Cenzorski zakaz wspominania o niektórych osobach był tak totalny, że ścisła jego realizacja musiała kończyć się - groteskowym, choć niestety wciąż boleśnie prawdziwym - pisaniem historii na nowo. Jak opowiadał prof. Rafał Habielski, taką osobą wymazywaną ze społecznej pamięci był Czesław Miłosz. Nie wolno było wymieniać jego nazwiska nie tylko w kontekście powojennej historii – kłopoty były nawet przy wspominaniu Miłosza sprzed 1939 roku.

Jeśli już ktoś istnieć musiał – jak zdegenerowani hippisi – należało o nich pisać tylko krytycznie. Nie lekceważąco, nie marginalnie, ale w barwach najczarniejszych.

Na szczęście były czasem sposoby na cenzorskie zapędy. Stefan Kisielewski choćby pokonał system kontroli tekstem o zjawiskach atmosferycznych. Cenzorzy woleli wszystko inne, byle nie pogodę.

Prof. Rafał Habielski (na zdjęciu) jest prasoznawcą, historykiem literatury i badaczem polskiej emigracji. Fot. Grzegorz Śledź/PR2

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Jerzy Kisielewski

Gość: prof. Rafał Habielski (historyk z Zakładu Historii Mediów Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Data emisji: 10.04.2015

Godzina emisji: 18.00

jp/pg

Tytuł audycji: Dwukropek

Prowadzi: Andrzej Franaszek

Gość: Agnieszka Kosińska

Data emisji: 7.05.2015

Godzina emisji: 18.00

bch/mm

Robert Hass, przyjaciel Czesława Miłosza, przed poznaniem poety w Berkeley wiele o nim słyszał. - Kiedy sam byłem na uniwersytecie na przełomie lat 50. i 60., wszyscy czytali "Zniewolony umysł". To była lektura obowiązkowa, więc miałem świadomość, kim jest Czesław - opowiada.

Jak wspomina, Czesław Miłosz unikał czytania swoich wierszy po angielsku, pomimo wielu lat spędzonych za granicą. Jak twierdził. wynikało to z akcentu i obawy przed tym, że zostanie on niezrozumiany. - Miłosz nie chciał stać się międzynarodowym poetą. Chciał pozostać polskim poetą - podkreśla tłumacz.

Rozmówca Katarzyny Hagmajer opowiedział, jak doszło do tego, że zaczął tłumaczyć wiersze Czesława Miłosza, dlaczego noblista nie używał słowa "obiektywnie" i w jaki sposób polski poeta czynił cuda.

***

Tytuł audycji: Spotkania po zmroku

Prowadzi: Katarzyna Hagmajer

Gość: Robert Hass (przyjaciel Czesława Miłosza, poeta, tłumacz)

Data emisji: 13.08.2015

Godzina emisji: 22.30

sm/jp

Wdowa po Witoldzie Gombrowiczu gościła w Polsce w związku z nagrodą jego imienia ustanowioną przez radomski samorząd. Wyróżnienie za najlepszy debiut prozatorski zostanie wręczone po raz pierwsze w przyszłym roku. Spotkanie z Ritą Gombrowicz stało się okazją do wspomnień przyjaźni jej męża z Czesławem Miłoszem. - Lubili się ze sobą bawić. Witold powiedział mi kiedyś, że Miłosz jest dlatego taki mądry, bo ma długie brwi, więc on mu je obetnie i wtedy Miłosz straci na swojej mądrości. Następnym razem, kiedy Miłosz przyszedł do nas, to Witold czekał na niego z nożyczkami, a potem ganiał go wokół stołu - opowiadała.

Rita Gombrowicz wspominała też zacięte dyskusje pisarzy i przepis jej męża na zwycięstwo w polemice.

***

Rozmawiała: Monika Pilch

Gość: Rita Gombrowicz (pisarka, teoretyk literatury)

Data emisji: 29.09.2015

Godzina emisji: 16.20

Materiał wyemitowano w audycji "Wybieram Dwójkę".

bch