Rzeźba Elżbiety Świderek.

Sztuka ludowa jest związana w życiem ludności wiejskiej, spełnia kilka funkcji, ale głównymi z nich są funkcje obrzędowe i religijne. Zwykle ma też charakter regionalny, stąd też można odróżnić haft, stroje, sposób budowania czy zdobienia mebli z różnych terenów.

Gość kolejnego odcinka "Cudowytwórców", pani Elżbieta Świderek, zajmuje się rzeźbą ludową. Zainteresowanie nią wyniosła z domu, bardzo związanego z tą tradycją artystyczną: ojcem pani Elżbiety był Mieczysław Żegliński.

Rzeźba Elżbiety Świderek.

- Urodziłam się w rodzinie artystów ludowych. Moja mama rzeźbiła ze słomy, a tata - w drewnie - mówiła artystka, która pochodzi z Białej Rawskiej, wychowywała się w Rylsku Dużym koło Rawy Mazowieckiej, a obecnie mieszka w Skierniewicach. - Tata codziennie zajmował się rzeźbą, robił postacie podejrzane na wsi, skromnie ubranie, zafrasowane, zasmucone. Odwzorowywał rzeczywistość. Zawsze miałam uzdolnienia plastyczne, dlatego wolałam podpatrywać go przy pracy, zamiast na przykład pomagać mamie w kuchni.

Jak przyznała rzeźbiarka, ojciec zawsze twierdził, że to zajęcie zbyt trudne i wymagające fizycznie, dlatego jej do niego nie nakłaniał. Za dłuto pani Elżbieta chwyciła tak naprawdę dopiero po śmierci taty w 1984 roku, zaczynając od prostych patyków, a z czasem wypracowując sobie własny, niepowielający prac ojca, styl. 

***

Audycja: Cudowytwórcy

Przygotowała: Patrycja Zisch

Gość: Elżbieta Świderek (rzeźbiarka ludowa)

Data emisji: 26.10.2019

Godzina emisji: 8.50

at/gs

- Po rysunku dopiero robi się kontury i inne szczegóły, plamy, a na końcu dopiero tło - opowiadała Zofia Majerczyk-Owczarek z Podhala, która malarstwem na szkle trudni się od dwudziestu lat, a wcześniej jeszcze przez aż trzy dekady specjalizowała się w haftowaniu strojów regionalnych: góralskich, spiskich czy orawskich.

Pani Zofia swoją przygodę z tą sztuką zaczęła dość wcześnie, w wieku 7-8 lat. - W rodzinie mieliśmy hafciarki, stolarzy, rzeźbiarzy, ale malarzy na szkle nie było. Mama zapisała mnie na kurs dla dzieci i tam zobaczyłam, jak to się robi - mówiła artystka, pokazują swoje pierwsze prace. - Potem zajęłam się haftem, a do malowania wróciłam, gdy zaczął psuć mi się wzrok, 20 lat temu.

Jak przyznała artystka, główne motywy takich obrazów to motywy sakralne: Madonna, Matka Boska, Pan Jezus, Święta Rodzina. - Ludzie byli zawsze biedni, robili te obrazki, żeby mieć się do czego modlić.

***

Audycja: Cudowytwórcy

Przygotowała: Patrycja Zisch

Gość: Zofia Majerczyk-Owczarek (malarka ludowa)

Data emisji: 1.11.2019

Godzina emisji: 8.50

at

Chrystus w czerwonej sukni - obraz autorstwa Marii Wnęk.

1 stycznia przypadła trzecia rocznica śmierci Aleksandra Jackowskiego, polskiego antropologa kultury, etnografa, krytyka sztuki, a także autora wielu prac o sztuce ludowej, współczesnej, l’art brut, naiwnej. Muzeum Sląskie przygotowało właśnie wystawę, która opiera się na najważniejszej w polskiej literaturze przedmiotu pozycji autorstwa Aleksandra Jackowskiego "Sztuka zwana naiwną". O publikacji, sztuce naiwnej i Aleksandrze Jackowskim rozmawialiśmy z kuratorką wystawy Sonią Wilk i etnograf dr Ewą Klekot.

Do tego w "Poranku Dwójki":

• o 7.50 Wojciech Ossowski wziął nas w podróż po historii polskiego folku, w której przystanęliśmy w Poznaniu na Folk Blues Meeting,
• o 8.10 Ola Bilińska zapraszała na koncert Babadag w cyklu Folkowo Bemowo,
• o 8.35 Tomasz Mielnicki zapraszał na odbywający się 1 lutego Tabor Kurpiowski. Wydarzenie jest wspomnieniem dziadka pana Tomasza, harmonisty Ignacego Mielnickiego,
• o 8.50 Mariusz Żwierko odkrywał przed nami tajniki kolejnego ludowego tańca, którym tym razem był krakowiak,
• o 9.10 słuchaliśmy o Roku Tytusa Chałubińskiego w Muzeum Tatrzańskim i planach otwarcia tam Zakopiańskiego Centrum Dokumentacji Dziedzictwa Niematerialnego.

- Zakopane bardzo się rozwinęło, być może ponad miarę, turystyka jest tu niekontrolowana - mówiła dyrektor Muzeum Tatrzańskiego Anna Wende-Surmiak. - Dlatego Tytus Chałubiński mógłby się zmartwić. To był wielki miłośnik Tatr i kultury góralskiej, jego zasługi dla tego miasta są bardzo duże: kompleksowo zajął się Zakopanem, zachwycił nim - mówiła w audycji.

***

Tytuł audycji: "Poranek Dwójki"

Prowadził: Piotr Kędziorek

Goście: dr Ewa Klekot (etnografka), Sonia Wilk (kuratorka Muzeum Śląskiego)

Data emisji: 25.01.2020

Godzina emisji: 9.25

at/pg

- Tata codziennie zajmował się rzeźbą, robił postacie podejrzane na wsi, skromnie ubranie, zafrasowane, zasmucone. Odwzorowywał rzeczywistość. Zawsze miałam uzdolnienia plastyczne, dlatego wolałam podpatrywać go przy pracy, zamiast na przykład pomagać mamie w kuchni.

Jak przyznała rzeźbiarka, ojciec zawsze twierdził, że to zajęcie zbyt trudne i wymagające fizycznie, dlatego jej do niego nie nakłaniał. Za dłuto pani Elżbieta chwyciła tak naprawdę dopiero po śmierci taty w 1984 roku, zaczynając od prostych patyków, a z czasem wypracowując sobie własny, niepowielający prac ojca, styl. 

Ze względu na rozpoczęcie się Wielkiego Postu, najbliższe tygodnie zdominowane będą przez repertuar wielkopostny. Na wsi w tym czasie obowiązywały surowe zasady: nakaz rozmyślania i spełniania dobrych uczynków, a także umartwianie się: nie jedzono mięsa, tłuszczu zwierzęcego, cukru ani nabiału. Muzyka w tym czasie była zabroniona - instrumenty zamykano wręcz na klucz, a życie towarzyskie ustawało na 6 tygodni. 

- I Adwent, i Wielki Post były czasem postnym. Pieśni wielkopostne śpiewano nie tylko w okresie Wielkiego Postu, ale i w piątki, przy pogrzebach czy w momentach natury ascetycznej. Atmosferze postu sprzyjały wielkopostne śpiewy - mówił gość audycji Adam Strug, tłumacząc specyfikę tego repertuaru na Kurpiach. 

W "Kiermaszu pod kogutkiem" odwiedziliśmy także nestora polskiej etnografii, prof. Mariana Pokropka, dyrektora Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach. To instytucja założona w latach 70., zbierająca zabytki sztuki ludowej: cenne płaskorzeźby, rzeźby, malarstwo.

Wnętrze Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach.

***

Tytuł audycji: Kiermasz pod kogutkiem

Prowadziła: Patrycja Zisch

Goście: Adam Strug (muzyk, prezenter radiowy), prof. Marian Pokropek (etnograf), Elżbieta Świderek (artystka ludowa)

Data emisji: 1.03.2020

Godzina emisji: 5.05

at