Drugi koncert cyklu "Oddźwięki. Nowa muzyka polska" stanowi programowy kontrapunkt wobec pozostałych wydarzeń, wypełnionych prawykonaniami utworów, zamówionych przez Orkiestrę Sinfonia Varsovia. Tym razem muzycy sięgną do kompozycji z lat 40. ubiegłego stulecia, aby pokazać szerszy kontekst historyczny nowej muzyki polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem okresu II wojny światowej oraz zobrazować zmiany, jakie zaszły od tamtego czasu.
Pretekstem do tej muzycznej retrospekcji są dwie wyjątkowe rocznice, przypadające w połowie stycznia. 12 stycznia Mieczysław Wajnberg obchodziłby swoje 100. urodziny. Jego Koncert wiolonczelowy op. 43 zabrzmi w interpretacji Marcela Markowskiego, cenionego solisty, kameralisty, a także lidera grupy wiolonczel Sinfonii Varsovii. Utwór ten pochodzi z okresu, kiedy Wajnberg po ucieczce z Warszawy układał swoje nowe życie na emigracji w ZSRR. Śmierć bliskich, prześladowania ze względu na żydowskie pochodzenie i groza wojny znalazły wyraźne odbicie w muzyce pisanej przez niego w tym czasie. W wielu trudnych momentach pomagał mu wydatnie Dymitr Szostakowicz, który żywił ogromne uznanie wobec twórczości Wajnberga.
Ponadto w dzień koncertu minie równo 50 lat od śmierci najwybitniejszej polskiej kompozytorki Grażyny Bacewicz. Podczas koncertu muzycy pod batutą Fuada Ibrahimova wykonają jej Uwerturę na orkiestrę symfoniczną. Ta żywiołowa miniatura powstała w 1944 roku, a swoje prawykonanie miała rok później, na pierwszym powojennym Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej w Krakowie. Jej muzyczna akcja koncentruje się wokół charakterystycznego motywu rytmicznego – z jednej strony przywodzi na myśl V Symfonię Ludwiga van Beethovena, z drugiej natomiast odpowiada w alfabecie Morse’a zapisowi litery V, symbolizującej zwycięstwo.
W tych pełnych niepewności czasach nawet sam Dymitr Szostakowicz nie mógł być pewien ani swojej pozycji, ani chociaż bezpieczeństwa. Stalinowska cenzura nieustannie przyglądała się jego dokonaniom i ich zgodności z narodową ideologią. Kiedy więc po zakończeniu wojny w 1945 zaprezentował swoją pełną humoru, klasycyzującą i lekką IX Symfonię Es-dur, spotkał się z oburzeniem cenzorów, którzy oczekiwali dzieła monumentalnego, wychwalającego triumf ZSRR nad Niemcami. Słuchając podczas styczniowego koncertu tej niezwykle wdzięcznej muzyki, trudno pojąć, że sprowadziła na Szostakowicza wieloletnie represje, a jego kariera zawisła na włosku.
Aby lepiej poznać losy tych trzech twórców, organizatorzy zapraszają godzinę przed koncertem (18.00) na spotkanie z gośćmi specjalnymi. Andrei Ustinov, wybitny muzykolog i popularyzator twórczości Wajnberga w Rosji oraz Joanna Sendłak, pisarka i wnuczka Grażyny Bacewicz opowiedzą o swoich wspomnieniach związanych z kompozytorami. Spotkanie poprowadzi Aleksander Laskowski.
Koncert odbędzie się w czwartek, 17 stycznia 2019, o godzinie 19.00 w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie.
Bilety do nabycia w sklepie Polskiego Radia.
Patronem medialnym cyklu jest Dwójka Polskie Radio oraz POLMIC.pl
