• Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków.
• W dawnej Polsce słowo "sernik" było również nazwą zawodu. 
• Serowiec obecnie jest odnotowywany jako nieco przestarzały synonim sernika w znaczeniu cukierniczym.
• Serowiec w XIX wieku był opisany tez jako "owad drobny, na kształt pyłku iakiego", który "znayduie się w chlebie, serze, mące".

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. 

Eksperci od języka polskiego z Narodowego Centrum Kultury wyjaśniają, że w dawnej Polsce słowo "sernik" było również nazwą zawodu: sernikiem był ten, kto zawodowo wytwarzał sery. Sernikiem lub sernicą zwano również specjalną wiatkę, przewiewną, lecz gęsto obudowaną drewnianymi prętami, służącą do suszenia serów. We współczesnej polszczyźnie sernik to również synonim kazeiny, coraz rzadziej używany w tym znaczeniu, dlatego że w nazewnictwie specjalistycznym znacznie wygodniejsze są internacjonalizmy.

Serowiec obecnie jest odnotowywany jako nieco przestarzały synonim sernika w znaczeniu cukierniczym, jednak z XIX-wiecznego słownika S.B. Lindego dowiadujemy się, że w tamtych czasach serowiec to przede wszystkim "owad drobny, na kształt pyłku iakiego", który "znayduie się w chlebie, serze, mące", a także że serowiec to rzadziej używana postać wyrazu surowiec (bo kiedyś występowały obocznie formy surowy/serowy w tym samym znaczeniu). Owad w entomologii otrzymał miano "sernica pospolita" - a więc w pewien sposób nawiązał do sernika. 

Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku - dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./aw/wmkor

• W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy, skąd pochodzi słowo "zając".
• "Zając" nie wiąże się z jękami ani jęczeniem. Trudno jednak ustalić pochodzenie tego słowa.  
• "Zając" jest świeckim symbolem Wielkanocy, zwyczaj ten przywędrował do nas z Niemiec.
• Dzięki swojej płodności zając jest symbolem budzącego się życia. 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdzamy, skąd się wzięło słowo "zając". 

Zając nie ma nic wspólnego z jęczeniem 

Jak podaje strona NCK "Ciekawostki językowe/Ojczysty-dodaj do ulubionych": "zając" zajęczał smętnie, kurczę się skurczyło..." - jak pamiętamy z "Figielka" Juliana Tuwima. Oczywiście taka etymologia to nie etymologia, tylko zabawa. Słowo "zając" nijak nie wiąże się z jęczeniem ani jękami, nie ma także żadnego związku z czasownikiem "jąć" (zająć, podjąć, przyjąć).

Zając - dlaczego jest symbolem Wielkanocy?

We wszystkich językach słowiańskich "zając" ma podobną formę, trudno jednak ustalić wcześniejsze pochodzenie tego wyrazu. "Zając jako świecki symbol Wielkanocy przywędrował z Niemiec. Ochoczo rozmnażające się zwierzątko, nieobciążone przy tym przykrymi konotacjami (w przeciwieństwie do szczura czy myszy), dość dobrze nadaje się na symbol budzącego się życia.

Zając czy... królik wielkanocny?

Choć figurka "zająca" zazwyczaj bardziej przypomina królika niż zająca, a i na obrazkach związanych z Wielkanocą "zająca" niemal zawsze reprezentuje królik lub króliczek, samo połączenie "zając wielkanocny" jest znacznie częstsze niż połączenie "królik wielkanocny". Wynika to zapewne ze źródłosłowu: w języku niemieckim to Osterhase, a nie Osterkaninchen, czyli właśnie "zając wielkanocny", a nie "królik wielkanocny".

Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 wyjaśnia, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj/wmkor