Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej. Od 1855 r. związany był z Warszawą, gdzie chodził do gimnazjum. Jak zauważył dr Piotr Dmitrowicz, nie przykładał się do większości przedmiotów, za to bardzo dużo czytał i świetnie znał historię. Jako 17-latek chciał wziąć udział w powstaniu styczniowym, lecz nie dopuszczono go do walki ze względu na wiek.

Pisarski życiorys Sienkiewicza zapoczątkowała twórczość w duchu pozytywistycznym. Gdy jednak po dekadzie stało się jasne, że program pozytywizmu, skądinąd słuszny w założeniach, nie jest skuteczny w sytuacji, w jakiej znajdował się naród polski bez własnego państwa, twórca odwrócił się od niego. – Uznał, że zadaniem pisarza jest budowania wizji moralnej, wizji mitycznej – mówił dr Eligiusz Szymanis, literaturoznawca z UW.

Druk "Ogniem i mieczem" rozpoczął się 2 maja 1883 r. Odcinki kolejnych części "Trylogii" drukowane były w prasie przez pięć lat. Począwszy od 1884 co dwa lata ukazywały się książkowe wersje powieści. W końcu 1888 r. ukazał się "Pan Wołodyjowski", ostatni tom cyklu. Lata, w których Sienkiewicz tworzył swoje najpopularniejsze dzieło, były trudnym momentem w życiu pisarza. W trakcie pisania "Potopu" stracił ukochaną żonę - Marię z Szetkiewiczów, która zmarła z powodu gruźlicy.

mc

– Kazimierz Stetkiewicz, ojciec żony pisarza, był Litwinem, który lubił pięknie i barwnie opowiadać, posługując się staropolskim humorem. Tę właśnie cechę miał "odziedziczyć" po nim Jan Onufry Zagłoba – mówił Andrzej Janisz z redakcji sportowej Programu 1 Polskiego Radia, wielbiciel powieściowego cyklu Sienkiewicza. Trzeba jednak pamiętać, że postać Zagłoby była oczywiście zlepkiem wielu postaci zarówno literackich, jak i znanych pisarzowi w jego życiu.

Poznajemy go jako warchoła i pijaka, namiętnego gawędziarza i mitomana, który swoim rubasznym humorem potrafi rozładować wiele dramatycznych sytuacji. Jest mistrzem przypadku, który niepowodzenie potrafi przekuć w sukces. Gdy w "Ogniem i mieczem" uciekający kozak rzuca nań chorągiew, Zagłoba zaplątuje w nią i krzyczy "puszczaj, chamie!". Potem jednak przynosi "zdobytą" chorągiew księciu Jeremiemu, za co spotyka go nagroda.

Równorzędnym partnerem Zagłoby jest Rzędzian. Dorównuje on dużo starszemu od siebie towarzyszowi sprytem, a przede wszystkim gadatliwością, którą świetnie odmalował Sienkiewicz w scenie, gdy młody chłopak przynosi wiadomość o tym, że Helena żyje. Nim Rzędzian dotrze do sedna sprawy, opowie historię swej rodziny oraz wojennych łupów, które można było tanio kupić. To jeden z dwóch przypadków, gdy czyjeś gadulstwo doprowadza Zagłobę do gniewu.

Kiedy zabrakło mu słów po raz drugi? O tym, a także o nieustannie zakochanym (i odkochującym się) Michale Wołodyjowskim, zabawnym z powodu swej głupoty Rochu Kowalskim, zadziornej i traktującej wszystko zbyt serio Basi Wołodyjowskiej - w nagraniu audycji "Wakacyjna Akademia Komedii Literackiej".

mc