Na wyspie Hiva Oa na Markizach archeolodzy przebadali studnię, którą wykopał niegdyś Paul Gauguin, jeden z najwybitniejszych malarzy francuskich końca XIX wieku. To, co znaleźli, mówi nam nieco o ostatnich latach życia twórcy.
Paul Gauguin przeniósł się do Polinezji już w 1891 roku, ale w wiosce Atuan mieszkał od 1901 roku aż do swojej śmierci dwa lata później. To własnie z okresu „polinezyjskiego” pochodzą wszystkie najbardziej charakterystyczne obrazy Gauguina.
Na Markizach malarz wybudował dla siebie chatę w stylu maoryskim, „la Maison du Jouir” (dom rozrywki) i wykopał studnię. Ponieważ rdzenna ludność nie uzywała studni, lecz źródeł i strumieni, po śmierci Gauguina została zasypana. Wśród rzeczy, które Maorysi wrzucili do zakopywanego dołu, były śmieci, jakie znaleziono w domu malarza.
Wśród wykopanych obiektów znalazły się buteleczki po francuskich perfumach, resztki naczyń, barwników, strzykawka, dwie ampułki po morfinie, butelka po nowozelandzkim piwie i cztery zepsute zęby. Zalegały na głębokości około 2,7 m.
Wyniki badań wykopaliskowych zostały opisane w pierwszym numerze rocznika Van Gogh Studies, które wydaje Muzeum Van Gogha w Amsterdamie. Pisze o nich znawczyni Gauguina, Caroline Boyle-Turner. Jest to pierwszy angielskojęzyczny raport z wykopalisk, które miały miejsce juz 7 lat temu.
Perfumy, jak twierdzi autorka opracowania, miały zapewne na celu zdobywanie sympatii polinezyjskich kobiet. Barwniki to z kolei dowód na to, że Gauguin przygotowywał własne farby. Wśród znalezisk była również pęknięta kokosowa paleta. Najciekawszym znaleziskiem pozostaję jednak zęby – według badaczy miały należeć do samego malarza, ponieważ miejscowi nie jedli cukru, przez co ich zęby nie psuły się. Być może Gauguin sam wyrwał je sobie i zachował – a po jego śmierci trafiły do studni. Butelki po morfinie są z kolei świadectwem choroby Francuza – nie od dziś wiadomo, że cierpiał on na syfilis i narkotyk służył mu najprawdopodobniej do uśmierzania bólu.
Wszystkie wykopane przedmioty zakupiła społeczność Atuanu. W 2003 roku w wiosce zbudowano replikę gauginowskiego Maison du Jouir, który mogą zwiedzać turyści.
Irena Musiał
Na podstawie: The Art Newspaper
