Stanisław Lem o początkach swojej pisarskiej kariery (Trójka przed Południem)
Pytający moralista. 100 lat temu urodził się Stanisław Lem
2021-09-13, 09:09 | aktualizacja 2021-09-15, 13:09
Stanisław Lem – pisarz, filozof, futurolog, autor książek science fiction oraz jeden z najpopularniejszych i najbardziej cenionych na świecie polskich twórców, urodził się 12 września 1921 roku, co oznacza, że w tym roku przypadła 100. rocznica jego urodzin. Rok 2021 jest także Rokiem Stanisława Lema. O pisarzu w audycji "Trójka przed południem" rozmawialiśmy z Szymonem Kloską, krytykiem literackim i kuratorem programu Lem 2021.
Posłuchaj
1:44
Dodaj do playlisty
Nadzieja na lepszy świat
Powieści i opowiadania Stanisława Lema przetłumaczono na ponad 40 języków, a ich łączny nakład osiągnął 30 milionów egzemplarzy. Jego dzieła, wśród których można wymienić m.in. "Solaris", "Cyberiadę" czy "Bajki robotów", są nieustannie wznawiane, tłumaczone, kupowane i czytane.
"Galaktyka Lema" – zobacz nowy serwis narracyjny Polskiego Radia
Stanisław Lem jest uważany za odnowiciela powieści fantastycznonaukowej. Poszerzył jej tematykę o problemy humanistyki, a także refleksje nad skutkami rozwoju nauki i techniki. Główną część jego dorobku stanowią dzieła z dziedziny filozofii i futurologii. Są poświęcone rozważaniom na temat technologii i natury inteligencji, a także trudnościom w przekazywaniu informacji i we wzajemnym zrozumieniu się istot inteligentnych. Wiele rozważań pisarz poświęcił też miejscu człowieka we wszechświecie.
– Profesor Agnieszka Gajewska (literaturoznawczyni, autorka książki "Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema" – przyp. red.) spotkanie w ramach festiwalu Bomba Megbitowa zakończyła słowami, że Lem był moralistą bardzo specyficznym, bo zapraszającym do dialogu, zadającym pytania i zmuszającym do refleksji. Robił to przede wszystkim dlatego, że wierzył w możliwość zbudowania lepszego świata przez ludzi, do których był nastawiony w sposób ironiczny, nieraz okrutny – powiedział Szymon Kloska w rozmowie z Martą Piasecką.
Posłuchaj
2:52
Kultury, technologia i nauka. Na festiwalu Bomba Megabitowa w Krakowie (Trójka przed Południem)
Dodaj do playlisty
Na tropie przyszłości i przeszłości
Niewątpliwie Stanisław Lem miał dar do odkrywania tego, co jeszcze nieodkryte. Na kartach swoich powieści przewidział pojawienie się m.in. Internetu, e-booków i sztucznej inteligencji. Jak twierdzi Wojciech Orliński, autor książki "Lem w PRL", gdyby nie wybuch II wojny światowej, Stanisław Lem zostałby naukowcem. Historia Polski nie tylko zadecydowała o ścieżce jego kariery, ale i odcisnęła swoje piętno na jego twórczości oraz życiu prywatnym.
– Wszystkie tropy związane z II wojną światową, Holokaustem, w jego twórczości, których jest cała masa, odkryła dla nas Agnieszka Gajewska. "Lem w PRL" Wojciecha Orlińskiego świetnie zaś pokazuje potyczki i zmagania Lema z siermiężną i uciążliwą PRL-owską rzeczywistością. Sprawiła ona, ze zasięg jego twórczości był dużo mniejszy – mówił Szymon Kloska.
Pendrive, tablet, internet – jak Stanisław Lem przewidywał przyszłość
– Pamiętajmy, że Lem był niezwykle świadomym i zaangażowanym ojcem. Wychowywanie dziecka w systemie totalitarnym nie było czymś przyjemnym. Zresztą ojcostwo w pewnym momencie zmusiło go do emigracji, co nie było łatwą decyzją. Ten epizod austriacki przeżył dosyć ciężko. To jeden z ciemniejszych fragmentów jego biografii i obraz Lema, którego jeszcze nie do końca znamy – zwrócił uwagę gość Trójki.
Lem nie oszukiwał, ale prawdy o sobie też nie mówił/Polskie Radio
Na zawsze lwowiak
Pisarz urodził się we Lwowie i tam dorastał. Wyjechał wraz z rodzicami w 1945 roku, mając 24 lata. Zawsze pamiętał o swoim rodzinnym mieście i deklarował, że jest lwowiakiem. Wspominał przy tym rozmowę z burmistrzem Berlina Zachodniego Heinrichem Albertem: – Pan jest wypędzony z Wrocławia, a ja jestem wypędzony ze Lwowa. Różnica była między nami taka: on mógł o tym mówić otwarcie w Niemczech, a u nas trzeba było mieć gębę zamkniętą. Jest to na pewno wielkie szczęście, że się dożyło czasów, że można otwarcie i publicznie powiedzieć, że się było lwowiakiem – mówił w wywiadzie dla Polskiego Radia.
Mieszkańcy Lwowa pamiętają o Stanisławie Lemie: środowiska kulturalne wybrały go patronem miasta. W niedzielę 11 września przy ulicy Bohdana Lepkoho, dawnej Brajerowskiej 4, gdzie Lem mieszkał z rodziną, odsłonięto tablicę upamiętniającą pisarza.
Posłuchaj
3:46
Stanisław Lem w Polskim Radio (Zapraszamy do Trójki)
Dodaj do playlisty
W "Galaktyce Lema"
– Z okazji 100. rocznicy urodzin Stanisława Lema Polskie Radio przygotowało multimedialny i interaktywny serwis internetowy. "Galaktyka Lema" to zaproszenie w niezwykłą międzyplanetarną podróż przez życie, twórczość, pomysły i koncepcje jednego z najpopularniejszych polskich pisarzy i najwybitniejszych umysłów XX wieku – mówi wicedyrektor portalu Polskiego Radia Krzysztof Kossowski. Integralną częścią witryny GalaktykaLema.pl jest specjalna gra przeglądarkowa osnuta na motywach "Bajek robotów".
Radio jako pierwsze wysłało Lema, a właściwie jego cząstkę w postaci głosu pisarza, w kosmos. Nagranie wyemitowane w 1961 roku przebiło w postaci fali radiowej atmosferę i od tego czasu mknie przez galaktykę z prędkością światła. Dlatego przewodnikiem po niezwykłej przygodzie, jaką jest poznawanie treści serwisu, będzie głos samego Lema utrwalony w unikatowych, nieudostępnianych od czasu emisji antenowej, nagraniach.
GALAKTYKA LEMA - udaj się w międzyplanetarną podróż!/Polskie Radio
***
Tytuł audycji: Trójka przed Południem
Prowadzi: Marta Piasecka
Gość: Szymon Kloska (krytyk literacki i kurator programu Lem 2021)
Data emisji: 13.09.2021
Godziny emisji: 9.11, 9.27, 9.39
iAR/kr