Trwa dyskusja na temat tego, czy na Plac Wileński w Warszawie powinien wrócić Pomnik Braterstwa Broni, symbol wspólnych walk Ludowego Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej. Monument, zwany przez warszawiaków "pomnikiem czterech śpiących", został usunięty z Placu Wileńskiego na czas budowy stacji drugiej linii metra.

Jego powrotowi towarzyszy dyskusja, której główne wątki toczą się wokół pytania: czy w przestrzeni publicznej stolicy (i wielu innych miast) jest miejsce na pomnik przypominający o sowietyzacji Polski?  Instytut Pamięci Narodowej rozpoczął akcję przeciwko monumentowi. – Ściśle mówiąc, nie jesteśmy przeciwko pomnikowi, tylko przeciw jego lokalizacji – wyjaśniał prof. Jerzy Eisler, dyrektor Oddziału IPN w Warszawie. – Pomysł jest taki, by pomnik ten przenieść na cmentarz żołnierzy radzieckich ze wszystkimi honorami należnymi tego rodzaju obiektom – mówił w audycji "Piątek z Mazurkiem".

Problem w istocie nie dotyczy jednak samego pomnika, tylko kwestii tego, czy Polska została przez Armię Czerwoną wyzwolona, czy zniewolona. – Mamy tu do czynienia przede wszystkim z ogromnym językowym lenistwem – zauważył historyk. – Mówi się: "Armia Czerwona nas wyzwoliła" - i koniec kropka. Jeśli się wysilimy i użyjemy rozbudowanej formy: "Armia Czerwona wyzwoliła ziemie polskie spod okupacji niemieckiej", wówczas jesteśmy precyzyjni. Możemy powiedzieć ponadto, że w latach 1944-1945 to Związek Radziecki był okupantem. Za żołnierzami radzieckimi szły nie tylko dywizje NKWD, ale także Polscy komuniści. Było to instalowanie nowego ustroju na radzieckich czołgach – powiedział.

Z prof. Jerzym Eislerem rozmawiał Robert Mazurek. Zapraszamy do wysłuchania całej audycji.

mc

Wydawnictwo Literackie

"Wojska NKWD zadały polskiemu podziemiu i partyzantce wiele silnych i bolesnych ciosów, na szczęście nie były one śmiertelne. Niemniej, to właśnie obecność tych wojsk należy uznać za decydujący czynnik, który pozwolił zachować polskim komunistom władzę" - można przeczytać w książce. - Bez NKWD władze Polski Ludowej nie byłyby w stanie wytrzymać w terenie, ponieważ sympatie społeczne krążyły wokół Armii Krajowej - przekonywał autor.

Zobacz serwis specjalny: Żołnierze Wyklęci>>>>

Jak przyznaje gość Bartosza Panka, książka jest oparta na dokumentach rosyjskich z archiwów moskiewskich, które zostały ujawnione na początku lat 90. - To niezwykle żmudna praca. Choćby odpisu bitwy pod Kuryłówką szukałem w dokumentach przez dwa lata - mówił. Podobnych starć było bardzo wiele. To zapomniana, lecz prawdziwa wojna polsko-radziecka toczona przez Żołnierzy Wyklętych.

- Rosjanie są dumni z faktu, że to Armia Czerwona pokonała nazistowskie Niemcy. Nic dziwnego, że pielęgnują ten powód do dumy. Jednocześnie nie chcą przyjmować do wiadomości, że ten marsz na zachód jest powiązany z faktami, z których trudno być dumnym - wyjaśniał Grzegorz Motyka.

Historia w portalu PolskieRadio.pl>>>

***

Dr hab. Grzegorz Motyka (ur. 1967 r.) - ukończył studia historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN.

Autor i współautor kilku książek m.in. "Od rzezi wołyńskiej do akcji "Wisła". Konflikt polsko-ukraiński 1943-1947" (Nagroda Historyczna "Polityki"), "Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie w Polsce 1943-1948" (Nagroda "Przeglądu Wschodniego" i Nagroda Historyczna "Polityki") oraz "Ukraińska partyzantka 1942-1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii" (Nagroda Klio).
Jest również autorem licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych zamieszczanych np. w "Karcie", "Więzi", "Zeszytach Historycznych" oraz w "Gazecie Wyborczej", "Rzeczypospolitej", "Polityce" i "Newsweeku".
Książka "Na białych Polaków obława" ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.

wydawnictwoliterackie.p/fb/mc