"Nowoczesność nas gnębi". Prof. Kizwalter o rachunku zysków i strat w dążeniu ku postępowi
2022-01-16, 12:37
- Nasze problemy z nowoczesnością oraz to, że ona nas gnębi, to nie jest nic osobliwego, ponieważ nowoczesność z reguły jest procesem trudnym. Może dawać bardzo piękne rezultaty, ale też może prowadzić do dramatów i tragedii - powiedział o polskim dążeniu ku postępowi historyk prof. Tomasz Kizwalter.
Prof. Tomasz Kizwalter opowiedział o polskiej drodze do nowoczesności. Punktem wyjścia i kanwą dyskusji była książka jego autorstwa pt. "Polska nowoczesność. Genealogia". - Każda droga do nowoczesności jest drogą swoistą, choć o żadnej z nich nie można powiedzieć, że była wyjątkową, może oprócz drogi brytyjskiej, czyli tej pierwszej - zaznaczył.
Jak dodał, w przypadku Polski "mamy do czynienia z pewną specyfiką". - Nasze problemy z nowoczesnością oraz to, że ona nas gnębi, to nie jest nic osobliwego, ponieważ nowoczesność z reguły jest procesem trudnym. Może dawać bardzo piękne rezultaty, ale też może prowadzić do dramatów i tragedii. Tak że nasze zakłopotanie czy problemy z nowoczesnością nie są niczym wyjątkowym - tłumaczył.
Procesy modernizacyjne
Prof. Tomasz Kizwalter opowiedział także o historycznych uwarunkowaniach nowoczesności w czasie, w którym pojawiła się ona na gruncie polskim. Zaznaczył, że okres ten zaczął się ponad 200 lat temu, u schyłku I Rzeczypospolitej. Gość audycji wskazał także podstawową cechę charakterystyczną polskiej drogi ku postępowi na etapie początkowym. - To jest przede wszystkim upadek i zniszczenie państwa, które będzie miało bardzo poważny wpływ na to, jak te nasze procesy modernizacyjne przebiegną i jaki kształt przybierze polska nowoczesność - powiedział.
Historyk odniósł się również do kwestii tego, na ile modernizacja kraju była wymuszona z powodu traumy utraty państwa. Jak wskazał, pierwsze - stosunkowo umiarkowane - wysiłki modernizacyjne zaczęły się jeszcze przed upadkiem Rzeczypospolitej. Wtedy bodźcem politycznym był wyraźny kryzys państwa, pierwsze rozbiory oraz poczucie zagrożenia.
- Natomiast po III rozbiorze Polski, po 1795 r. możliwości działania polskiej klasy politycznej były już bardzo ograniczone, chociaż podejmowało się takie próby. Te rezultaty były z natury rzeczy skromne i decydujące znaczenie miały tutaj pewne oddziaływania państw obcych, tzn. państw zaborczych, które prowadziły niespieszną politykę modernizacyjną, a teren Polski stanowił dla nich obszar szczególny - wyjaśnił gość audycji.
Posłuchaj
Więcej w nagraniu.
* * *
Audycja: "Konfrontacje idei"
Prowadzi: Zdzisław Krasnodębski
Gość: prof. Tomasz Kizwalter (Wydział Historii UW)
Data emisji: 16.01.2021
Godzina emisji: 11.33
ng