Nos Kleopatry: Konstytucja marcowa i kwietniowa
2019-03-22, 23:00
Konstytucja marcowa nawiązywała do pięknych tradycji polskiego konstytucjonalizmu. Miała piękna preambułę - przypomniał w Polskim Radiu 24 prof. Adam Redzik, sędzia Sądu Najwyższego, konstytucjonalista.
Posłuchaj
Konstytucja marcowa została uchwalona przez sejm dnia 17 marca 1921 roku. Ustawa zasadnicza była efektem kompromisu, lecz główną rolę w jej uchwaleniu odegrali posłowie Narodowej Demokracji. Konstytucja ta była wzorowana na konstytucji francuskiej z 1875 r. W preambule można znaleźć odwołania do Boga.
"W Imię Boga Wszechmogącego!
My, Naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtorawiekowej niewoli, wspominając z wdzięcznością męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy poświęcały, nawiązując do świetnej tradycji wiekopomnej Konstytucji 3-go Maja — dobro całej, zjednoczonej i niepodległej Matki-Ojczyzny mając na oku, a pragnąc Jej byt niepodległy, potęgę i bezpieczeństwo oraz ład społeczny utwierdzić na wiekuistych zasadach prawa i wolności, pragnąc zarazem zapewnić rozwój wszystkich Jej sił moralnych i materjalnych dla dobra całej odradzającej się ludzkości, wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej równość, a pracy poszanowanie, należne prawa i szczególną opiekę Państwa zabezpieczyć — tę oto Ustawę Konstytucyjną na Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej uchwalamy i stanowimy".
Konstytucja kwietniowa uchwalona 23 kwietnia 1935 znacząco zwiększała zaś rolę prezydenta. Jej dwa najważniejsze zapisy stwierdzały, że: państwo polskie jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli, oraz, że: prezydent odpowiadał za losy państwa wyłącznie przed Bogiem i historią, co wiązało się z legalizacją w państwie polskim ustroju autorytarnego, który faktycznie ukształtował się w latach 1926-1930. Prezydent był zwierzchnikiem rządu, sejmu senatu, sił zbrojnych, sądów i organów kontroli państwowej. Powoływał jedną trzecią składu senatu, oraz mógł rozwiązywać sejm i senat przed upływam kadencji. Miał prawo Vata wobec ustaw sejmowych. Prezydenta wybierało Zgromadzenie Elektorów, natomiast Sejm pełnił funkcję opiniodawczą i kontrolną. Wzrosło natomiast znaczenie senatu, który mógł wnosić poprawki do projektów ustaw.
W audycji m.in. o różnicach między konstytucją marcową a kwietniową i o tym, jak wyglądały prace nad obiema ustawami powstającymi w zmieniającej się ówczesnej rzeczywistości politycznej. Czyją władzę osłabiały, a kto otrzymywał za sprawą konstytucji największą władzę?
Gościem audycji był prof. Adam Redzik, sędzia Sądu Najwyższego, konstytucjonalista.
Audycję "Nos Kleopatry" prowadziła Agnieszka Kamińska.
Polskie Radio 24/tb
----------------------------------