Zasłużeni Polacy odznaczeni Orderem Orła Białego. Prezydent przyznał najwyższe wyróżnienia państwowe
2021-11-11, 15:38
Działaczka podziemnej Solidarności i współzałożycielka Wolnych Związków Zawodowych Joanna Duda-Gwiazda, działacz opozycji demokratycznej w PRL i kapelan Solidarności ks. Stanisław Małkowski, poeta Leszek Długosz oraz poeta i wydawca Jan Polkowski zostali odznaczeni przez prezydenta Andrzeja Dudę Orderem Orła Białego - najstarszym i najwyższym laurem państwowym RP.
Powiązany Artykuł
Święto Niepodległości. Para prezydencka oddała hołd marszałkowi Piłsudskiemu
W Święto Niepodległości odbyła się uroczystość, podczas której 17 osób zostało odznaczonych orderami i odznaczeniami państwowymi. - Było moją wolą, aby spotkali się tu odznaczeni, którzy przez te lata swojego życia działali dla Rzeczypospolitej, dla naszego państwa; ci, którzy są bohaterami dzisiejszej uroczystości, to jest pewien przekrój działalności dla Polski - mówił prezydent Andrzej Duda w Pałacu Prezydenckim.
- Od działalności duchowej, służenia drugiemu człowiekowi wsparciem duchowym, tym najbardziej głębokim, bo związanym z wiarą, poprzez obronę podstawowych wartości - praw człowieka, walkę o wolność, niepodległość, suwerenność Rzeczypospolitej. Poprzez budowanie zrębów ważnych instytucji odrodzonego państwa polskiego, bo tak je nazywam po 1989 r. Poprzez budowanie polskiej kultury w sposób niezłomny, trwały, stały - mówił prezydent.
Order Orła Białego - który w tym roku przyznano czterem osobom - to najstarsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej nadawane za znamienite zasługi cywilne i wojskowe dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, położone zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny. Nie dzieli się na klasy. Nadawany jest najwybitniejszym Polakom oraz najwyższym rangą przedstawicielom państw obcych.
Joanna Duda-Gwiazda - ikona z Wybrzeża
Joanna Duda-Gwiazda już w 1976 r. rozpoczęła działalność wymierzoną w system komunistyczny. Była współzałożycielem Wolnych Związków Zawodowych i jedną z najaktywniejszych działaczy jawnej i podziemnej "Solidarności". Po 1989 r. działała na rzecz upamiętnienia zasług NSZZ "Solidarność".
Urodziła się 11 października 1939 roku na Wołyniu. Spędziła dzieciństwo w Krzemieńcu. Po wysiedleniu z Kresów jej rodzina osiedliła się w Gdańsku. Tam ukończyła Politechnikę Gdańską na Wydziale Budowy Okrętów. W 1961 roku wyszła za mąż za Andrzeja Gwiazdę.
W 1976 roku, wraz z mężem, napisała list do Sejmu PRL z wyrazami poparcia dla działań KOR. Dwa lata później współtworzyła Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża i została dziennikarzem niezależnego pisma "Robotnik Wybrzeża". Od 1977 roku znajdowała się pod stałą obserwacją Służby Bezpieczeństwa.
Kolportowała nielegalne wydawnictwa, angażowała się w akcje protestacyjne, m.in. w 1979 roku w głodówkę w kościele Świętego Krzyża w Warszawie podjętą na znak solidarności z aresztowanymi działaczami czechosłowackiej Karty 77 - została za to zwolniona z pracy w Centrum Techniki Okrętowej. Ponownie zatrudniono ją w marcu 1980 r.
Powiązany Artykuł
Hymn Polski - poznaj historię tego utworu
W sierpniu 1980 r. przystąpiła do strajku w Stoczni Gdańskiej, gdzie uczestniczyła w obradach prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, biorąc na siebie rolę rzecznika prasowego i opracowując dwa z 21 postulatów strajkowych dotyczących zagadnień socjalnych. Była redaktorem "Tygodnika Solidarność" i członkiem zarządu regionu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego (NSZZ) "Solidarność" w Gdańsku. Była zwolenniczką "twardego kursu" wobec władz komunistycznych.
Posłuchaj
W grudniu 1981 roku razem z mężem została internowana. Była przetrzymywana w ośrodkach internowania w Strzebielinku, Gdańsku, Fordonie, Gołdapi i Darłówku. Po uwolnieniu w lipcu 1983 r. powróciła do działalności opozycyjnej. Redagowała pisma "Skorpion" (1982-83) i "Poza Układem" (1983-86, 1989-97). W czerwcu 1988 roku wyjechała z mężem w kilkumiesięczną podróż do Wielkiej Brytanii, USA, Kanady i Francji. Ich celem było informowanie opinii publicznej o sytuacji w Polsce oraz pozyskanie środków na działalność podziemia. Należała do przeciwników kompromisu politycznego zawartego przy Okrągłym Stole.
W III RP zaangażowała się w działalność na rzecz upamiętnienia bohaterów Solidarności. W 1999 r. przeszła na emeryturę.
Joanna Duda Gwiazda została odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. W 2016 r. otrzymała Medal Przemysła II przyznawany przez Akademicki Klub Obywatelski im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Poznaniu. W 2000 r. otrzymała tytuł honorowego obywatela miasta Gdańska.
Artysta wszechstronny - Leszek Długosz
Leszek Długosz pisze i śpiewa poezję, jest felietonistą, komponuje, nieobce jest mu także aktorstwo. Ponadto jest autorem kilkunastu tomików poezji i ponad 10 płyt z muzyką.
Urodził się 18 czerwca 1941 r. w Zaklikowie. W 1964 r. ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w latach 1964-66 studiował na Wydziale Aktorskim w PWST w Krakowie. Zadebiutował w 1964 r. w teatrzyku piosenki UJ Hefajstos. W 1965 r. związał się z kabaretem literackim "Piwnica pod Baranami".
Posłuchaj
Pierwszy tomik poezji - "Lekcje rytmiki" - wydał w 1973 roku. Kolejne zbiory jego wierszy to m.in. "Na własną rękę", "Z tego, co jest". Niektóre tytuły spośród ponad 10 płyt Długosza to: "W Czarnolesie", "Także i ty - złota kolekcja", "Dusza na ramieniu" czy "Długosz 2011".
Z "Piwnicą" rozstał się w 1978 r. i od tego czasu występuje przeważnie samodzielnie. Z własnymi recitalami pokazywał się w wielu miastach Polski, a także za granicą (m.in. w Austrii, Belgii, Czechosłowacji, Francji, Kanadzie, RFN, Szwajcarii, Szwecji, USA i Włoszech). Oprócz działalności estradowej i literackiej publikuje również swoje felietony w "Czasie Krakowskim" i "Rzeczpospolitej".
Leszek Długosz w wyborach parlamentarnych w 2007 r. kandydował z ramienia PiS do Senatu, lecz nie uzyskał mandatu. W 2010 r. został członkiem Krakowskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w przyspieszonych wyborach prezydenckich. W 2006 r. został odznaczony Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", a w 2016 r. otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
"W poezji Leszka Długosza jest coś bardzo głębokiego, tak samo, jak jest coś niezwykłego w całym jego życiu" - powiedział prezydent Andrzej Duda, składając życzenia urodzinowe poecie po koncercie jubileuszowym, który odbył się lipcu tego roku w Teatrze Polskim im. Arnolda Szyfmana w Warszawie.
Dodał, że Długosz "zawsze chadzał swoimi drogami". - Ale jednej rzeczy, zarówno naszemu solenizantowi, jak i jego małżonce nie zapomnę; pomijając nasze sąsiedztwo na Brackiej, i to, z czym ono było związane bezpośrednio wtedy, to znaczy z moją działalnością poselską. Ja poznałem naszego jubilata wcześniej i nabrałem do niego ogromnego szacunku, dlatego że był wtedy, kiedy nie było to modne, był wtedy, kiedy nie było to wygodne, był wtedy, kiedy się to nie opłacało, był wtedy, kiedy nie widziano tego dobrze - opowiadał. - Nigdy nie zapomnę widoku tej pary, idącej za rękę albo pod rękę w najtrudniejszych dla nas chwilach - powiedział prezydent.
Posłuchaj
W 2017 roku Leszek Długosz ocenił, że najpełniej wyrażają go dwie ekspresje - słowo i muzykowanie. Z pisemnych form wypowiedzi najbliższa Długoszowi jest poezja. - Daje mi możliwość najbardziej precyzyjnego wypowiedzenia opinii, "wyroków", moich relacji ze światem dzisiejszym i z przeszłością - mówił. - Muzyka zaś umie być środkiem wyrazu nawet silniejszym niż słowo. Bywa, wychodzi na prowadzenie tam, gdzie słowo już nie wystarcza, staje się bezradne. Ona wtedy jeszcze umie zabrać głos - opisywał artysta.
Według niego, jeśli świat ma istnieć w sposób nieułomny, to forma poetycka "najdociekliwiej i najsubtelniej wyraża ludzkie refleksje". - Mimo wszelkich zagrożeń jestem spokojny o dalszą jej egzystencję. W niej odnajdują i potwierdzają się nie tylko piszący, ale i czytelnicy. Ten rodzaj komunikacji dwustronnie stanowi cenną, pożądaną wartość - podkreślił Długosz.
Stanisław Małkowski - znamienity duchowny
Stanisław Olaf Małkowski urodził się 29 lipca 1944 roku w Woli Korytnickiej k. Węgrowa. Jest absolwentem Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie, do którego wstąpił w 1970 r. Cztery lata później przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa pomocniczego warszawskiego Zbigniewa Kraszewskiego.
W latach 1974-1975 był wikariuszem w parafii św. Jozafata w Warszawie, a od 1975 do 1976 rezydentem w parafii Bożego Ciała na Kamionku. Następnie przez krótki okres był duszpasterzem w Skierniewicach, Ząbkach, Prudniku i Poznaniu. W latach 1979-1991 był duszpasterzem dzieci niepełnosprawnych w Ruchu Wiara i Światło.
Od lat 60. XX wieku był zaangażowany w działalność opozycyjną. Jako student Uniwersytetu Warszawskiego brał udział w strajkach w marcu 1968 roku, za co został czasowo relegowany z uniwersytetu.
Jako kleryk poznał w seminarium duchownym ks. Jerzego Popiełuszkę, z którym się zaprzyjaźnił, a następnie został jego współpracownikiem. Pomagał mu w duszpasterstwie prowadzonym przy kościołach św. Anny i Res Sacra Miser na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Od 1982 wraz z ks. Popiełuszką odprawiał msze św. w intencji ojczyzny, które gromadziły tłumy wiernych w kościele św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu.
Już jako ksiądz, w latach 70., współpracował z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela i Komitetem Obrony Robotników. W grudniu 1975 r. był jednym z sygnatariuszy Listu 59 do Sejmu PRL przeciwko planowanym zmianom w Konstytucji PRL. W dniach od 3 do 10 października 1979 r. brał udział w głodówce organizowanej przez opozycjonistów w kościołach św. Marcina i Świętego Krzyża w Warszawie.
Poza udziałem w mszach za ojczyznę ks. Małkowski odprawiał m.in.: msze katyńskie oraz współorganizował uroczystości pod krzyżem w Parku im. Romualda Traugutta i pod pomnikiem na Olszynce Grochowskiej. Za swą działalność opozycyjną był wielokrotnie zatrzymywany, przesłuchiwany i poddawany rewizjom przez Służbę Bezpieczeństwa. W sierpniu 1980 roku był uczestnikiem strajku w Stoczni Gdańskiej.
Po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku ks. Małkowski został zatrzymany przez Służbę Bezpieczeństwa. Tego samego dnia został jednak zwolniony i uniknął internowania. W latach 80. znalazł się na liście niewygodnych księży sporządzonej dla zastępcy dyrektora Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, płk. Adama Pietruszki.
Od 1983 r. ks. Małkowski był duszpasterzem na Komunalnym Cmentarzu Północnym w Warszawie. Następnie od 1989 do 1990 r. pełnił funkcję wikariusza parafii Matki Bożej Królowej Świata w Warszawie, a od 1990 do 1992 r. był rezydentem parafii Miłosierdzia Bożego w Warszawie.
Po katastrofie smoleńskiej w lecie 2010 r. brał udział w zgromadzeniach i przewodniczył wieczornym modlitwom przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie. 3 sierpnia 2010 poświęcił tzw. krzyż smoleński, który w kwietniu 2010 postawili przed pomnikiem księcia Józefa Poniatowskiego polscy harcerze.
Jest działaczem na rzecz obrony życia poczętego. W 1979 r., wspólnie z o. Jackiem Salijem i ks. Stanisławem Ługowskim, był założycielem Ruchu Obrony Dzieci Poczętych Gaudium Vitae.
W 2006 r. ks. Małkowski został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla niepodległości oraz za działalność na rzecz przemian demokratycznych w Polsce. W 2007 r. nazwisko ks. Małkowskiego zostało umieszczone na tablicy upamiętniającej kapelanów Solidarności w warszawskim kościele św. Katarzyny.
W 2018 został odznaczony Medalem "Pro Bono Poloniae" ustanowionym przez szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych dla uczczenia 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.
Zasłużony dla wolności słowa - Jan Polkowski
Urodził się 10 stycznia 1953 r. w rodzinie inżynierów rolników w Bierutowie (Dolnośląskie), ukończył liceum w Krakowie, a od 1972 r. studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Działał w krakowskim Studenckim Komitecie Solidarności (SKS); redagował "Sygnał".
Powiązany Artykuł
Niepodległa Polska. Wolność po 123 latach
Był m.in. współzałożycielem niezależnego Wydawnictwa ABC oraz założycielem i redaktorem kwartalnika "Arka". Publikował m.in. w "Nowym Zapisie", "Tygodniku Powszechnym", londyńskim "Pulsie".
13 grudnia 1981 roku został internowany, od 1982 działał w podziemnych strukturach opozycyjnych. Poza tym imał się wielu zajęć: przewodniczył radzie nadzorczej Film S.A. i Polskiej Agencji Informacyjnej.
Był rzecznikiem prasowym rządu Jana Olszewskiego, doradcą w Komitecie Integracji Europejskiej, pracownikiem TVP S.A. Założył stowarzyszenie "Samorządny Kraków" i angażował się w strukturach rozwoju regionalnego. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).
Jako poeta debiutował w "Zapisie" w 1978 roku. Opublikował tomy wierszy takie jak "To nie jest poezja", "Oddychaj głęboko", "Ogień", "Drzewa", "Elegie z Tymowskich Gór". Wiersze Polkowskiego tłumaczono na niemiecki, angielski, francuski, szwedzki, serbochorwacki.
Czytaj także:
Jest laureatem m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1983), a także nagrody podziemnej Solidarności za twórczość poetycką (1983). W grudniu 2010 r. otrzymał Nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego za tomik poezji "Cantus", który był także nominowany do nagrody Silesius oraz nagrody im. Józefa Mackiewicza.
W 2010 tom "Cień" dostał nagrodę Stowarzyszenia Księgarzy Katolickich Feniks w dziedzinie literatury. W 2012 roku nominowano Polkowskiego do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej za tom "Głosy", za który otrzymał również Nagrodę Poetycką Orfeusz.
W 2013 roku Polkowski zadebiutował jako powieściopisarz. "Ślady krwi. Przypadki Henryka Harsynowicza" to historia o polskich losach, oglądanych z dystansu przez mieszkającego w Kanadzie głównego bohatera. W tym samym roku "Ślady krwi…" otrzymały nominację i wyróżnienie nagrody im. Józefa Mackiewicza, a także nagrodę Identitas w dziedzinie literatury.
W 2015 r. Polkowski otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich "w uznaniu zasług dla wolności i piękna słowa drukowanego" - w 2016 r. nagrodę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w dziedzinie literatury. W 2017 r. został laureatem nagrody im Przemysława Gintrowskiego za wolność w kulturze.
"Droga twórcza Polkowskiego jest o tyle wyjątkowa, że wyznaczyły ją dwa wybory: konsekwentna decyzja publikowania w drugim obiegu oraz niechęć do zajmowania się równocześnie pisaniem wierszy i działalnością zarobkową. Ten jeden z czołowych poetów lat 80. wybrał rolę milczącego świadka i przestał publikować w kolejnym dziesięcioleciu, by powrócić dopiero w 2009 r. tomikiem »Cantus«" - podaje portal Culture.pl.
Jan Błoński, wybitny krytyk i literaturoznawca, nazwał Polkowskiego "poetą aluzji i elipsy", a tym samym wskazał na często podkreślaną właściwość jego pisania - umiejętność takiego stawiania problemów moralnych, które wyraźnie zaznacza ich wagę i aktualność, ale nie rozstrzyga ich, pozostawiając niepokój indywidualnego wyboru czytelnikom.
ng