Zmarł prof. Andrzej Strumiłło. Wybitny artysta miał 92 lata

W "Głosach z przeszłości" przez cały tydzień słuchaliśmy opowieści Andrzeja Strumiłły - polskiego malarza, grafika, rzeźbiarza, fotografa, poety, pisarza, scenografa, a także profesora ASP w Krakowie i byłego kierownika pracowni graficznej Sekretariatu Generalnego ONZ.

Andrzej Strumiłło opowiadał w Dwójce m.in. o swojej myśliwskiej wyprawie do Związku Radzieckiego, o której marzył przez wiele lat. Wspominał, że taka możliwość pojawiła się w okresie "odwilży chruszczowowskiej" i polskiego października 1956. - Był taki moment, kiedy ta Rosja wydała się bardziej otwarta. Dlatego na prośbę czterech dżentelmenów, żeby zorganizować wyprawę reportersko-myśliwską, wyrażono zgodę. Oczywiście nie tam, gdzie my chcieliśmy, tylko na wszelki wypadek w inne miejsce - do Kraju Chabarowskiego.

Zobacz też: Prof. Andrzej Strumiłło, człowiek renesansu >>>

Na miejscu Andrzej Strumiłło i jego towarzysze otrzymali własną broń i strzelców do pomocy. Podróżowali przez Tajgę dalekowschodnią nad Amurem, nad rzeką Ussuri, byli nawet w Krasnej Reczce u łowców tygrysów. - Oni łapali żywe tygrysy dla cyrków moskiewskich i innych. Opowiadali, że tygrys niewoli nie zniesie. Taki mały się zaadaptuje, ale jak złowili dorosłą tygrysicę, zawiązali ją na kiju i nieśli, bo tam drogi nie ma, to ona umarła w trakcie transportu. Nie było rany, ale łowca tygrysów powiedział, że ona zmarła ze wstydu - wspominał.

Artysta podkreślił, że ze swoich podróży przywiózł wiele ciekawych spostrzeżeń i doświadczeń. Niektóre miały głęboki kontekst ludzki, filozoficzny i religijny. Opowiadał m.in. jak do śmierci przygotowują się starzy ludzie z plemion głębokiej Tajgi. - Stary człowiek bierze ze sobą strzelbę na ramię, siekierę za pas i torbę na plecy i rusza w Tajgę wybrać sobie miejsce śmierci. W miejscu, gdzie są tropy zwierząt i źródło z wodą buduje szałas, bo wierzy, że będzie tam żył po śmierci. Nie chce umierać w domu wśród bliskich, bo musieliby go pochować pod podłogą i przenieść się gdzieś indziej. I nie raz spotykałem takie szałasy, w których jeszcze stała siekiera, było drewno i garnek, jakieś szmaty - wszystko jak za życia tego starego człowieka.                                                           

***

Tytuł audycji: Głosy z przeszłości 

Data emisji: 20-24.04.2020

Godzina emisji: 12.45

W 80. rocznicę tych wydarzeń zespół Żydowskiego Instytutu Historycznego przygotował wystawę - opartą na zachowanych z getta świadectwach.

1. Heinrich Jöst Sprzedawczyni opasek, 19.09.1941

W towarzyszącej jej radiowej audycji, oddaliśmy głos świadkom. Ich relacje, które nagrane zostały przez aktorów, specjalnie na potrzeby wystawy w ŻIH – od nas, słuchaczy wymagają głębokiej, trudnej refleksji. Jej kierunek wskazuje tytuł wystawy, czyli biblijne pytanie "Gdzie jesteś? Rdz 3,9".

80. rocznica utworzenia warszawskiego getta. "To data, którą należy pamiętać"

W audycji rozważali je dla nas Paweł Śpiewak i Piotr Rypson, którzy odwołując się do zachowanych dokumentów, opowiadali o tym, czym doświadczenie getta było i dlaczego wciąż powinniśmy przypominać i pamiętać tę historię.

2. Rozenfeld Fundusz pogrzebowy (1941) ołówek, papier 20,9 x 17,8 cm

***

- Szabatowy dzień, w którym utworzono getto (16 listopada), był straszny. Ulica nie wiedziała, że getto zostanie zamknięte, dlatego spadło ono na ludzi jak grom z jasnego nieba. – pisał jesienią 1940 roku Emanuel Ringelblum, twórca Podziemnego Archiwum Getta Warszawy. Dokładnie 80 lat później Żydowski Instytut Historyczny upamiętniając tamte zdarzenia przygotował wystawę pt. Gdzie jesteś? Rdz 3,9.

- Bóg zwraca się do nas pytaniem: gdzie jesteś? Nie jest to pytanie o miejsce zamieszkania, adres, ale o to, kim jesteśmy, co wiemy o sobie, gdy poznajemy siebie w sytuacji utraty niewinności i gdy rodzi się pierwsze poczucie winy. – podkreślił jeden z kuratorów wystawy, dyrektor ŻIH, prof. Paweł Śpiewak.

Źródło:Żydowski Instytut Historyczny/Dr Katarzyna Person o Pełnej Edycji Archiwum Ringelbluma

Ekspozycja podzielona została na jedenaście stanowisk, punktów granicznych m.in. takich jak strach, bezczas, niepewność czy głód wyznaczających doświadczenie życia oraz śmierci w getcie warszawskim. 

- Architektura wystawy i sposób poruszania się po niej widzów mają przybliżyć doświadczenie egzystencji w getcie – jednak bez próby inscenizacji czy stosowania ekspresyjnej scenografii. Chcielibyśmy, aby w stanach granicznych, których dotykamy na wystawie, widzowie odnaleźli również przekaz uniwersalny, odnoszący się także do innych miejsc i zdarzeń. – zaznaczyli twórcy ekspozycji.

Na wystawie pokazywany jest archiwalny film zarejestrowany w 1941 roku na taśmie 8 mm przez Alfonsa Ziółkowskiego, który miał przepustkę pozwalającą na wejście do getta. Materiał został udostępniony ŻIH przez Ericka Bednarskiego.

mat. prasowe

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Aleksandra Łapkiewicz

Data emisji: 16.11.2020

Godzina emisji: 21.30