Finasowanie edukacji przez samorządy. Prof. Herbst: problem nierozwiązany od lat
2024-03-27, 11:15
- Podstawowym, od wielu lat nierozwiązanym problemem jest to, że w finansowaniu polskiej edukacji nie wiadomo, kto odpowiada za co. Od kiedy samorządy prowadzą szkoły, są one współfinansowane z pieniędzy rządowych i samorządowych, natomiast nigdy nie zostało precyzyjnie określone, która strona odpowiada za jaki poziom finansowania i jakich dokładnie usług - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Mikołaj Herbst (Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW), który dyskutował z prof. Małgorzata Żytko (Wydział Pedagogiczny UW).
Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła wyniki dwóch kontroli dotyczących wpływu działań państwa na sytuację finansową samorządu w latach 2019-2022. Jak podkreślił prezes NIK Marian Banaś, "w budżetach samorządowych dochody własne były wypierane przez środki z budżetu państwa i rządowych funduszy, a większość pieniędzy była dzielona uznaniowo".
Prof. Małgorzata Żytko zwracała uwagę, że wydatki na edukację to jeden z najwyższych kosztów w budżecie samorządu. - Te koszty się zmieniają, zależnie od tego, jakie są lokalne potrzeby. Te zmiany były związane z reformami, czy "deformami", jak likwidacje gimnazjów, kiedy trzeba było w krótkim czasie skumulować w placówkach dwa roczniki. To znaczący i rosnący koszt, a nie zawsze można liczyć tu na budżet centralny - zauważyła ekspertka.
Prof. Mikołaj Herbst przypominał o niejasnym podziale źródeł finansowania oświaty, za które odpowiedzialny jest zarówno samorząd, jak i budżet centralny. - W tej sytuacji każda reforma, każda podwyżka wynagrodzeń czy zamiana strukturalna w oświacie powoduje napięcie między samorządami a rządem, bo istnieje pokusa dla rządu, by przerzucić część bądź całość tych kosztów na samorząd terytorialny - stwierdził.
Posłuchaj
Edukacja w Polsce jest przede wszystkim finansowana ze środków publicznych. Szacuje się, że udział środków publicznych sięga 87% w przypadku oświaty i 80% w przypadku szkół wyższych oraz wczesnej opieki i edukacji (OECD, 2023). Brak jest porównywalnych danych dotyczących kształcenia dorosłych.
- Eksperci o modelu finansowania samorządów. "Kompleksowa reforma trudna do przeprowadzenia"
- Znaczenie wydatków na kulturę w samorządach. "Świat to małe społeczności i wspólnoty"
Wybory samorządowe odbędą się w niedzielę 7 kwietnia. Ewentualna druga tura wyborów bezpośrednich wójtów, burmistrzów, prezydentów miast - 21 kwietnia.
* * *
Audycja: Słowem wszystko - o samorządach
Prowadzący: Karol Surówka
Goście: prof. Małgorzata Żytko (Wydział Pedagogiczny UW) i prof. Mikołaj Herbst (Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW)
Data emisji: 27.03.2024
Godzina emisji: 08.35
PR24/ka/wmkor