Stefan Ostrowski był wychowankiem słynnej Orkiestry Włościańskiej, która powstała we wsi Deszno. Orkiestra liczyła kilkudziesięciu członków i była bardzo popularnym zespołem, nie tylko w powiecie jędrzejowskim ale także w modnych kurortach XIX wiecznej i początku XX wiecznej Polski. Po roku 1905 kapela nie grała przez prawie dwadzieścia lat, ale każdy z muzykantów kapeli miał swoich uczniów. Stefan Ostrowski (urodzony w roku 1903) był jednym z nich, jego uczniem był m.in. Edward Golas.

- Z początku ojciec zaczął uczyć mnie gry na skrzypcach ale nie był pewien, czy to dobrze – wspominał w archiwalnym nagraniu z 1967 roku Stefan Ostrowski. – Później ojciec poprosił skrzypka służącego u hrabiego Łosia o pomoc w mojej edukacji. Uczył mnie on trzy lata i był to bardzo ostry nauczyciel. Dobrze ustawiał palce i sprężystość skrzypcową. Jakoś wytrzymałem i niego, inni uczniowie odeszli od niego, bo on bił. Mnie nigdy nie uderzył. Później uczyłem się u innych. Długo się uczyłem u kapelmistrza Michalskiego. Gdy już byłem nieco mądrzejszy w muzyce, to założyłem swoją orkiestrę w 1935 roku w składzie trzynastu osób. Podczas wojny trzeba było się ukrywać, o graniu nie było mowy. Tuż po wojnie zacząłem znowu grać.

- Posuwałem się do przodu z muzyką. Miałem wielkie zamiłowanie do folkloru i zapisywałem wszystko, co usłyszałem. Mam w archiwum ponad tysiąc melodii. Zapisywałem melodie od staruszków, ludzi, którzy jeszcze na pańskie do pracy chodzili, gdy byli dziećmi - wspominał skrzypek.

Jak kiedyś grano i tańczono? Zapraszamy do odsłuchnia całości audycji.

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadziła: Magdalena Tejchma

Gość:  Stefan Ostrowski

Data emisji: 12.08.2019

Godzina emisji: 15.15

gs

W dniach 19-23 sierpnia w godzinach 11.00-18.00 zapraszamy do namiotu, w którym ponad 40 twórców z całej Polski zaprezentuje swoje instrumenty i zapozna ze specyfiką ich tworzenia.
Będzie tu można spotkać wybitnych twórców, na co dzień działających w zaciszu swoich pracowni. Będzie można nie tylko kupić od nich dzieła ich rąk, ale przede wszystkim, jak na prawdziwą Pracownię przystało, będzie można przypatrzeć się ich misternej pracy i rozmawiając z twórcami poznać, posłuchać, dotknąć a nawet zagrać na ponad 100 instrumentach tradycyjnych, lutniczych, rekonstruowanych a także autorskich. W pracowni zostaną zaprezentowane: dudy, fujary, gwizdki, okaryny, skrzypce, końcówki, wiolonczele, basy, dwojnice, kantele, fidel, citola, nyckelharpa, lira korbowa, suka biłgorajska, chordofon płocki, viola da gamba, złóbcoki, skrzypce, heligonka, akordeon, gitara modułowa i wiele innych.

- Marka "Targowisko Instrumentów" istnieje od dziesięciu lat. Na początku wydawało się, że jest to świat malutki, ale po latach widzę, że wcale tak nie jest i "Targowisko" to ponad dwustu twórców, których znam, a wielu jeszcze nie poznałem – mówił Piotr Piszczatowski – Pod zmienioną nazwą spotkamy się w Zakopanem. Przekraczamy konwencję, spotykamy się i tworzymy instrumenty.

W Pracowni będzie też można wdrożyć się w tajniki tworzenia instrumentów. Obecność tylu znamienitych majstrów pozwoli na specjalistyczne konsultacje i błyskawiczne akcje ratownicze, jeśli zajdzie taka konieczność. W pracowni na stołach roboczych znajdziemy narzędzia i rozmaite materiały z których instrumenty powstają. Pod fachowym okiem i uchem mistrzów będzie można szukać dźwięków i własnoręcznie, po raz pierwszy w życiu, tworzyć proste instrumenty.

- To nie są instrumenty sprowadzane w kontenerze z Chin. Twórcy z „dłuższą brodą” mają kolejki na dwa, trzy lata. Przykładowo, twórca dud tworzył jeszcze niedawno tylko do gablot muzeum, taki instrument nie musiał grać, obecnie dudy muszą grać i mają działać. To jest tradycja i ciągła innowacja – mówił w "Źródłach" Piotr Piszczatowski, kurator warszawskiego "Targowiska Instrumentów".

Akcja jest skierowana zarówno do dzieci jak i dorosłych - profesjonalnych muzyków i amatorów.

Zapraszamy do odsłuchania podcastu.

***

Tytuł audycji: Źródła

Prowadził: Kuba Borysiak

Gość: Piotr Piszczatowski (kurator warszawskiego Targowiska Instrumentów)

Data emisji: 7.08.2019

Godzina emisji: 15.15

gs/pg/materiały promocyjne

W audycji słuchaliśmy opowieści o dawnym życiu muzykantów z pogranicza opoczyńsko-radomskiego i o tym, że życie muzykantów i wcale nie było takie łatwe.

- Na wesele dawniej się szło w niedzielę na dwa dni i przeszło, przy ucztach się odbywały wesela, grało się do czwartej rano i dłużej! Początek był bardzo ciężki, przerwa była dopiero nad ranem około trzeciej. Muzykanci nie mieli łatwego życia - mówili członkowie Kapeli Bolesława Mocarskiego.

W audycji opowiadali też o swoim repertuarze, na ktory składają się przede wszystkim "opoczyńskie wyrywasy", czyli szybkie, bardzo techniczne melodie. 

- Na Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata w 2018 roku mieliśmy okazję porównać - u nas wstawia się więcej ozdobników, gramy oberki zrywane - melodie się urywają, w tańcu to się odczuwa - że podrywa człowieka do tańca - mówili w "Źrółach" Bolesław Mocarski, Jan Wochniak, Tadeusz Mocarski.

***

Tytuł audycji: Źródła

Prowadził: Kuba Borysiak

Goście: Bolesław Mocarski, Jan Wochniak, Tadeusz Mocarski

Data emisji: 14.08.2019

Godzina emisji: 15.35

at

Geneza tego święta jest związana z tradycją kościelną. Jest to najprawdopodobniej jedno z najstarszych świąt Maryjnych. Święto to pojawia się zarówno w tradycji kościoła wschodniego, w tradycji prawosławnej, ale również w obrządku rzymskim. Jego powstanie datuje się na V wiek. Oficjalnie nazywane jest Wniebowzięciem Najświętszej Marii Panny, a w tradycji wschodniej mówi się o Zaśnięciu Marii Panny. Nazw ludowych tego święta jest wiele, np. Matki Boskiej Zielnej. Związane to było z kulminacją okresu zielonego i z ziołami.

- Niektórzy badacze wiążą to święto z tradycjami przedchrześcijańskimi. Matka Boska jest przedłużeniem linii Pramatki, opiekunki ludzi. Religijność ludowa oparta jest na prostych wzorcach modelu rodziny, sprawiedliwego ojca i opiekuńczej matki. Jest to święto dziękczynne i błagalne, to moment, od którego zależała jakość życia ludzi w drugiej część roku i w zimie – mówiła w "Źródłach" etnolog, Klaudia Pazdan.

 - Dawniej najczęściej święcono tzw. wiązki, czyli różnego rodzaju bukiety, wiechy ziół, czasem były to wianki. Rośliny i zieloność zawsze były ważnym elementem tej tradycji. Zabierano z pola i z ziemi to, co ona obrodziła, po to, żeby to chronić. Do kościoła przynoszono to, co udało się zebrać, ale istniały różne obostrzenia tego, czego nie wolno przynosić i skąd powinny pochodzić rośliny. Wierzono, że najlepsze rośliny są zebrane u kogoś innego. Dopuszczano możliwość podbierania sobie niektórych plonów po to, żeby je przynieść do kościoła. Należało też przynieść rośliny, które pojawiały się we wszystkich sferach życia: leśne, polne i te rosnące dziko. Starano się nie zbierać roślin, które rosły na miedzy, bo miejsca graniczne uważano za niebezpieczne -  mogły tam kryć się czarownice. Wszystkie takie punkty, jak koniec wsi, drogę, miejsca niczyje uznawano za zamieszkane przez złe duchy i nie były one dobre do zbierania ziół. Starano się korzystać z miejsc pewnych – mówiła etnolog Klaudia Pazdan. – Co roku po zioła wracano do tego samego miejsca.

W "Źródłach" także opowieści o kwiatach i ziołach oraz pieśni maryjne i żniwne. Jakie zioła zbierano i po co? Zapraszamy do odsłuchnia całości audycji.

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadziła: Magdalena Tejchma

Gość:  Klaudia Pazdan (etnolog)

Data emisji: 15.08.2019

Godzina emisji: 15.15

at/gs

Milo Kurtis to współzałożyciel Maanamu, członek Osjan, Izraela, Voo Voo i innych kultowych, polskich zespołów. Do jego zespołu dołączyli Bart Pałyga i Bartek Smorągiewicz. Wiąże się to też z nowym kierunkiem muzycznych zainteresowań zespołu Milo Kurtisa. Szczegóły zdradził nasz gość.

 - Muzykę, którą komponuję i gram traktuję jako podróż, a takie płyty należy nagrywać na żywo. Publiczność ma duży wpływ na to, co robimy. Nagrałem kilka płyt z Osjanem, Naxos i innymi kapelami w studiu i nie jestem do tego przekonany. Cały czas patrzę przed siebie i niektórzy wsiadają do mojego pociągu, a niektórzy wysiadają. Zawsze są ze mną Adeb Chamoun i Mateusz Szemraj, wirtuoz instrumentów strunowych. To jest podstawa Milo Ensamble - mówił w Źródłach” Milo Kurtis. – Teraz grał będzie ze mną również Bart Smorągiewicz, znakomity klarnecista, będzie też drugi Bart - Bart Pałyga. Mamy też dziewczynę w zespole. Przyszedł czas, aby razem wymienić dźwięki. Będziemy mieli nowy kierunek podrózy, z zachodniej Afryki przeniesiemy się do Dalekiego Wschodu. Poszedłem w kierunku klimatów słowiańsko-japońsko-tybetańsko-mongolskich. Pojawi się na nowej płycie także polska muzyka ludowa i free jazz. Kocham mieszać tradycje - podsumował artysta.

Zapraszamy do odsłuchania audycji.

***

Tytuł audycji: Źródła

Prowadził: Piotr Kędziorek

Gość: Milo Kurtis (muzyk)

Data emisji: 20.08.2019

Godzina emisji: 15.15

gs

Będzie to już XII edycja organizowanego przez Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia konkursu śpiewaczego. Tym razem odbędzie się w malowniczo położonym Skansenie w Koźlikach nad Narwią 24 sierpnia 2019 (sobota). 

- W 2014 roku zaczęłyśmy z Anną Jakowską organizować "Szansę na Oskara", wzorowałyśmy się na "Szansie na sukces", bo piosenki były losowane, ale też nazwa odwoływała się do Oskara Kolberga, bo rok 2014 był rokiem Kolberga. W zeszłym roku dostaliśmy bardzo oficjalne pismo od Amerykańskiej Akademii Filmowej, że nie możemy używać tej nazwy, w związku z czym kontynuujemy ten konkurs, ale pod nazwą "Rozgłos" - mówiła w "Źródłach" organizatorka, Julita Charytoniuk.- Konkurs adresowany jest do wszystkich wielbicieli tradycyjnej muzyki wiejskiej i ma na celu propagowanie wiedzy o tej muzyce, inspirowanie młodych muzyków i śpiewaków do jej poznawania i wykonywania. Można jeszcze się zgłaszać do udziału.

W audycji ponadto głosy z przeszłości: tym razem spotkaliśmy się ze skrzypkiem Mieczysławem Gwiazdą z Ligęzowa i jego rodziną, żoną Kazimierą i harmonistą Henrykiem, który do dziś jest czynnym muzykantem.

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadziła: Magdalena Tejchma

Gość:  Julita Charytoniuk (organizatorka konkursu "Rozgłos")

Data emisji: 19.08.2019

Godzina emisji: 15.15

gs/mat. promocyjne

Wiktor Spisla to aktor, kabareciarz i śpiewak ludowy nagrodzony na tegorocznym Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu.

- Pieśni tradycyjne śpiewam od dziecka, mój starzik miał przepiękny głos, zawsze rozpoznawalny, gdy śpiewał w kościele. Mój ojciec również pięknie śpiewał. Po ojcu i starziku odziedziczyłem także ten głos. Wszystko widzę. Świat idzie w odwrotnym kierunku według mojego rozumu i ta młodzież i zespoły odchodzą od tradycji. Jestem jedyny z mojego regionu na festiwalu w Kazimierzu. Każdy ma dużo w gębie, a jak przyjdzie, co do czego, to nie ma komu śpiewać – mówił  śpiewak ludowy, Wiktor Spisla - Muzykę Śląska Opolskiego idzie odróżnić, obojętnie, gdzie by się było. Słowa raczej wszędzie są te same. My to Czechy, Słowacy i Prusy, krew jest mocno pomieszana. W śpiewie naszym jest inna melodia, inny odgłos i inna taktyka, ja bym to nazwał inną kulturą. Różnimy się od reszty Śląska. Chcę być prostym człowiekiem i nie chcę się zmienić. Akceptuję siebie z minusami i plusami. Taki jaki jestem, takim chcę zostać.

Zapraszamy do odsłuchania audycji.

***

Tytuł audycji: Źródła

Prowadził: Kuba Borysiak

Gość: Wiktor Spisla (śpiewak ludowy)

Data emisji: 21.08.2019

Godzina emisji: 15.35

gs