Nagrania Polskiego Radia z września 1939 roku na liście UNESCO. "Wciąż zaginiona jest trzecia partia płyt"
2021-06-05, 15:20
Dyrektor Archiwum Polskiego Radia Elżbieta Berus-Tomaszewska ocenia, że kolekcja 93 oryginalnych, stalowych płyt gramofonowych z nagraniami z września 1939 roku ma ogromną wartość historyczną. Materiały dźwiękowe Polskiego Radia z przemówieniami między innymi Stefana Starzyńskiego i Józefa Becka zostały wpisane na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata".
Powiązany Artykuł
Prezes Polskiego Radia: serwis o Bitwie Warszawskiej wśród głównych form rozpowszechniania wiedzy o tym wydarzeniu
Elżbieta Berus-Tomaszewska podkreśla, że podczas wojny "rola radia była nie do przecenienia". Dzięki radiu ludność cywilna otrzymywała komunikaty o zbliżających się bombardowaniach.
- Tutaj też zbierały się najważniejsze osoby, przychodził prezydent Starzyński, przychodził minister spraw zagranicznych Beck i oczywiście Lipiński. Także ta rola radia została w tej chwili uwidoczniona dzięki tym płytom, które były nagrywane i ocalały - mówi.
Posłuchaj
Dyrektor Archiwum dodaje, że przemówienia nagrane na płytach Polskiego Radia są unikatowe, a ich wartość historyczna ogromna.
Posłuchaj
- Przemówienia Starzyńskiego były znane, natomiast sposób ich wygłaszania i zaangażowanie mówcy słychać dopiero na tych płytach. Ponadto są takie przemówienia, których jak dotąd historycy nie znali - chociażby ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w pierwszych dniach wojny - wyjaśnia.
Powiązany Artykuł
Serwis specjalny Polskiego Radia Bitwa Warszawska 1920 nominowany do PRIX ITALIA 2021
Poszukiwania trzeciej partii płyt
Elżbieta Berus-Tomaszewska zaznacza, że w latach 30. Polskie Radio było jedynym w kraju, które nagrywało przemówienia.
Dyrektor podkreśla, że wciąż zaginiona jest trzecia partia płyt, która przetrwała wojnę. Zaapelowała do słuchaczy, aby sprawdzili swoje kolekcje.
Posłuchaj
- Płyty przypominają te, na których nagrywano muzyką rozrywkową, natomiast mają zupełnie inną budowę. - Najłatwiej zorientować się po tym, że na środku, gdzie płyty mają zwykle naklejoną informację o tym, co jest na płycie, takiej informacji nie ma, a są tylko numery radia - wyjaśnia.
Płyty zostały uratowane przez pracowników Polskiego Radia, którzy przed zajęciem rozgłośni przez Niemców wynieśli je i ukryli w prywatnych domach.
Po wojnie utracono kontakty do miejsc i osób, u których depozyt z września 1939 roku był przechowywany, zatem uważano, że i on zaginął bezpowrotnie. Jednak po 40 latach część depozytu - licząca 93 płyty - została zwrócona do Polskiego Radia.
Płyty te, oczyszczone i zdigitalizowane, stanowią dziś ważną lekcję historii kraju, jak również polskiej i światowej radiofonii.
Kolekcja płyt wpisana na listę UNESCO
Dowodem na ponadczasową wartość tej kolekcji jest wpisanie jej na Listę Krajową programu "Pamięć Świata" polskiego oddziału UNESCO.
Program Pamięć Świata powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 roku. Jego celem jest utrwalanie znaczenia wielowiekowego dziedzictwa dokumentacyjnego ludzkości. Program zwraca uwagę społeczeństwa na konieczność ochrony dokumentów o szczególnym znaczeniu historycznym, które stanowią świadectwo naszej kultury i cywilizacji.
W wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata w 2014 roku powstała Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata.
W tym roku Komitet, w skład którego wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych, a któremu przewodniczy Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Paweł Pietrzyk, po raz czwarty wyłonił wyjątkowe obiekty, które 10 czerwca zostaną oficjalnie uhonorowane wpisem na Polską Listę Programu UNESCO podczas gali w Belwederze.
Wydarzeniu towarzyszyć będzie wyjątkowa wystawa prezentująca wyróżnione dokumenty pt. "Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata - 4. edycja".
Otwarcie ekspozycji nastąpi 9 czerwca o godzinie 19:00 na dziedzińcu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
Wystawa będzie dostępna dla mieszkańców Warszawy i turystów przed "Kordegardą. Galerią Narodowego Centrum Kultury" do 30 czerwca 2021 roku.
IAR/