- Działania analogiczne do Planu Pabsta planowano podjąć w większości wschodnioeuropejskich metropolii. Po eksterminacji ludności żydowskiej Niemcy chcieli ograniczyć populację Słowian i uczynić z niej tanią siłę roboczą - wyjaśniała Aleksandra Richie, autorka książki "Warszawa 1944".- Ten plan zaczęto zresztą realizować już w 1939 roku. Proszę pamiętać, że w wyniku bombardowań podczas oblężenia Warszawy ucierpiało 70% budynków, a zginęło 18-19 tysięcy mieszkańców miasta. Choć były to dużo mniejsze zniszczenia niż te z 1944 roku, kiedy praktycznie zrównano Warszawę z ziemią, warto o nich pamiętać - dodała.

Niemcy nigdy nie zrealizowali Planu Pabsta tylko dlatego, że nie zdążyli. "Sprawą Słowian" planowali się bowiem zająć po Holokauście Żydów... Potworne plany wobec całej Europy Wschodniej powstrzymał też, nieprzewidziany przez Hitlera, skuteczny opór Armii Czerwonej. Z drugiej strony to właśnie trudna sytuacja na froncie wschodnim skłoniła Niemców do uczynienia z Warszawy swoistego ideologicznego symbolu. Aleksandra Richie nie bała się porównać w swojej książce stolicy Polski do Kartaginy. A goszcząca również w audycji Sylwia Chutnik błyskotliwie rozwinęła tę metaforę.

Sylwia Chutnik, dr Paweł Ukielski i Aleksandra Richie

Warto pamiętać, że okres okupacji to czas nieodwracalnych zmian nie tylko w architektonicznej, lecz również społecznej tkance Warszawy. - Przecież wymordowano całą ludność żydowską , czyli 30% populacji miasta! A po Powstaniu Warszawskim wypędzono ze stolicy większość mieszkańców. Tylko część z nich potem powróciła - przypomniał dr Paweł Ukielski.

Zachęcamy do serwisy specjalnego poświęconego Powstaniu Warszawskiemu>>>

Audycja poprowadzona przez Barbarę Schabowską to pierwsza odsłona "Miast walczących" - nowego cyklu Dwójki i Muzeum Powstania Warszawskiego poświęconego okupowanym, palonym, terroryzowanym, podzielonym i zwycięskim metropoliom. W kolejnych odsłonach przyjrzymy się traumom społeczności Paryża, Berlina i Nowego Jorku. - Chcemy porównać losy Warszawy i innych miast. Dla nas Powstanie Warszawskiej stało się rodzajem spoiwa. Jak na podobne traumy zareagowały inne miasta? - pyta retorycznie nasz gospodarz, Dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski.

mm, ei

Prowadząca audycję Barbara Schabowska

Berlin w 1945 roku z dumnej stolicy faszystowskiej Europy zmienił się w podbite i podzielone miasto. Mężczyźni zginęli na froncie, trafili do obozów jenieckich lub wysłani zostali do przymusowej pracy. W mieście zostały gruzy oraz kobiety, z którymi Armia Czerwona obchodziła w się w sposób wyjątkowo okrutny...

Filozof kultury profesor Andrzej Leder zwrócił uwagę, że ta trauma, choć obecna w indywidualnym doświadczeniu ofiar i ich rodzin, nigdy nie została przepracowana przez zbiorową pamięć Niemców. Także ze względu na swoiste polityczne tabu. - W to miejsce wszedł Ruch Wypędzonych. To była jedyna krzywda, o której można było głośno mówić - zasugerował publicysta Piotr Semka.

W audycji padło oczywiście pytanie o to, w jaki sposób Hitler uwiódł niemiecki proletariat. Zadecydowały względy ekonomiczne? A może jednak chodziło o "rozkosz pasywnego udziału w zbrodni"...

Tytuł audycji: Miasta walczące

Prowadziła: Barbara Schabowska

Gość: prof. Włodzimierz Borodziej (historyk), prof. Andrzej Leder (filozof kultury, psychoterapeuta), dr Magdalena Saryusz-Wolska (historyk), Piotr Semka (publicysta)

Data emisji: 29.11.2014

Godzina emisji: 12.00

mm/kul

W 1991 roku Jugosłowiańska Armia Ludowa najechała około 45-tysięczny Vukovar. Szacowano, że to stare miasto, będące jedną z pereł europejskiego baroku, będzie się bronić przez kilka dni. Zaciekłość obrońców sprawiła jednak, że Serbowie zdobywali je przez trzy miesiące, niszcząc dom po domu. Po kapitulacji obrońców doszło do masowych mordów.
- Kiedy miasto znalazło się pod serbską okupacją, oddzielono Chorwatów od Serbów - opowiadał Ante Nazor, Dyrektor Chorwackiego Centrum Pamięci i Dokumentacji Wojny Domowej. -  Są przypadki gdy Serbowie z Vukovaru chronili swoich chorwackich sąsiadów, ale były też przykłady, gdy wydawali obrońców Vukovaru w ręce wojska. Do dnia dzisiejszego ponad 400 osób uznawanych jest za zaginione - dodawał.
W 1998 roku Vukovar w wyniku pokojowych negocjacji został wcielony do Chorwacji. Wydarzenia z jesieni 1991 roku do dziś są tam jednak odczuwane.
***
Tytuł audycji: Miasta walczące
Prowadzący: Barbara Schabowska i Mateusz Matyszkowicz

Goście: Tomasz Kowalczewski (korespondent), Grzegorz Brzozowicz (dziennikarz muzyczny), Ante Nazor (Dyrektor Chorwackiego Centrum Pamięci i Dokumentacji Wojny Domowej)
Data emisji: 27.12.2014
Godzina emisji: 12.00
bch

"Historie alternatywne" to wspólne przedsięwzięcie Dwójki i Muzeum Powstania Warszawskiego. Raz w miesiącu będziemy rozmawiać o polskiej fantastyce z jej autorami, krytykami, czytelnikami oraz z historykami. Przyjrzymy się alternatywnym historiom tworzonym przez takich pisarzy jak Łukasz Orbitowski czy Szczepan Twardoch.

Muzeum Powstania Warszawskiego wydaje się idealnym miejscem na takie rozważania. Często pyta się tam bowiem: "co by było, gdyby nie powstanie?". Dla dyrektora muzeum Jana Ołdakowskiego to doskonały punkt wyjścia. – Chcemy zastanowić się, dlaczego tak często pisarze science fiction sięgają po formułę pytania o to, jak wyglądałaby przyszłość, gdyby historia inaczej się potoczyła – mówił. – O tym chcemy podyskutować podczas dziesięciu spotkań, które są przed nami – zapowiadał.

Pierwsza rozmowa o "Historiach alternatywnych" już w środę 21 stycznia o godzinie 18.00 w auli Jana Nowaka Jeziorańskiego. O Januszu Zajdlu i jego krytyce totalitaryzmu opowiedzą Paweł Dunin-Wąsowicz, Piotr Gociek oraz Maciej Parowski.

***

Prowadzenie: Paweł Siwek
Goście: Jan Ołdakowski (dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego), Barbara Schabowska i Mateusz Matyszkowicz (prowadzący cykl "Historie alternatywne")
Data emisji: 20.01.2015
Godzina emisji: 8.35

Materiał został wyemitowany w audycji "Poranek Dwójki".
mc/ac