Literatura i sztuka bez nich nie będzie już taka sama
2017-11-01, 12:40
Przypominamy tych, którzy swoją twórczością wnieśli wyjątkowy wkład w kształt polskiej i światowej kultury.
Magdalena Abakanowicz
20.06.1930 – 20.04.2017
Była jedną z najbardziej znanych na świecie polskich artystek, nazywana "ikoną polskiej rzeźby". Nazwisko rzeźbiarki znajduje się we wszystkich leksykonach sztuki współczesnej, a jej prace można podziwiać w kilkudziesięciu muzeach świata. Początkowo tworzyła monumentalne gwasze, pełne barw, fantastycznych roślin i stworzeń. Szybko odeszła od malarstwa i zajęła się tkaniną, starając się nadać jej trójwymiarowość. Na określenie jej dzieł – miękkich form rzeźbiarskich -stworzono pojęcie "abakany". Artystka miała ponad 100 zagranicznych wystaw. Zmarła w wieku 86 lat.
Jean Stein
09.02.1934 – 30.04.2017
Pionierka literatury faktu. Na początku dziennikarskiej kariery, po studiach w USA wyjechała do Europy. Została redaktorką "The Paris Review". Sławę przyniosły jej książki - biografia Roberta F. Kennedy'ego pt. "American Journey: The Times of Robert Kennedy" (była jej współautorką), bestseller o muzie Andy'ego Warhola pod tytułem "Edie: American Girl" oraz "Na zachód od Edenu. Wielkie klany Hollywood". Autorka cierpiała na depresję, popełniła samobójstwo w wieku 83 lat, skacząc z okna swojego apartamentu na Górnym Manhattanie w Nowym Jorku.
Michael Bond
13.01.1926 – 27.06.2017
Brytyjski pisarz, najbardziej znany jako twórca postaci Misia Paddingtona. Książki o misiu – imigrancie z dalekiego Peru - sprzedały się w ponad 35 milionach egzemplarzy. Zostały przetłumaczone na ponad czterdzieści języków. Doczekały się telewizyjnej adaptacji animowanej w latach siedemdziesiątych. Niedawno kolejne pokolenia dzieci poznały Paddingtona dzięki pełnometrażowemu, kinowemu filmowi. Autor postaci zmarł po krótkiej chorobie w wieku 91 lat.
Liu Xiaobo
28.12.1955 – 13.07.2017
Chiński pisarz, literaturoznawca i dysydent, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Dla Zachodu był bohaterem o wolność i demokrację, dla władz Chin kryminalistą. Był jednym z dawnych przywódców prodemokratycznych protestów na placu Tiananmen w Pekinie w 1989 roku. Bezpośrednią przyczyną śmierci Liu Xiaobo była niewydolność wielonarządowa. Mimo międzynarodowej presji rząd w Pekinie nie zgodził się na wyjazd na leczenie za granicą. Noblista zmarł w wieku 61 lat.
Julia Hartwig
14.08.1921 – 14.07.2017
Poetka, eseistka i tłumaczka literatury pięknej z języka francuskiego i angielskiego. Jej zbiory wierszy okazały się nieprzemijające i zapewniły jej trwałe miejsce w historii literatury polskiej. Zaliczane są do największych osiągnięć rodzimej liryki. Czesław Miłosz napisał o Julii Hartwig: "Jej głos jest równy, nie ścisza się do szeptu, ani nie nasila się do krzyku." Opublikowała kilkanaście tomów poezji. Czterokrotnie nominowana do literackiej Nagrody Nike, otrzymała wiele innych prestiżowych wyróżnień. W 2006 roku została uhonorowana Nagrodą im. Władysława Reymonta. Poetka zmarła w wieku 95 lat w Pensylwanii w Stanach Zjednoczonych.
Wanda Chotomska
26.10.1929 – 02.08.2017
Pisała wiersze, piosenki, opowiadania, słuchowiska radiowe, wymyślała też programy telewizyjne. Wszystko z myślą o dzieciach i młodzieży. Autorka ponad 200 książek dla dzieci, twórczyni programu telewizyjnego "Jacek i Agatka". Wanda Chotomska była inspiratorką obchodzenia w Polsce Dnia Dziadka oraz ustanowienia Orderu Uśmiechu, jedynego w świecie odznaczenia przyznawanego przez dzieci. Sama została nim uhonorowana w 1969 roku. Zmarła w Warszawie w wieku niespełna 88 lat.
Janusz Głowacki
13.09.1938 – 19.08.2017
Polski prozaik, dramaturg, scenarzysta, felietonista i autor scenariuszy filmowych. Laureat prestiżowych nagród literackich. Na przełomie lat 60. i 70. rozpoczął aktywną działalność jako scenarzysta. Sławę przyniósł mu kultowy film "Rejs", stworzony we współpracy z Markiem Piwowskim, a światowy sukces odniósł dzięki swoim sztukom teatralnym. Wyemigrował do USA, gdzie powstały między innymi dramaty "Polowanie na karaluchy", "Antygona w Nowym Jorku" i "Czwarta siostra". Zmarł w wieku 79 lat w Egipcie.
Anna Szałapak
22.09.1952 – 14.10.2017
Pieśniarka, nazwana przez Agnieszkę Osiecką "Białym Aniołem Piwnicy pod Baranami". Była też doktorem nauk humanistycznych z zakresu etnografii i antropologii kultury, wieloletnim pracownikiem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Przez wiele lat związana była z kabaretem Piwnica pod Baranami, współpracowała z wybitnymi artystami, poetami, kompozytorami i muzykami. Anna Szałapak była autorką wielu publikacji sławiących Kraków i szopki krakowskie, zamieszczonych w czasopismach i książkach, m. in. albumu "Szopki krakowskie". Zmarła w wieku 60 lat.
pr