obronił pracę doktorską na Wydziale Historycznym, gdzie w 1960 r. uzyskał także habilitację. Od roku 1967 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Historycznego, a w latach 1970-73 był jego dziekanem. W czasie wydarzeń marcowych w 1968 r. jako członek Wyższej Komisji Dyscyplinarnej przy ministrze oświaty i szkolnictwa wyższego jedyny głosował przeciw zwolnieniu z pracy gdańskiego prof. Damazego Tilgnera z Politechniki Gdańskiej.

W 1971 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a 10 lat później został profesorem zwyczajnym nauk humanistycznych. W okresie 1975-80 piastował stanowisko dyrektora Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. W latach siedemdziesiątych często pełnił rolę eksperta historycznego w teleturnieju "Wielka Gra". W roku 1975 był inicjatorem pierwszej olimpiady historycznej, która do dziś jest najważniejszym konkursem wiedzy historycznej dla młodzieży licealnej. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych działał w zainicjowanej przez siebie Komisji Mediewistycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego.

W 1980 r. prof. Henryk Samsonowicz zaangażował się w działalność NSZZ "Solidarność". Nowa atmosfera polityczna i powszechny szacunek, którym był darzony, doprowadziły do jego wyboru na stanowisko rektora Uniwersytetu Warszawskiego. Władze komunistyczne zaakceptowały decyzję społeczności uniwersyteckiej. Prof. Samsonowicz został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska w kwietniu 1982 r. W tym czasie na znak protestu wystąpił również z PZPR. Wbrew woli pracowników i studentów jego następcą został nominowany przez reżim komunistyczny prof. Kazimierz Albin Dobrowolski.

Uczestniczył w obradach okrągłego stołu. Po częściowo wolnych wyborach parlamentarnych 4 czerwca 1989 r. i utworzeniu przez Tadeusza Mazowieckiego pierwszego niekomunistycznego rządu prof. Samsonowicz objął w nim tekę ministra edukacji narodowej - stanowisko piastował do początku roku 1991. Podczas jego urzędowania w 1990 r. zostały wprowadzone do szkół zajęcia z religii. Programy nauczania zostały w tym czasie oczyszczone z wielu wątków ideologicznych narzuconych przez władze komunistyczne.

Prof. Samsonowicz był członkiem wielu prestiżowych instytucji naukowych i gremiów, m.in. Polskiej Akademii Umiejętności, Polskiej Akademii Nauk, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Rady Muzeum Historii Żydów Polskich, jury Nagrody Naukowej Klio i Nagrody PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego. Otrzymał także kilka doktoratów honoris causa, francuską Legię Honorową i Order Orła Białego. W Radzie Muzeum Historii Polski pełni funkcję jej wiceprzewodniczącego.

***

Jan Książek, 77 lat

Urodzony w 1944 r. Jan Książek występował w Starym Teatrze i w Bagateli, a także na deskach Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (dziś Akademia Sztuk Teatralnych), był związany z Grupą Krakowską. Związany z awangardowym teatrem Cricot 2 Tadeusza Kantora, w którym stworzył wiele kreacji - grał Człowieka z Wanną w "Nadobnisiach i koczkodanach" (1975), Staruszka Nieobecnego z Ostatniej Ławki w "Umarłej klasie" (1975), Babkę Katarzynę w "Wielopolu, Wielopolu" (1980), Brudasa w "Niech sczezną artyści" (1985), Wielkiego Gimnastyka w "Nigdy tu już nie powrócę" (1988), Nosiwodę z Wielopola i Grabarza w "Dziś są moje urodziny" (1991).

Po śmierci Tadeusza Kantora wraz z bliźniakami Lesławem i Wacławem Janickimi występował w happeningu "Żywe pomniki" na ul. Kanoniczej w Krakowie. Widowisko odbywa się od 1991 r. 8 grudnia, w dniu rocznicy śmierci Kantora. Jan Książek odtwarzał rolę Żyda Wiecznego Wędrowca, obłożonego tobołami. Janiccy wcielają się zaś w Dwóch Chasydów z Deską Ostatniego Ratunku. Podczas happeningu aktorzy zastygają w bezruchu na tak długo, jak to możliwe. Widowisko, zainicjowane przez dawnych współpracowników Kantora, oglądają tłumy krakowian i turystów.

W latach 1981-1990 Jan Książek był pracownikiem Cricoteki – Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora. Uczestniczył też m.in. w projektach teatralnych artystki Lidii Wilk.

***

CZERWIEC

Józef Przybylski, 78 lat

Józef Przybylski był działaczem opozycji antykomunistycznej i Solidarności, jednym z sygnatariuszy Porozumień Sierpniowych w 1980 r. Józef Przybylski był w latach 1978–1980 był współpracownikiem Bogdana Borusewicza w działalności antykomunistycznej, drukarzem i kolporterem m.in. niezależnego pisma "Wolne Słowo". W sierpniu 1980 r. drukował i kolportował ulotki dotyczące zwolnienia z pracy w Stoczni Gdańskiej Anny Walentynowicz. Był współorganizatorem strajku w Budimorze, delegatem do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, następnie członkiem prezydium MKS i sygnatariuszem Porozumień Sierpniowych. Od września 1980 w Solidarności, był członkiem komitetu założycielskiego "S".

W latach 1981-2008 był na emigracji w Belgii. W latach 1982–1985 współpracował z Biurem Koordynacyjeym Solidarności za granicą w Brukseli, organizował przerzut wydawnictw emigracyjnych do Polski. Pracował w fabryce konserw w Mechelen, a także jako pracownik budowlany. Napisał dwie książki: "Co zostało z naszych marzeń" (1994) oraz "Marzenia i rzeczywistość" (2000).

W 2000 r. wraz z innymi sygnatariuszami Porozumień Sierpniowych otrzymał tytuł honorowego Obywatela Miasta Gdańska. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006). 

***

Maciej Morawski, 91 lat

Maciej Morawski był paryskim korespondentem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa (1965-1992), współpracownikiem Jerzego Giedroycia i paryskiej "Kultury", działaczem emigracyjnym. 

Podczas II wojny światowej był - jak sam to określa - "pracownikiem sanitarnym AK". Tuż po wojnie wyjechał do Paryża, gdzie podjął studia. W latach 1953-54 był stypendystą Kolegium Komitetu Wolnej Europy. Był prezesem polskiego Zjednoczenia Młodzieży Chrześcijańsko-Społecznej, dziennikarzem "Journal des Finances". Współpracę z RWE Morawski podjął w latach 50., a w roku 1965 stał się etatowym pracownikiem RWE, korespondentem informacyjnym. W latach 80. przeprowadził wywiady z działaczami Solidarności, m.in. Bronisławem Geremkiem i Lechem Wałęsą.

W paryskiej "Kulturze" drukował swoje nowele. Był członkiem Polskiego Komitetu Ruchu Europejskiego i współpracownikiem paryskiej delegatury Rządu RP na Wychodźstwie. Od 2015 r. był honorowym prezesem Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie.

Był Kawalerem Zakonu Maltańskiego. Został odznaczony m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Był również kawalerem francuskiego Orderu "Arts et Lettres".

***

Prof. Witold Kieżun, 99 lat

Witold Kieżun urodził się 6 lutego 1922 r. w Wilnie. W 1931 r. przeniósł się z rodzicami do Warszawy, gdzie w 1939 r. zdał maturę w Gimnazjum i Liceum Humanistycznym im. Księcia Józefa Poniatowskiego. W roku 1942 Witold Kieżun ukończył studia w Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki (dawniejszej Wawelberga i Rotwanda) uzyskując dyplom technika - inżyniera budowy maszyn. Począwszy od 1942 r. studiował na Wydziale Prawa tajnego Uniwersytecie Warszawskiego, które mógł kontynuować i ukończyć dopiero kilka lat po wojnie - w roku 1949, na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Od początku II wojny światowej brał czynny udział w działalności konspiracyjnej, był żołnierzem Armii Krajowej. Służył w oddziale do zadań specjalnych Harnaś. Pod ps. Wypad uczestniczył w walkach powstańczych 1944 r., m.in. w akcji zdobycia Poczty Głównej, Komendy Policji i domu parafialnego kościoła Świętego Krzyża (23 sierpnia 1944 r.). Do dziś walki powstańcze upamiętnia jedna z najbardziej znanych fotografii Witolda Kieżuna, gdy pozuje do niej ze zdobytym chwilę wcześniej cekaemem, radosnego, uśmiechniętego. - Czułem się symbolem powstańca-zwycięzcy - wspominał prof. Kieżun.

We wrześniu 1944 r. Witold Kieżun został odznaczony bezpośrednio podczas walk przez dowódcę AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego Krzyżem Virtuti Militari.

Po klęsce Powstania Warszawskiego uciekł z niemieckiego transportu wiozącego żołnierzy-powstańców do obozów jenieckich. W marcu 1945 r. aresztowany przez NKWD, przesłuchiwany w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Po kilkutygodniowym, ciężkim śledztwie 23 maja 1945 r. został wywieziony w głąb Związku Sowieckiego, przez Syberię trafił do gułagu Krasnowodsk na pustyni Kara Kum nad granicą Iranu (Turkmenia). Ciężko chory na tropikalną beri-beri, z częściowym paraliżem nóg przewieziony do szpitala w Kaganie (Uzbekistan), a następnie przetransportowany do Brześcia nad Bugiem. Wydany polskim władzom bezpieczeństwa został osadzony w Obozie Pracy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Złotowie. W lipcu 1946 r. został zwolniony z obozu.

Po uzyskaniu stopnia magistra prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim przeniósł się do Warszawy i przyjął posadę w Narodowym Banku Polskim, a następnie asystenta w Szkole Głównej Planowania i Statystki (dziś Szkoła Główna Handlowa). Niemal jednocześnie rozpoczął seminarium doktoranckie w Zakładzie Prakseologii Polskiej Akademii Nauk, które z powodzeniem ukończył w 1964 r. stopniem doktora nauk ekonomicznych. Pięć lat później obronił pracę habilitacyjną w tym obszarze naukowym. Profesurę uzyskał w 1975 r.

W roku 1980 wyjechał z kraju na kontrakt w School of Business and Administration Temple University w Filadelfii. Został kierownikiem jednego z największych programów Organizacji Narodów Zjednoczonych, dotyczących modernizacji krajów Afryki Centralnej, ekspertem rządu w Burkina Faso, profesorem EHC Universite de Montreal i Universite du Quebec a Montreal oraz Kierownikiem Rady Programowej Polish Institute of Arts and Sciences McGill University w Montrealu. W 1981 roku, nawiązując do wydarzeń w kraju, wizytował 14 uniwersytetów w USA i Kanadzie z publicznym odczytem "Spirit of Solidarity".

Profesor Witold Kieżun jest autorem kilkudziesięciu książek i skryptów naukowych, a także kilkuset artykułów, referatów i rozdziałów w zbiorowych monografiach oraz dwóch pozycji literackich i szeregu utworów muzyki fortepianowej. Był również honorowym członkiem Polskiej Akademii Nauk.

***

Krystyna Chojnowska-Liskiewicz, 84 lata

Kapitan Krystyna Chojnowska-Liskiewicz jest pierwszą kobietą, która samotnie opłynęła świat na jachcie żaglowym. Za rejs z 1978 roku otrzymała najważniejsze polskie wyróżnienie żeglarskie - Srebrny Sekstant, a za całokształt żeglarskich osiągnięć - Super Kolosa (2008). Jej wyczyn został również wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa.

Zasiadała w jury nagród Rejs Roku oraz Kolosy, była członkiem Komisji Żeglarstwa Morskiego Polskiego Związku Żeglarskiego. Za swoją działalność została uhonorowana Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, a także Srebrnym Medalem Ministerstwa Sportu i Młodzieży Republiki Francji. Była członkiem elitarnego nowojorskiego The Explorers Club. 

***

Ryszard Bacciarelli, 93 lata

Ryszard Bacciarelli był aktorem teatralnym, filmowym i radiowym, absolwentem warszawskiej PWST. Grywał głównie epizody w znanych polskich serialach, m.in.: "W labiryncie", "Siedmiu życzeniach", "Domu", "Tajemnicy Enigmy", "Przygodach psa Cywila", "Stawce większej niż życie", "Na dobre i na złe". Zagrał również, m.in.: w "Akcji pod Arsenałem", "Misji specjalnej" i serialu fabularnym "Popiełuszko. Wolność jest w nas".

Występował na deskach Teatrów Dramatycznych w Szczecinie (1953-56), Teatru im. Jaracza w Łodzi (1956-61) oraz teatrów warszawskich - Ludowego (1966-74) i Nowego (1974-93). Grał role w "Cyruliku Sewilskim", "Weselu", "Wojnie i pokoju", "Kordianie", "Zemście", wcielał się także w tytułowego "Henryka VI". 

Wyróżniony Złotym Krzyżem Zasługi (1978) oraz Złotą Odznaką honorową "Za zasługi dla Warszawy" (1975). Był także laureatem nagrody za rolę Tatary w przedstawieniu "A deszcz wciąż pada" Józefa Kuśmierka w Teatrze Nowym w Warszawie na XXI Kaliskich Spotkaniach Teatralnych (1981).

***

Wojciech Karolak, 82 lata

Wojciech Karolak był pianistą, wirtuozem gry na organach Hammonda, kompozytorem i wybitnym jazzmanem. 

Urodził się 28 maja 1939 r. w Warszawie. Po Powstaniu Warszawskim wraz z rodzicami, jak większość wypędzonych warszawiaków, przez obóz w Pruszkowie, dotarł do Krakowa. Na pewien czas - jak sam mówił - stał się krakusem.

Muzyczną karierę zaczynał jako saksofonista. W latach 1959-60 występował w zespole The Wreckers Andrzeja Trzaskowskiego. Jednocześnie grał w formacjach Andrzeja Kurylewicza i Jerzego Matuszkiewicza. W 1961 r. porzucił saksofon i poświęcił się całkowicie pianistyce. W 1962 r. założył, wspólnie z Romanem Dylągiem i Andrzejem Dąbrowskim The Karolak Trio, z którym nagrał swoją pierwszą autorską płytę.

Jako doskonały instrumentalista towarzyszył często gwiazdom jazzu występującym na Jazz Jamboree, ale najlepiej czuł się w autorskich, małych zespołach. Jako pianista, organista-hammondzista, a także doskonały kompozytor i aranżer był mistrzem nastroju i bohaterem najciekawszych albumów i koncertów. Unikał "szufladkowania" i często tworzył także utwory rozrywkowe, muzykę do filmów (np. do "Konopielki" Witolda Leszczyńskiego), spektakli teatralnych i baletowych. Artysta był też autorem ważnych kompozycji jazzowych. Współpracował m.in. z Krzysztofem Komedą, Andrzejem Trzaskowskim i Jarosławem Śmietaną.

Melodie do piosenek rozrywkowych i kabaretowych pisał najczęściej do tekstów żony - Marii Czubaszek, która zmarła w 2016 r.

Dyskografia muzyka obejmuje kilkadziesiąt tytułów, są to, m.in.: "All Stars Swingtet", "Jazz Believers", "Swingtet Jerzego Matuszkiewicza", "Kwartet Andrzeja Kurylewicza", "Don Ellis: Jazz Jamboree '62", "Luis Hjulmand: Jazz Jamboree '62", "The Karolak Trio", Cecily Fords, "Jerzy Milian: Jazz Jamboree '64", "Annie Ross: Jazz Jamboree '65", "Atma" - z Michałem Urbaniakiem, "Kujaviak Goes Funky" - ze Zbigniewem Namysłowskim, "Time Killers", "Wiesław Pieregorólka Big Band", "Ballads and Other Songs", "Phone Consultations", "Songs and Other Ballads" - z Jarosławem Śmietaną, "La Boheme" - z Piotrem Baronem.

W ankietach magazynu "Jazz International" w latach 1973-74 Karolak uznany został za organistę jazzowego Europy, a w rankingu "Jazz Forum" wielokrotnie zwyciężał w kategoriach: aranżer (w latach 1983-86) i organista (1983-88, 1990 oraz 1992-2001). W 2010 r. został uhonorowany nagrodą Złoty Fryderyk za całokształt osiągnięć artystycznych.

***

Andrzej Zakrzewski, 86 lat

Andrzej Zakrzewski był reżyserem filmowym, telewizyjnym i radiowym, związanym z Teatrem Polskiego Radia. 

W 2001 roku otrzymał nagrodę Teatru Polskiego Radia - Honorowy Wieki Splendor. W 1997 roku zdobył Grand Prix Festiwalu Słuchowisk Polskiego Radia w Bolimowie za "Kartotekę rozrzuconą" według Tadeusz Różewicza.

Prywatnie Andrzej Zakrzewski był miłośnikiem historii i literatury, zwłaszcza francuskiej.

***

LIPIEC

Jan Janga Tomaszewski, 70 lat

Aktor urodził się w 1951 roku. W 1976 roku ukończył krakowską PWST. Na małym ekranie można go było zobaczyć m.in. w "M jak miłość", "13 posterunku", Ojcu Mateuszu" czy "Miodowych latach". Znana jest jego rola Oscara Thomasa "Cappuccino" w kultowym "07 zgłoś się". Ceniona była również kreacja Jimiego Hendrixa w sztuce "Hey Joe".

Był też aktorem dubbingowym, kompozytorem, cenionym wykonawcą piosenki aktorskiej, interpretatorem twórczości Edwarda Stachury.

***

Jerzy Janeczek, 77 lat

Aktor teatralny i filmowy. Największą popularność przyniosła rola Witi Pawlaka w trylogii Sylwestra Chęcińskiego "Sami swoi", "Nie ma mocnych" i "Kochaj, albo rzuć".

Jerzego Janeczka można było zobaczyć m.in. w "Stawce większej niż życie", "Uciec jak najbliżej", "Sanatorium pod Klepsydrą", "Trzeciej granicy", "Dyrektorach", "07 zgłoś się", "Promie do Szwecji", "Najdłuższej wojnie nowoczesnej Europy" , a także w "Urodzinach młodego warszawiaka".

Pod koniec lat osiemdziesiątych Janeczek wyjechał do USA. Po niemal dwudziestu latach powrócił do kraju. Zagrał w sztukach Teatru Polskiego Radia: "Dziewanna" Jacka Dobrowolskiego, "Król Dawid" Kajzara i "Gdy wstaniemy z martwych" Ibsena oraz kilka ról filmowych. Jak przypomniał ZASP, ostatnią postacią, w jaką się wcielił na ekranie, był właściciel warsztatu samochodowego w filmie "Kobiety mafii".

***

Eugenia Herman, 92 lata

Eugenia Herman była absolwentką PWST w Łodzi. Była związana z łódzkim Teatrem Nowym, na deskach którego zadebiutowała w 1951 roku rolą Bregel w "Poemacie pedagogicznym" Antoniego Makarenki w reżyserii Kazimierza Dejmka - oraz Teatrem Polskim w Warszawie. Występowała gościnnie także w Teatrze Narodowym.

Grała także w filmach. Na dużym ekranie zadebiutowała w 1956 roku w "Nikodemie Dyzmie" w reżyserii Jana Rybkowskiego.

Eugenia Herman była również zaangażowana w działalność pedagogiczną. Wykładała na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi, pracowała także jako pedagog w Studiu Aktorskim przy Teatrze Żydowskim w Warszawie, a także w Szkole Aktorskiej Haliny i Jana Machulskich w Warszawie.

Była laureatką nagrody za rolę drugoplanową Księżnej Yorku w "Ryszardzie III" Szekspira w Teatrze Polskim w Warszawie na XXXIV Kaliskich Spotkaniach Teatralnych. Została także wyróżnione złotym Krzyżem Zasługi, a także odznaką Zasłużony Działacz Kultury oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. 

***

Barbara Połomska, 87 lat

Barbara Połomska uważana jest za gwiazdę polskiego kina lat 60. i 70.; z powodu urody często porównywano ją wówczas do Brigitte Bardot. Na dużym ekranie zadebiutowała jeszcze w czasie studiów, występując w filmach "Opowieść atlantycka" Wandy Jakubowskiej i "Godzina nadziei" Jana Rybkowskiego.

Po ukończeniu krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w roku 1956 podjęła pracę w Teatrze Powszechnym w Łodzi, z którym zawodowo związana była przez 64 lata. Na scenie Powszechnego zadebiutowała w 1957 roku rolą Elizy w "Pigmalionie" George’a Bernarda Shawa. Wielkim sukcesem była także jej rola Elizy w "My Fair Lady" w reżyserii Romana Sykały.

Kilkadziesiąt ról stworzonych na deskach Teatru Powszechnego w Łodzi zapewniło Barbarze Połomskiej sympatię oraz uznanie publiczności i krytyki, których odbiciem są uzyskane przez artystkę wyróżnienia m.in. "Złota Maska" za rok 1971, dwukrotne zwycięstwo w plebiscycie ulubieńców publiczności (1961 i 1965 r.) Za rolę Anikijewej w "Garażu" Emila Bragińskiego i Eldara Riazanowa w reżyserii Daniela Bargiełowskiego przygotowaną na jubileusz 30-lecia pracy artystycznej, otrzymała Srebrny Pierścień za największe osiągnięcie artystyczne sezonu 1986/87 w teatrach dramatycznych w Łodzi.

Barbara Połomska współpracowała z twórcami reprezentującymi różne pokolenia i często bardzo odmienne estetyki; na przestrzeni mijających lat była uwielbiana przez widzów, krytyków i artystów. 

W 2020 roku, z okazji 75-lecia teatru Powszechnego, Połomska została odznaczona Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

***

Szczęsna Milli, 85 lat

Szczęsna Milli była związana z Polskim Radiem od 1959 r. Przygotowywała reportaże dla Programów 1 i 3. Otrzymała liczne nagrody i wyróżnienia za dzieła, których była autorką współautorką - w tym najważniejszą dla radiowca nagrodę -Złoty Mikrofon.

Jej przygoda z Polskim Radiem zaczęła się od redakcji zagranicznej, do której została skierowana, ponieważ znała język francuski i angielski. Następnie trafiła do redakcji ekonomicznej Programu 1 Polskiego Radia, gdzie była sekretarzem. Następnie podjęła współpracę z nowo utworzoną Redakcją Młodzieżową, w ramach której nadawano popularną audycję "Popołudnie z młodością".

Powierzono jej także prowadzenie autorskiego programu pt. "Moje miejsce w życiu". Audycja cieszyła się dużą popularnością - słuchacze codziennie przysyłali setki listów do redakcji. W 1968 roku dziennikarka została wyrzucona z Redakcji Młodzieżowej, ponieważ sprzeciwiała się zwalnianiu z Polskiego Radia kolegów żydowskiego pochodzenia.

W Programie 3 Polskiego Radia zrealizowała tam kilkaset materiałów i audycji, z których kilkanaście otrzymało ważne nagrody - między innymi Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Z radiową Trójką pożegnała się 13 grudnia 1981 roku po tym, jak pytana o ocenę stanu wojennego, powiedziała, że nie przypuszczała, iż Polak Polakowi może wypowiedzieć wojnę.

Do radia wróciła po 1989 roku. Najpierw do organizowanego przez grupę dziennikarzy zgromadzonych przy Komitecie Obywatelskim "Solidarność" Radia Solidarność, potem do Polskiego Radia, gdzie została szefem redakcji społecznej, którą przez kilka lat kierowała.

***

Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz, 93 lata

Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz był jednym z najważniejszych muzyków na polskiej scenie jazzowej, twórcą historii jazzu, kompozytorem kultowych filmowych ścieżek dźwiękowych. 

Muzyk urodził się 10 kwietnia 1928 r. w Jaśle. Dzieciństwo spędził we Lwowie, gdzie uczył się gry na akordeonie i fortepianie. Po wojnie przeprowadził się z rodziną do Krakowa, gdzie dorastał i zbierał pierwsze jazzowe doświadczenia - rozpoczął naukę gry na klarnecie i saksofonie i klasie Średniej Szkoły Muzycznej. W 1949 r. przeniósł się do Łodzi, gdzie studiował na wydziale operatorskim Łódzkiej Szkoły Filmowej. Na przełomie lat 1950-51 założył amatorską grupę Melomani, działającą przy łódzkim oddziale YMCA. W zespole grali: pianista Andrzej Trzaskowski, basista Witold Kujawski, perkusista Witold Sobociński oraz trębacz Andrzej Idon Wojciechowski.

W 1954 r. muzyk brał aktywny udział w organizowaniu krakowskich Zaduszek Jazzowych, których głównym animatorem był pisarz Leopold Tyrmand. Z Melomanami Matuszkiewicz wziął udział w pierwszych edycjach festiwalu jazzowego w Sopocie, prowadząc ulicami miasta pochód grający jazz nowoorleański. W 1958 r. był członkiem pierwszego jazzowego zespołu, który wystąpił w warszawskiej Filharmonii Narodowej. Po ukończeniu studiów, "Duduś" zamieszkał w Warszawie i związał się z klubem Hybrydy. Od 1958 r. stał na czele zespołu Traditional Jazz Makers. 

Jest autorem ścieżki dźwiękowej takich seriali jak "Czterdziestolatek", "Barbara i Jan", "Kapitan Sowa na tropie", "Wojna domowa", "Stawka większa niż życie", "Alternatywy 4", "Janosik", "Stawiam na Tolka Banana", "Podróż za jeden uśmiech" i "Kolumbowie". Przeboje napisane przez Matuszkiewicza nuciła cała Polska - "Zakochani są wśród nas", "Tak bardzo się zmienił świat", "Nie dla mnie sznur samochodów", "Mam ochotę na chwileczkę zapomnienia", "Panie Kowalski, panie Kwiatkowski" czy "Tylko wróć".

W 1997 roku Matuszkiewicz został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2006 r. saksofonista otrzymał medal Złoty Helikon krakowskiego Jazz Clubu a także statuetkę Baranka Jazzowego Piwnicy pod Baranami. Jest także laureatem nagrody Fryderyka (2008). 

****

SIERPIEŃ

Kazimierz Kowalski, 70 lat

Kazimierz Kowalski był śpiewakiem operowym i wykonawcą muzyki rozrywkowej. Studiował na Wydziale Wokalno-Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi. W 1976 r. został solistą Teatru Wielkiego w Łodzi.

W latach 1994-97 był dyrektorem naczelnym i artystycznym łódzkiej opery, doprowadził wtedy do międzynarodowej transmisji telewizyjnej na żywo opery "Straszny dwór" Stanisława Moniuszki. Występował w programach telewizyjnych m.in. "Dobry wieczór, tu Łódź" i "Kazimierz Kowalski zaprasza". Był pomysłodawcą i prowadzącym - od 1997 roku - Festiwalu Operowo-Operetkowego w Ciechocinku, jak również również twórcą Polskiej Opery Kameralnej.

Od 2000 r. prowadził audycje w Programie I Polskiego Radia, w których przedstawiał sylwetki wybitnych polskich artystów.

Od grudnia 2005 do listopada 2008 r., był ponownie dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi.

Był laureatem wielu nagród. Zdobył m.in. Dyplom Ministerstwa Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi w propagowaniu i upowszechnianiu polskiej kultury za granicą (1985), tytuł Najsławniejszego Polaka 1999 roku przyznany w plebiscycie słuchaczy Polskiego Radia (2000), Odznaczenie Za Zasługi dla Miasta Łodzi (2001), Złoty Krzyż Zasługi (2002), Brązowy Medal Gloria Artis - Zasłużony Kulturze (2006).

***

Prof. Julian Eugeniusz Kulski, 92 lata

Julian Eugeniusz Kulski był uczestnikiem Powstania Warszawskiego, architektem Banku Światowego i wykładowcą akademickim. Prof. Julian Kulski, ps. Goliat, przyznawał, że Powstanie Warszawskie było najważniejszą częścią jego życia, a jego udział w ruchu oporu wynikał z wiedzy, jaką czerpał z historii i wychowania w duchu patriotycznym.

Wychowany w kulcie polskich zrywów niepodległościowych syn Juliana Spitosława Kulskiego, wiceprezydenta Warszawy, szybko zaangażował się w walkę z niemieckim okupantem, najpierw przez akcje małego sabotażu, a w 1941 roku złożył przysięgę żołnierską i wstąpił do Związku Walki Zbrojnej.

Wraz ze swym opiekunem i dowódcą, Ludwikiem Bergerem, Kulski przedostał się kilkakrotnie do getta na rozmowy z członkami żydowskiego podziemia. Aresztowany przez gestapo w 1942 roku, więziony i bity na Pawiaku, Kulski uniknął Auschwitz tylko ze względu na swój młody wiek i pozycję ojca. Walczył w powstaniu warszawskim od chwili jego wybuchu, w ugrupowaniu "Żywiciel". W walkach został ranny, a za odwagę w walce otrzymał Krzyż Walecznych.

Po upadku powstania, jako 15-latek, trafił do obozu jenieckiego w Altengrabow w Saksonii. Na pięć dni przed wyzwoleniem obozu przez Armię Czerwoną uciekł, wskakując na ciężarówkę amerykańskiego Czerwonego Krzyża. Anglicy przemycili go do Anglii jako wracającego angielskiego jeńca wojennego. W 1949 r. Kulski wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie ukończył architekturę na Uniwersytecie Yale. Stał się cenionym architektem; jego projekty, m.in. dla Banku Światowego, zrealizowano w 30 krajach. Uważa, że te sukcesy zawdzięcza ciężkiej szkole, jaką przeszedł podczas wojny. 

***

Abp Henryk Hoser, 78 lat

Henryk Hoser urodził się 27 listopada 1942 r. w Warszawie w rodzinie znanych ogrodników, Janusza i Haliny z Zabłońskich. Jego ojciec został rozstrzelany w Powstaniu Warszawskim.

W 1960 r. rozpoczął naukę na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. Studia ukończył w 1966 r., na kolejne dwa lata pozostał na uczelni jako asystent w Zakładzie Anatomii Prawidłowej. W 1969 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Księży Pallotynów w Ołtarzewie. 8 września 1970 r. złożył pierwszą profesję zakonną i został członkiem Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego (pallotynów). Jako alumn był współtwórcą Grupy Misyjnej, istniejącej w seminarium pallotyńskim do dziś.

Święcenia kapłańskie przyjął 16 czerwca 1974 r. Rok później wyjechał na misję do Rwandy. Był proboszczem, organizatorem duszpasterstwa rodzin oraz sesji formacyjnych dla apostolstwa świeckich i środków przekazu. Pełnił funkcję sekretarza komisji tamtejszego episkopatu ds. zdrowia, a także komisji ds. rodziny.

W 1981 r. został przełożonym Delegatury Misyjnej Księży Pallotynów w Rwandzie, a siedem lat później pierwszym superiorem nowo utworzonej regii, obejmującej Rwandę, Zair i Belgię (1988-1991). Był także przewodniczącym Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych w Rwandzie. W 1994 r. uczestniczył w Synodzie Specjalnym dla Afryki jako ekspert w dziedzinie rozwoju i problemów rodziny. W tym samym roku Jan Paweł II ustanowił go wizytatorem apostolskim w Rwandzie i krajach ościennych.

Po powrocie do Europy - w latach 1996-2003 - ks. Hoser był przełożonym Regii Miłosierdzia Bożego pallotynów we Francji i członkiem Rady Misyjnej Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych w tym kraju. Od 2004 r. był przełożonym pallotyńskiej prokury misyjnej w Brukseli i duszpasterzem w strukturach Wspólnoty Europejskiej. 

22 stycznia 2005 r. Jan Paweł II mianował go sekretarzem pomocniczym Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów oraz przewodniczącym Papieskich Dzieł Misyjnych. Nadał mu jednocześnie godność arcybiskupa tytularnego Tepelte - tym samym został pierwszym polskim pallotynem podniesionym do godności arcybiskupa. 24 maja 2008 r. papież Benedykt XVI mianował go biskupem warszawsko-praskim, po przeniesionym na archidiecezję gdańską abp. Sławoju Leszku Głodziu.

W Episkopacie Polski abp Hoser pełnił funkcję przewodniczącego Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych KEP, był też członkiem Komisji Duszpasterstwa i Rady ds. Rodziny KEP. Od 4 lipca 2009 r. był konsultorem Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów. W tym samym roku Benedykt XVI mianował go uczestnikiem zgromadzenia specjalnego II Synodu dla Afryki.

8 grudnia 2017 r. papież Franciszek przyjął rezygnację abp. Henryka Hosera z urzędu biskupa warszawsko-praskiego, który skończył 75 lat i przeszedł na emeryturę. Następcą abp. Hosera został bp Romuald Kamiński, którego ingres do katedry nastąpił 20 stycznia 2018 r. W maju 2018 r. papież Franciszek mianował arcybiskupa Henryka Hosera specjalnym wizytatorem apostolskim przy parafii w Medjugorje, gdzie od 1981 roku trwają objawienia Matki Bożej.

***

Ryszard Fiks, 96 lat

Ryszard Fiks, zasłużony uczestnik Powstania Warszawskiego, urodził się w 1924 roku w Warszawie. Od 1942 roku działał aktywnie w konspiracji antyhitlerowskiej. Posługiwał się pseudonimami Lwowiak i Ryś. W czasie Powstania Warszawskiego służył w 4. zgrupowaniu Gurt. Walczył w rejonie Śródmieścia, gdzie wychowywał się przed wojną. Był w grupie, która zdobyła gmach PAST-y. To on wywiesił na nim biało-czerwoną flagę, jako symbol zwycięstwa.

Po wojnie wyjechał do USA. Mieszkał w Chicago. 

***

Karolina Kaczorowska, 90 lat

Karolina Kaczorowska była Pierwszą Damą na Uchodźstwie, żoną Ryszarda Kaczorowskiego. Urodziła się w 1930 r. w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk na Ukrainie). Po zajęciu przez wojska sowieckie wschodniej części II RP, została w 1940 r. wraz z rodziną wywieziona na Syberię. Związek Sowiecki opuściła wraz z Armią Andersa, której żołnierzami byli jej ojciec, brat i przyszły mąż Ryszard Kaczorowski.

Podobnie jak wiele polskich dzieci poprzez Persję trafiła do Ugandy, do obozu dla polskich uchodźców w osadzie Koja, gdzie uczęszczała do prowadzonej tam polskiej szkoły. Pozostała tam do końca lat 40. Po przyjeździe do Wielkiej Brytanii ukończyła studia na Uniwersytecie w Londynie. Pracowała następnie jako nauczycielka, poświęciła się również działalności w harcerstwie polskim na uchodźstwie i przy tej okazji poznała przyszłego męża, za którego wyszła za mąż w 1952 r. Mieli dwoje dzieci: Alicję i Jadwigę Jagodę, doczekali się również pięciorga wnuków.

U boku męża aktywnie uczestniczyła w życiu społecznym polskiej emigracji, zaangażowana była m.in. w działalność charytatywną Zjednoczenia Polek w Wielkiej Brytanii. 19 lipca 1989 r., w momencie gdy Ryszard Kaczorowski objął urząd Prezydenta RP na Uchodźstwie, została Pierwszą Damą na Uchodźstwie. Jako ostatnia pełniła tę rolę, bo półtora roku później, w grudniu 1990 r. Ryszard Kaczorowski przekazał insygnia prezydenckie wybranemu pierwszych demokratycznych wyborach na ten urząd Lechowi Wałęsie. Karolina Kaczorowska brała udział w ceremonii przekazania insygniów i był to dla niej pierwszy powrót do Polski po 50 latach.

10 kwietnia 2010 razem z mężem miała wziąć udział w obchodach 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, jednak z powodu choroby zrezygnowała z uczestnictwa w uroczystościach. Jej mąż udał się więc w podróż sam i jak wszyscy pasażerowie prezydenckiego Tupolewa zginął w katastrofie smoleńskiej. W wyborach prezydenckich w 2010 r. i w 2015 r. wspierała kandydaturę Bronisława Komorowskiego. W 2012 r. została przez niego odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

***

Teresa Żylis-Gara, 91 lat

Teresa Żylis-Gara była śpiewaczką operową, sopranistką. Urodziła się w Landwarowie k. Wilna. Tam przeżyła drugą wojnę światową, po zakończeniu któ©ej cała rodzina przeniosła się do Łodzi. Tu rozpoczęła naukę śpiewu - najpierw w szkole muzycznej średniego stopnia a następnie, od 1952 roku, u Olgi Olginy.

Zadebiutowała w 1956 roku w Operze Krakowskiej jako Halka. W 1960 wyjechała na Konkurs Muzyczny Radia Bawarskiego do Monachium. W kategorii oratoryjno-pieśniarskiej zdobyła brązowy medal i uzyskała propozycję angażu ze strony kilku scen muzycznych w Niemczech. Wybrała niedużą, ale prężną operę w Oberhausen, która dawała jej możliwość doskonalenia głosu i rozwijania repertuaru. Potem były opery w Dortmundzie i Düsseldorfie.

W 1968 debiutowała w londyńskiej Covent Garden w Tosce w reżyserii Viscontiego. W 1969 Rudolf Bing zaangażował ją do nowojorskiej Metropolitan Opera, w której śpiewała przez 16 sezonów u boku tak wybitnych śpiewaków, jak Sherrill Milnes, Franco Corelli, Placido Domingo, Jose Carreras. Śpiewając w MET zajmowała się jednocześnie pedagogiką wokalną.

***

WRZESIEŃ

Tomasz Knapik, 77 lat

Tomasz Knapik był jednym z najbardziej znanych polskich lektorów. Pierwsze kroki, jeszcze przed maturą, stawiał w Rozgłośni Harcerskiej. Następnie pracował w Polskim Radiu i w Telewizji Polskiej. Pracując w TVP czytał filmy zagraniczne na żywo. Na przełomie lat 80. i 90. rozpoczął współpracę z Polską Kroniką Filmową, która trwała do końca jej istnienia. Związany był również z Polsatem, Polonią 1, TVN Turbo i Tele 5.

Był stałym pracownikiem takich polskich dystrybutorów filmowych, jak: Imperial, Vision, Best Film, NVC VIM, ITI Home Video, Artvision i wielu innych. Podkładał swój głos w wielu znanych filmach, m.in. w: "Amerykańskim Ninja", "Doktorze Żywago", "Dwunastu gniewnych ludziach", serii "Gwiezdnych Wojen", "Rambo III", "Nagim Instynkcie", "Pamięci Absolutnej", "Terminatorze" i serii "Szczęki".

Czytał także listy dialogowe popularnych seriali telewizyjnych, jak: "Benny Hill", "Gorączka w mieście", "Poirot", "Strażnik Teksasu", "Żar tropików" i "Świat według Bundych". 

Tomasz Knapik urodził się 16 września 1943 r. w Warszawie. Z wykształcenia był dr inż. nauk elektrotechnicznych. Był wykładowcą na Wydziale Transportu Politechniki Warszawskiej.

***

Wiesław Gołas, 90 lat

Wiesław Gołas był jednym z najbardziej znanych polskich aktorów. Zapamiętany został z takich filmów jak: "Żona dla Australijczyka", "Poszukiwany, poszukiwana", czy seriali - "Czterej pancerni i pies" i "Alternatywy 4". Był artystą wszechstronnym, którego talent i kunszt aktorski przez wiele lat podziwiano na scenie, w filmie i w kabaretach. Znany jest z występów w kabarecie Dudek i Kabarecie Starszych Panów; był wykonawcą piosenki "W Polskę idziemy".

Popularność, a także uznanie krytyki przyniosła mu tytułowa rola w filmie "Ogniomistrz Kaleń" Ewy i Czesława Petelskich z 1961 roku. Ugruntowała ją kreacja tytułowego inspektora w serialu Stanisława Barei "Kapitan Sowa na tropie" z 1965 roku, który był jednym z pierwszych hitów polskiej telewizji. 

Częściej odtwarzał role drugoplanowe, znakomicie portretując ciekawe i barwne postacie o wyrazistych charakterach. Występował w niewielkich, ale znaczących epizodach, kreując na przykład Franciszka w "Grze" Jerzego Kawalerowicza, piekarza w "Dziurze w ziemi" Andrzeja Kondratiuka, czy Stefana Czarnieckiego w "Potopie".

W latach 1955-1985 występował na deskach warszawskiego Teatru Dramatycznego, potem - Polskiego. Współpracował ze znakomitymi reżyserami. U Konrada Swinarskiego wystąpił jako Brighella w "Księżniczce Turandot" Carla Gozziego, u Jana Świderskiego zagrał Korczakiewa w "Ożenku" Mikołaja Gogola, a w "Zemście" Aleksandra Fredry, reżyserowanej przez Gustawa Holoubka - swą ulubioną postać Papkina. Współpracował również z Kazimierzem Dejmkiem i Andrzejem Łapickim. Grał także w Teatrze Telewizji. 

Łącznie Wiesław Gołas zagrał w niemal 100 filmach i serialach. Otrzymał wiele nagród i odznaczeń, między innymi w 2009 roku Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" .

W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu, był członkiem "Szarych Szeregów".

***

Krystyna Kołodziejczyk, 82 lata

Krystyna Kołodziejczyk była aktorką znaną m.in. z ról w serialu "Czterej pancerni i pies", "Zmiennicy", "Złotopolscy" czy "Dom". 

Była absolwentką Wydziału Aktorskiego PWSTiF w Łodzi. Występowała m.in. w Teatrze Bałtyckim w Koszalinie (1960-1964), a następnie w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (1970-1972) oraz w warszawskim Teatrze Studio. Była też aktorką Och-Teatru w Warszawie. Udzielała się również jako aktorka dubbingowa. Można było ją usłyszeć m.in. w bajce "Pszczółka Maja" i "Słoń Beniamin".

Odznaczona Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

***

Alfred Miodowicz, 92 lata

Pierwszy przewodniczący OPZZ i poseł na Sejm PRL IX kadencji. Miodowicz był przeciwnikiem Lecha Wałęsy w debacie telewizyjnej w 1988 roku i uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu.

***

Jerzy Targalski, 69 lat

Jerzy Targalski, ps. Józef Darski, był publicystą, historykiem, doktorem nauk humanistycznych, politologiem, orientalistą. W okresie PRL działał w opozycji. 

W latach 1974-79 należał do PZPR, jednak od 1976 r. współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Za udział w zbiórkach pieniędzy dla represjonowanych robotników i kolportaż niezależnych wydawnictw - m.in. "Biuletynu Informacyjnego" KSS "KOR" i "Głosu" - został zwolniony z pracy na UW. Od 1977 r. współpracował z "Głosem" i Wydawnictwem "Krąg" zajmując się tematyką Wschodu. Współtworzył niezależne czasopisma "Niepodległość" oraz "Obóz". Po przywróceniu do pracy w 1980 r., został członkiem NSZZ "Solidarność" na Wydziale Historycznym UW.

Ukrywając się po wprowadzeniu stanu wojennego, od stycznia do maja 1982 r. wydawał podziemne pismo "Fakty". Był współtwórcą - pod pseudonimem Józef Darski - nielegalnego w PRL czasopisma "Niepodległość". W latach 1982-84 był członkiem Komitetu Wykonawczego podziemnej organizacji Liberalno-Demokratyczna Partia "Niepodległość". Od 1983 przebywał na emigracji we Francji. Współpracował z "Kontaktem", "RWE" i "Kulturą".

Do kraju wrócił w 1997 r. W latach 1998–2000 był dyrektorem i redaktorem naczelnym PAI-Pressu w Polskiej Agencji Informacyjnej (PAI), w 2000 r. został dyrektorem PAI-Internet. Z PAI zwolniono go w kwietniu 2001 r. Został wówczas wykładowcą w Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. 15 lipca 2006 został wybrany do Zarządu Polskiego Radia SA, skąd odwołano go 10 stycznia 2009 r.

Wspólnie z Dorotą Kanią i Maciejem Maroszem napisał książki "Resortowe dzieci. Media" (2013) "Resortowe dzieci. Służby" (2015) i "Resortowe dzieci. Politycy" (2016). "Resortowe dzieci. Służby" zdobyły Główną Nagrodę Wolności Słowa w konkursie Stowarzyszenia dziennikarzy Polskich w 2015 roku.

W wypowiedziach publicznych wielokrotnie zwracał uwagę na zagrożenia wynikające z dużego wpływu byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa oraz Wojskowych Służb Informacyjnych i ich tajnych współpracowników na życie polityczne i gospodarcze Polski po 1989. Był zdecydowanym zwolennikiem lustracji i dekomunizacji.

W 2020 r. został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

***

Zofia Krzyżanowska, 86 lat

Zofia Krzyżanowska była jedną z Polek odznaczonych medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. W czasie II wojny światowej mieszkała w podwarszawskim Pruszkowie. To właśnie tam, w latach 1940-1945, na poddaszu kamienicy ukrywała dwie rodziny żydowskie: Karola, Reginę i Marię Berman oraz Stanisława, Jadwigę i Barbarę Jabłkowskich.

W 2019 roku pojechała do Izraela. tam w Instytucie Jad Waszem znalazła swoje nazwisko w Ogrodzie Pamięci. Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata została odznaczona w 1991 roku.

W 2017 roku prezydent Andrzej Duda odznaczył ją Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

***

Bp Edward Janiak, 69 lat

Bp Edward Janiak kierował diecezją kaliską od lipca 2012 roku do października 2020 r., kiedy to papież Franciszek przyjął jego rezygnację. Edward Janiak święcenia prezbiteriatu przyjął 19 maja 1979 r. w archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu z rąk biskupa pomocniczego Wincentego Urbana. W październiku 1996 Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji wrocławskiej ze stolicą tytularną Scilium. Święcenia biskupie otrzymał 30 listopada 1996 w archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu.

Stolica Apostolska 29 marca 2021 r. poinformowała, że bp. Edward Janiak otrzymał zakaz uczestniczenia w publicznych celebracjach na terenie swoich diecezji i nakaz zamieszkania poza nimi. Postępowanie Stolicy Apostolskiej dotyczyło sygnalizowanych zaniedbań w sprawach nadużyć seksualnych popełnionych przez niektórych duchownych wobec osób małoletnich oraz innych kwestii związanych z zarządzaniem diecezją kaliską.

Oskarżenia pod adresem biskupa Janiaka pojawiły się w maju ubiegłego roku w filmie braci Sekielskich "Zabawa w chowanego". Zarzucono mu tuszowanie czynów pedofilskich.

***

Czesław Lasota, 89 lat

Czesław Lasota był aktorem, znanym z ról filmowych, telewizyjnych, teatralnych i radiowych. W 1958 r. ukończył studia w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej. Zadebiutował na scenie Teatru Powszechnego w Łodzi rolą Ojca w "Dwóch teatrach" Szaniawskiego w reż. Kazimierza Brodzikowskiego. W filmie zadebiutował w 1956 r. w "Trzech kobietach" w reż. Stanisława Różewicza. Zagrał wówczas ucznia szkoły wieczorowej Michalaka.

Na dużym ekranie grywał najczęściej postaci drugoplanowe i charakterystyczne. Widzowie oglądać go mogli, m.in. w "Nikodemie Dyzmie" (obserwator pojedynku zapaśników), "Kaloszach szczęścia" (strażak w teatrze), "Szatanie z siódmej klasy" (Chudy), "Hydrozagadce" (kolega Walczaka), "Nie lubię poniedziałku" (pomocnik dźwigowego nocą roznoszący mleko), "Karierze Nikodema Dyzmy" (szofer Ignacy), "Dolinie Issy" (Szatybelko), "Wiernej rzece" (karczmarz Aron) i "Ogniem i mieczem" (Żyd karczmarz).

Wystąpił w ponad stu słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Po raz ostatni jego głos usłyszeć można było w czerwcu 2013 r., gdy kreował Twardosza w "Dożywociu" Fredry w reż. Jana Englerta.

***

PAŹDZIERNIK

Paweł Nowisz, 81 lat

Paweł Nowisz był aktorem, znanym z takich filmów jak "Kiler", "Fuks", "Ryś", "Złoty środek", "Chłopaki nie płaczą" czy "Pieniądze to nie wszystko". Od 2010 r. związany z serialem "Barwy szczęścia", gdzie występował jako Fryderyk Struzik. Widzowie mogli go oglądać także m.in. w "Blondynce", "M jak Miłość" oraz "Prawie Agaty".

Przez lata związany był z Teatrem Polskiego Radia. Słuchacze mogą znać jego głos także z powieści radiowej "W Jezioranach", w której wcielał się w postać Wacława Zdrojowego.

Paweł Nowisz urodził się 15 stycznia 1940 r. w Warszawie. W 1963 r. ukończył studia na Wydziale Lalkarskim PWST w Krakowie, aby rok później ukończyć studia na Wydziale Aktorskim. Debiutował na deskach teatru w 1964 r. Występował na scenach wielu polskich teatrów, m.in. Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, im. Juliusza Osterwy w Lublinie, Narodowego, Nowego i Współczesnego w Warszawie.

***

Zbigniew Bernolak, 81 lat

Zbigniew Bernolak był muzykiem rozrywkowym, basistą, jednym z prekursorów polskiego big-beatu. Występował m.in. w zespołach Niebiesko-Czarni, Polanie, Quorum i ABC.

Zespół Polanie współtworzył od 1965 roku, wspólnie ze swoim bratem Wiesławem, a także Włodzimierzem Wanderem, Andrzejem Nebeskim i Piotrem Puławskim. Grupa wystąpiła m.in. na jednej scenie z The Animals. Zespół zarejestrował jedną płytę długogrającą (1967), a także serię krótszych albumów i nagrań radiowych. Niedługo potem, w kwietniu 1968 roku, grupa rozpadła się. Polanie zapisali się w historii polskiej muzyki rozrywkowej jako zespół mocno zainspirowany rhytm and bluesem.

Gitarę basową Zbigniewa Bernolaka można też usłyszeć w wielu utworach Czesława Niemena, w tym zgromadzonych na wydanej w 1995 roku składankowej płycie "Sen o Warszawie". Zagrał gościnnie na jubileuszowych koncertach Czerwono-Czarnych w 2007 roku w Szczecinie i w 2015 roku w Zabrzu. Od lat mieszkał w Chicago, gdzie występował dla amerykańskiej Polonii.

***

Ryszard Filipski, 87 lat

22 października 2021 r. zmarł Ryszard Filipski, aktor najbardziej znany z tytułowej roli majora "Hubala" w filmie Bohdana Poręby i wachmistrza Soroki w "Potopie" w reżyserii Jerzego Hoffmana. Artysta miał 87 lat. Wolą zmarłego było odejść bez medialnego rozgłosu. Z tego powodu jego pogrzeb odbył się 26 października w otoczeniu najbliżej rodziny.

"Jego rola stworzona w filmie "Hubal” w reżyserii Bohdana Poręby wpisała się na trwałe do polskiego filmu i na zawsze pozostanie w naszej pamięci"- napisano na facebookowym profilu portalu majorhubal.pl, który powołuje się na informację podaną przez Klub Myśli Polskiej.

Ryszard Filipski urodził się we Lwowie w 1934 roku. Zadebiutował na scenie teatralnej w Łodzi w 1954 roku. W latach 60. i 70. zagrał w takich filmach, jak: "Przekładaniec", "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię", "Tylko umarły odpowie", "Brylanty pani Zuzy”. Film "Zamach stanu” z 1980 roku wyreżyserował i sam zagrał główną rolę marszałka Józefa Piłsudskiego.

Zagrał role w kilku popularnych serialach, takich jak "Kryminalni", "Pitbull" czy "Zaginiona".

W 2004 roku nakręcił serial dokumentalny, którego głównym bohaterem był ojciec Mieczysław Albert Krąpiec, filozof, wieloletni rektor i profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Ryszard Filipski był założycielem teatru jednego aktora eref-66, a w latach 1975-79- dyrektorem Teatru Ludowego w Nowej Hucie.

***

Janusz Kamocki, 94 lata

W czasie wojny zaangażował się w działalność konspiracyjną. W listopadzie 1942 r. związał się z Narodową Organizacją Wojskową, gdzie działał pod pseudonimem "Orcio". W lutym 1943 r. wstąpił natomiast do Armii Krajowej, gdzie działał pod pseudonimem "Mamut".

Po wojnie kontynuował działalność konspiracyjną w Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym, a w sandomierskich szkołach organizował konspiracyjną organizację młodzieżową.

W 1946 r. Kamocki zdał maturę w sandomierskim liceum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Następnie rozpoczął studia etnograficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz studia dyplomatyczne w Szkole Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa UJ.

W 1964 r. uzyskał doktorat nauk humanistycznych na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu pod kierunkiem prof. Józefa Burszty.

Pracę naukową i zawodową związał z Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie, gdzie kierował działem etnografii pozaeuropejskiej. Prowadził badania etnograficzne na terenie Polski, jak i za granicą, m.in. w Indonezji, na Jawie i Bali oraz w Indiach, Singapurze czy Nepalu.

Głównymi obszarami badawczymi Kamockiego były kostiumologia ludowa, obrzędowość, demonologia oraz badania nad zasięgiem grup etnograficznych. Interesował się również sytuacją Polonii.

Kamocki jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych oraz wielu książek.

***

Krzysztof Kiersznowski, 70 lat

Krzysztof Kiersznowski był aktorem, znanym z ról filmowych i teatralnych. Rodowity warszawiak, w 1977 roku ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. Znany był m.in. z ról w filmach Juliusza Machulskiego. Grał "Wąskiego" w kultowej komedii "Kiler" i jej kontynuacji "Kilerów 2-óch", a wcześniej "Nutę" w "Vabanku" i w "Vabanku II czyli riposta".

Grał na deskach m.in. Teatru Ochoty w Warszawie, Teatru Studio, Teatru im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim i Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Za rolę ojca tytułowej bohaterki w filmie "Cześć Tereska" Roberta Glińskiego był nominowany do Polskiej Nagrody Filmowej w kategorii najlepsza drugoplanowa rola męska. Kolejną nominację do "Orła" i samą nagrodę otrzymał za rolę Edwarda Gralewskiego w "Statystach" w reżyserii Michała Kwiecińskiego. Ta rola przyniosła mu również nagrodę na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

W 2007 roku zagrał tytułową rolę w filmie Rafała Kapelińskiego "Ballada o Piotrowskim". W "Boisku bezdomnych" Kasi Adamek wcielił się zaś w rolę Staszka. W 2010 roku zagrał w kolejnym filmie Machulskiego "Kołysance" jako Roman Łapszow. W "Pod Mocnym Aniołem" Wojciecha Smarzowskiego zagrał "Inżyniera". Od 2007 roku Krzysztof Kiersznowski grał Stefana Górkę w serialu "Barwy szczęścia".

***

O. Konstancjusz Kunz, 70 lat

Ojciec Konstancjusz Kunz - przeor Jasnej Góry w latach 1978-1984 - zmarł w piątek, 29 października, w wieku 87 lat . W zakonie paulinów nazywany był "przeorem sześćsetlecia", ponieważ w w 1982 roku organizował obchody 600-lecia fundacji częstochowskiego klasztoru.

Jak podało biuro prasowe sanktuarium, b. przeor zmarł po długiej i ciężkiej chorobie. Kapłanem był 56 lat. Oprócz Jasnej Góry, pracował m.in. w Łęczeszycach koło Grójca oraz w Biechowie w archidiecezji gnieźnieńskiej, gdzie był rektorem miejscowego sanktuarium i przeorem. Przygotowywał tam uroczystości koronacji papieskimi diademami Obrazu Matki Bożej Pocieszenia, którym przewodniczył kard. Stefan Wyszyński. "On bardzo cenił maryjną wrażliwość i posługę o. Kunza" - ocenił o. Płatek.

Ojciec Kunz pełnił też funkcję definitora generalnego, czyli "doradcy" generała zakonu paulinów, przyczyniając się m.in. do budowy paulińskiego domu w Rzymie.

***

Andrzej Zaorski, 79 lat

Andrzej Zaorski był aktorem, satyrykiem, twórcą radiowym i telewizyjnym. Współtworzył słuchowiska i programy telewizyjne. Na scenie debiutował w 1965 w teatrze Współczesnym . Występował w teatrach: Ateneum, Narodowym, Powszechnym, Na Targówku i teatrze Kwadrat, a także w kabaretach "U Lopka", "Pod Egidą", "Tu 60-tka" i "Kaczuch Show". Współtworzył scenariusz do jego debiutanckiego filmu "Na dobranoc” z 1970 r. W latach 1991-1993 współtworzył telewizyjny cykl "Polskie zoo”, jeden z najsłynniejszych programów w dziejach polskiej telewizji.

Andrzej Zaorski był odtwórcą ról w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji. Występował w powieści radiowej "W Jezioranach", "Kabareciku Reklamowym" oraz w "60 minut na godzinę".

Posłuchaj

Krzysztof Szuster: Andrzej Zaorski był bardzo związany z Polskim Radiem (IAR) 0:28

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Andrzej Zaorski w 2006 roku otrzymał Złoty Mikrofon za "wszechstronny talent i umiejętności ofiarowane Polskiemu Radiu". W 2016 zaś - Splendora, nagrodę przyznawaną przez Teatr Polskiego Radia. 

W 2012 r. "za wybitne zasługi w pracy artystycznej i twórczej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w Polsce" został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 

paw, mbl, ms/