Znakomita aktorka poświęciła jedną ze swoich pięciu Dwójkowych gawęd właśnie psom, które - jak podkreślała - stanowią w jej życiu bardzo ważny rozdział. - Miałam dwa cudowne psy. Jeden to Jack, rudzielec, bardzo inteligentny. Rozumiał, co się do niego mówi, i nie trzeba było wyraźnie mówić, wystarczyło mamrotać pod nosem. Najwięcej rozmawiała z nim babcia. Mówiła na przykład "zobacz, czy twój pańcio jedzie, bo czy ja mam już te kartofelki odlewać", no i on biegł do okna w pokoju i patrzył - wspominała Marta Lipińska.

Jaka była "najskrytsza prawda" o tym rudzielcu? - Jack, jak tylko wyczuł w pobliżu suczkę, dawał nogę. Wracałam do domu ze spacerów bez psa. Pół biedy, jak działo się to w ciągu dnia, bo jakoś się go odnajdowało, natomiast jeśli znikał wieczorem, to na bardzo długo. Wtedy perfumował się nadzwyczajnie, żeby się tym suczkom spodobać! Był utytłany w tak okropnych rzeczach, gdy wracał, a wtedy odbywały się straszne sceny, ponieważ babcia mówiła "to jest twój pies, ty go kąp!". I jak on patrzył na mnie i błagał, żebym tego nie robiła! No ale trzeba było, bo był niebywale usmarowany tym wszystkim, co spotkał po drodze - opowiadała aktorka.

Marta Lipińska opowiadała również anegdotę o tym, jak Jack pewnego razu chodził w różowym gipsie na przedniej łapie, a także do jakich psich szaleństw dopuszczał się bokser Puma, drugi z ukochanych czworonogów. - Był tak radosny i spontaniczny, że jak wracałam ze szkoły, a on mnie zobaczył, to wybiegał mi na spotkanie. Ja tylko krzyczałam z daleka "Puma, nie!", a Puma z radością wskakiwał na mnie tak, że oboje leżeliśmy w błocie czy śniegu. Po prostu nie było ratunku.

W pozostałych gawędach Marty Lipińskiej usłyszmy, oczywiście, o jej teatralnej drodze, o zaprzyjaźnionych pisarzach i ukochanych książkach.

***

Marta Lipińska (ur. w 1940 w Borysławiu koło Lwowa) ukończyła w 1962 roku Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Debiutowała w 1963 w "Trzech siostrach" w reżyserii Erwina Axera. Do najbardziej znanych kreacji teatralnych Lipińskiej należą role: Córki w "Szklanej menażerii" Williamsa Tennessee (1967), Lizelotty w "Dwóch teatrach" Jerzego Szaniawskiego (1968), Anieli w sztuce Aleksandra Fredry "Wielki człowiek do małych interesów" (1968), Annuszki w "Mistrzu i Małgorzacie" Michała Bułhakowa (1987) oraz Pani Jourdain w komedii Moliera "Mieszczanin szlachcicem" (1999).

Na kinowym ekranie debiutowała rolą nieszczęśliwej "pacjentki" u Stanisława Różewicza w "Głosie z tamtego świata" (1962). Dwukrotnie wystąpiła w filmach Tadeusza Konwickiego: w "Salcie" (1965) i w "Dolinie Issy" (1982). Popularność przyniosły jej role w filmach i serialach będących adaptacjami literackich: pani Heleny Stawskiej z serialu " Lalka" (1977) i z roli Emilii Korczyńskiej z serialu i filmu kinowego "Nad Niemnem" (1986).

***

Tytuł audycji: Zapiski ze współczesności

Przygotowała: Anna Lisiecka

Gość: Marta Lipińska (aktorka teatralna, radiowa, filmowa i telewizyjna)

Data emisji: 1-5.06.2020 (powtórka z lutego 2018 r.)

Godzina emisji: 12.45

mz/mko

Leopold Tyrmand - serwis specjalny

Gdyby Leopold Tyrmand żył, były stulatkiem! Dokładnie 16 maja 2020 roku mija 100. rocznica urodzin słynnego pisarza i publicysty, popularyzatora muzyki jazzowej w Polsce. W audycji wspomnieniowej z nagrań archiwalnych usłyszeliśmy m.in. opowieści Barbary Hoff, która podkreśliła, że niesłusznie do Leopolda Tyrmanda przylgnęła łatka wesołka.

- Wokół niego była taka aura, że on jest człowiekiem niepoważnym. A on był strasznie, a nawet powiedziałabym, że przesadnie poważny - mówiła. - Miał poczucie humoru, potrafił zabawnie coś opowiadać i był duszą towarzystwa, ale to nie jest cecha, która tę jego poważność skreśla. W owym czasie, podczas imprez towarzyskich, on zwykle stał w kącie z jakimś drugim mężczyzną i rozmawiał o polityce. Na przykład ze Stefanem Kisielewskim prowadził niebłahe rozmowy.

Przeczytaj: Mariusz Urbanek: Tyrmand pokazywał, że można nie iść na układy z władzą >>>

"Dziennik 1954" Leopolda Tyrmanda. Realia historyczne

Zdaniem żony pisarza, zła sława była winą bezpieki, która z innych potrafiła zrobić morderców lub alkoholików. - On mi bardzo dokładnie to tłumaczył ten system. Robiła się wokół człowieka taka pajęczyna i przyklejała do niego. Do tej chwili nie można się od tego odkleić, bo mówi się, że Tyrmand to bikiniarz, który zajmował się chodzeniem w kolorowych skarpetach, a jeśli ktokolwiek się interesuje nim, to widział na zdjęciach faceta w okularach i ciemnym garniturze, białej koszuli. Bikiniarze tak nie wyglądali - wyjaśniła.

Barbara Hoff wspominała również, że pisarz, wyjeżdżając do Ameryki, nie miał zamiaru opuścić Polski na stałe, jednak życie w kraju utrudniał mu znacznie zapis cenzury, który zupełnie blokował mu możliwość publikacji pod nazwiskiem. – W PIW-ie była podpisana do druku jego książka „Życie towarzyskie i uczuciowe”. Ja i Konwicki mieliśmy w jego imieniu rozmawiać, a kiedy dostał paszport okazało się, że książka nie wyjdzie. Nie wolno było też nigdzie umieszczać jego nazwiska, nawet jak pisał o pogodzie. Znani autorzy też dzwonili do niego z pytaniem, dlaczego z ich artykułów wyrzucane były teksty o nim, nawet takie zupełnie obojętne. To był jeden z powodów, dla których nie wrócił.

Zobacz też: Rok 2020 rokiem Leopolda Tyrmanda. Posłuchaj fragmentów "Dziennika 1954" >>>

Katarzyna Kwiatkowska i Maciej Gawęcki opowiadali o niesamowitym odbiorze publikacji Tyrmanda w amerykańskim New Yorkerze, a także paradoksalnym zetknięciu z cenzurą w Ameryce. Jerzy Kisielewski wspominał o niezwykłej przyjaźni łączącej jego ojca - Stefana Kisielewskiego z Leopoldem Tyrmandem. Waldemar Chołodowski mówił m.in. o felietonach pisarza.

***

Przygotowała: Anna Lisiecka

Data audycji: 16.05.2020

Godzina audycji: 12.30