Witold Szolginia to autor popularnych gawęd o przedwojennym Lwowie emitowanych w latach 1989-1996 na antenie Trójki zatytułowanych "Krajobrazy serdeczne". Z czasem przeobraziły się one w ośmioczęściowy cykl książek "Tamten Lwów". Dziś są one wznawiane, właśnie ukazał się tom pierwszy "Oblicze miasta".

- Mamy opasłe tony poświęcone historii Lwowa, przez które trudno przebrnąć, bo są napisane językiem trudnym do czytania. Natomiast Szolginię czyta się lekko, jak powieść przygodową – zgodnie stwierdzili goście w studio. Dodali, że to piękna opowieść pisana sercem, którą można przeczytać w jeden wieczór.   

Autor „Tamtego Lwowa” był osobą niezwykle barwną. Lwowianin, architekt, poeta, erudyta i współzałożyciel Towarzystw Miłośników Lwowa, był ostatnim, który potrafił nie tylko mówić, ale też pisać wiersze w bałaku, czyli niezwykłej gwarze lwowskiej. - Dziś nie sposób je nawet przeczytać, bo wydaje się to sztucznie – przypomnieli goście.

Alina Czerniakowska, reżyserka filmu o Szolginie wspominała, że w jego warszawskim mieszkaniu pełno było pamiątek po Lwowie. – Miał Lwów w sercu – mówiła. Dodała, że swój film o tym mieście zaczęła kręcić tylko dlatego, że posłuchała jak Szolginia o nim opowiada. 

Tomasz Kozłowski, którego rodzina pochodzi ze Lwowa wspominał w studiu swoje dzieciństwo. – Wychowałem się w lwowskim saloniku, który urządziła moja mama spraszając do siebie lwowiaków na rozmaite herbatki i spotkania. Z czasów młodości wspominam wizyty pana Witolda oraz Jerzego Michotka, lwowiaka znanego m.in. z serialu "Dom" i jego ballady lwowskie – mówił.

- Historyków lepszych czy gorszych będziemy mieli zawsze, ale już nie będzie drugiego Witolda Szolginia - najlepiej podsumowała dyskusję o autorze cyklu „Tamten Lwów”, Alina Czerniowska.

O Witoldzie Szolginie rozmawiali w studiu: Alina Czerniakowska, reżyserka filmu o autorze radiowych gawęd, Andrzej Kaczorowski, dziennikarz, autor wstępu do jego książki oraz Tomasz Kozłowski, kolekcjoner pamiątek z polskich Kresów.

Audycji "Klub Trójki" można słuchać od poniedziałku do czwartku o 21.00.

Aby wysłuchać całej audycji wystarczy kliknąć "Lwowskie gawędy” w boksie "Posłuchaj".

(miro)   

Zapraszamy do wysłuchania audycji Witolda Malesy z udziałem prof. Jerzego Krzyżanowskiego i Magdy Krzyżanowskiej-Mierzewskiej – autorów książki "Według ojca, według córki", która ukazała się w tym roku w wydawnictwie W.A.B.

Książka przedstawia spisane przez ojca i przez córkę dzieje wywodzącej się ze Lwowa inteligenckiej rodziny Krzyżanowskich, która w okresie międzywojennym przenosi się do budującej się Gdyni, by w obliczu zbliżającej się wojny wrócić do Lwowa. Opowieść przedstawia skomplikowane losy wielu pokoleń polskiej inteligencji, która przetrwała hekatombę drugiej wojny światowej,  głód, poniżenie i nędzę, wielokrotnie ocierała się o śmierć, przeżyła sowiecką okupację Lwowa i okupację hitlerowską oraz wywózki, trzykrotnie była wyrzucana z własnego domu, najpierw w Gdyni, potem we Lwowie, na końcu w Warszawie. Opowieść ta jest też dowodem na to, jak silne związki łączą Polaków z dzisiejszym Trójmiastem.

Goście Witolda Malesy opowiadali o udokumentowanych początkach swojej rodziny (metryka z 1762 r.), o jej – być może – szlacheckim pochodzeniu, jednak rozmowa skupiała się na wieku XX i migracji, jakiej musieli doświadczyć Krzyżanowscy. Ze Lwowa (który był i jest miastem wyjątkowym, jak powiedział prof. Krzyżanowski) do rodzącej się, wielonarodowościowej Gdyni; z Gdyni (Niemcy bałtyccy, którzy w 1939 r. przyszli na ich miejsce, przejęli nie tylko ich mieszkanie, ale nawet i pozostawione ubrania...) na powrót do Lwowa; z zajętego przez Sowietów Lwowa – w ostatniej chwili przed wywózką na Wschód – do Warszawy; ze zniszczonej stolicy – po raz kolejny na Wybrzeże...

Aby wysłuchać audycji, kliknij "Pomiędzy Lwowem a Gdynią" w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.

22 listopada 1918 roku Polacy zdobyli Lwów. Walki polsko - ukraińskie o miasto wybuchły 1 listopada 1918 roku.

Polscy żołnierze wspierani byli przez mieszkańców miasta oraz młodzież i dzieci nazwane później Orlętami Lwowskimi. Jednym z uczestników tych zdarzeń był Józef Katelbach, wówczas warszawski student, który w przeddzień ukraińskiego ataku przybył do Lwowa na zjazd akademicki.

Pięćdziesiąt lat później, w 1968 roku, opowiadał w Radiu Wolna Europa, że wszyscy studenci stanęli w obronie polskości Lwowa. Józef Katelbach wspominał, że podobnie jak większość jego kolegów z całej Polski, nie spodziewał się, iż o wolną ojczyznę będzie walczył przeciwko Ukraińcom.

- Nigdy wcześniej nie uważałem Ukraińców za wrogów, myślałem raczej, że będę walczył z Rosjanami lub Niemcami - podkreślał.

Walczący w obronie Lwowa dopiero z gazet dowiedzieli się, że 11 listopada Polska odzyskała niepodległość. Tymczasem w walkach o Lwów przełom przyszedł dopiero sześć dni później, kiedy obrońcom miasta udało się bohatersko odeprzeć jeden z największych ataków Ukraińców.

Posłuchaj dramatycznych wspomnień Józefa Katelbacha o ostatnim szturmie Ukraińców

Ostateczna bitwa o miasto rozegrała się 21 listopada. Po ciężkich walkach, 22 listopada, cały Lwów był już w polskich rękach. W uznaniu zasług Lwów, jako jedyne polskie miasto, został 11 listopada 1920 roku odznaczony krzyżem Virtuti Militari.