Życie i dziedzictwo Antanasa Smetony (Klub Trójki)
Litwa w czasach Antanasa Smetony
2020-03-05, 22:03 | aktualizacja 2020-03-06, 13:03
Dzieje przedwojennej republiki Litwy i jej czołowe postacie są w Polsce tematem mało znanym. W okresie międzywojennym nasze państw dzielił ostry konflikt polityczny, a po włączeniu Litwy do ZSRR - postacie twórców jej niepodległości były w Polsce i na Litwie tematem tabu.
Posłuchaj
Dodaj do playlisty
Na tym tle warto poznać postać Antanasa Smetony – pierwszego prezydenta i twórca niepodległej Litwy z lat 1918-1940. Jak wyglądał proces wykrystalizowania się jego tożsamości narodowej? Jak kierował Litwą w okresie wojny z Polska i ZSRR w latach 1918-1920? Dlaczego wybrał drogę autorytarnych rządów po 1926 roku? Jakie były podobieństwa między rządami Smetony a pozycją Józefa Piłsudskiego w II RP? Jaką pozycję zajmuje dziś w pamięci historycznej Litwinów?
Prezydent Antanas Smetona (z brodą) ze swą żoną Sofiją Chodakauskaite-Smetoniene i premierem Augustinasem Voldemarasem (częściowo zasłonięty przez kwiaty). Towarzyszy im m.in. Jonas Vilesis (1. prawej). – Antanas Smetona to bardzo ważna postać w historii Litwy. Jemu zawdzięczamy budowanie pamięci okresu międzywojennego, odbudowę państwa Litewskiego, stworzenie mitu tego demokratycznego państwa. Później, oczywiście, przeprowadził przewrót i zaprowadził dyktaturę, ale jest on wciąż ważnym symbolem. Można go porównywać do Józefa Piłsudskiego, ale nie zajmuje on aż takiej pozycji na Litwie. Jego udział w tym, co się działo na Litwie w latach 1919-19 nie był tak wielki, jak udział Piłsudskiego w tym, co działo się w Polsce. Nie był wojskowym, ale osobą środka. Później, wraz z przewrotem w 1926 roku i dalej w latach 30., jego reputacja się zmieniła. Natomiast, jeśli spojrzymy ile jest na Litwie jego pomników i ulic jego imienia, to łatwo dostrzec, że jego kult jest nie mniejszy, niż kult Piłsudskiego w Polsce – mówi Vaičiūnas Laurynas, wiceprezes i dyrektor wydawnictwa Kolegium Europy Wschodniej.
Pomnik Antanasa Smetony przed Historyczną Prezydenturą w Kownie – Myślę, że należy tu wspomnieć jeszcze jedną postać – Jonasa Basanavičiusa. On ma na Litwie mnóstwo pomników, w tym w Wilnie, gdzie pomnika Smetony próżno jednak szukać – zwraca uwagę Katarzyna Biersztańska z Uniwersytetu Warszawskiego.
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Piotr Semka
Gość: Vaičiūnas Laurynas (wiceprezes i dyrektor wydawnictwa Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, kasztelan Zamku na wodzie w Wojnowicach, animator kultury), Katarzyna Biersztańska (Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW)
Data emisji: 5.03.2020
Godzina emisji: 21.09
ml