Co Bush zrobił dla Ameryki?

George W. Bush był prezydentem, którego Europa nie lubiła, świat rewolucji islamskiej nienawidził, a Amerykanie traktowali jak teksańskiego farmera, który niespodziewanie trafił do Białego Domu.

Zwycięstwo George`a Busha w wyborach w 2000 roku było dla wielu obserwatorów zaskoczeniem. Miał wygrać wiceprezydent Al Gore i tym samym kontynuować politykę swojego dotychczasowego zwierzchnika, Billa Clintona.

Dla obserwatorów Gore był „pewniakiem”. Mimo że w oczach publicystów jego kampania nie była rewelacyjna, dostał więcej głosów niż Bush. Wyborów jednak nie wygrał, ponieważ uzyskał zbyt mało głosów elektorskich. O przegranej byłego wiceprezydenta zadecydowało zamieszanie na Florydzie, gdzie ogłoszono zwycięstwo Busha. Podliczanie głosów budziło jednak wiele zastrzeżeń. Wiceprezydent zaskarżył wynik wyborów w tym stanie, jednak Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych nie zezwolił na ponowne przeliczenie głosów.

Dług

Administracja Busha nie miała możliwości wprowadzania kolejnych reform ponieważ po pięciu miesiącach od wyborów prezydenckich, republikanie na stałe utracili większość w Senacie i w Izbie Reprezentantów.

Al Gore - przeciwnik George`a Busha z 2000 roku. Źr. Wikipedia

Bushowi udało się jednak obniżyć podatki dla klasy średniej i przedsiębiorców. Publicyści szybko odnotowali, że tą decyzją prezydent zmniejszył do zera nadwyżkę budżetową, którą wypracował jego poprzednik. Udało się również przegłosować ustawę dotyczącą podniesienia poziomu edukacji w szkołach publicznych, która była priorytetem dla Busha. Nie udało mu się jednak przez dwie kadencje przeprowadzić reformy systemu zaopatrzenia emerytalnego, którą zapowiadał.

O tym jak administracja Busha zaniedbała politykę wewnętrzną USA pokazały wydarzenia z drugiej kadencji. Pół roku po wyborach z 2004 roku, w ostatnich dniach sierpnia, Amerykę nawiedził huragan Katrina. Była to największa katastrofa naturalna w USA. W wyniku powodzi, którą wywołał huragan w Nowym Orleanie, zginęło 1600 osób. Straty wyniosły około 80 miliardów dolarów. Huragan uszkodził również znajdujące się w regionie Zatoki Meksykańskiej platformy wiertniczne. Administracja Busha dopiero 2 września rozpoczęła działania w celu uruchomienia funduszy pomocowych dla stanów Luizjana, Missisipi i Alabama. Ta zwłoka kosztowała prezydenta ogromną utratę zaufania społecznego, a także pokazała, że administracja mimo powołania w 2002 roku nowego ministerstwa zajmującego się bezpieczeństwem wewnętrznym państwa, nie działa tak sprawnie jak powinna.

W ostatnich miesiącach rządów Busha coraz głośniej mówiono o gospodarczej recesji. Kryzys na rynku nieruchomości i związana z nim niewypłacalność największych amerykańskich instytucji finansowych uderzyły w amerykańskie społeczeństwo z siłą niespotykanego od dekad kryzysu. Busha obwiniano za prowadzenie zbyt liberalnej polityki gospodarczej i brak jakiejkolwiek kontroli rynku kredytów. Zdaniem ekspertów do krachu przyczyniła się forsowana przez prezydenta polityka deregulacji.

Bush pozostawił po sobie ponad bilionowy deficyt budżetowy, w tym zagraniczny dlug, zaciągnięty głównie w Chinach, które posiadają obecnie największą część amerykańskich obligacji skarbowych.

Lekarstwo na trudnego prezydenta

W trakcie drugiej kadencji słupki z poparciem dla Busha topniały z tygodnia na tydzień. Swoje niezadowolenie Amerykanie wyrażali poprzez wyśmiewanie na potęgę głowy państwa. Internetowe serwisy wideo pękają w szwach od nagrań, które przedstawiają wpadki Busha. Amerykański przywódca występował jako negatywna postać w wielu programach rozrywkowych. Postawały nawet listy największych wpadek prezydenta.

Lewa strona amerykańskiej sceny politycznej i jej filmowe skrzydło – Hollywood, poszła o krok dalej. Wciągu 8 lat rządów Busha powstały dwa głośne filmy uderzające w głowę państwa i w prowadzaną przez USA politykę. Film „Fahrenheit 9.11” nakręcił Michael Moore. Jego forma wywołała falę dyskusji. Zdaniem samego autora i jego zwolenników jest to dokument. Krytycy uważają, że to subiektywna forma przekazu wizji rzeczywistości Moora, pełna półprawd, manipulacji i nadużyć. Film został pokazany szerokiej publiczności tuż przed wyborami prezydenckim w 2004 roku, kiedy Bush ubiegał się o drugą kadencję. Obraz był bezpośrednim atakiem na głowę państwa i krytyką drogi, jaką wybrał po atakach z 11 września 2001 roku.

Innym filmem, który podobnie jak „Fahrenheit 9.11” zdobył światowy rozgłos, był obraz Ala Gore`a „Niewygodna prawda”. Po przegranych wyborach Gore zaangażował się w promowanie idei ochrony środowiska przed domniemanymi skutkami globalnego ocieplenia. Jego film bezpośrednio uderza w politykę prowadzoną przez George`a W. Busha, który zaraz po rozpoczęciu prezydentury wycofał Stany Zjednoczone z porozumienia z Kioto.

Wojna republikanów

Ataki terrorystyczne z 11 września 2001 roku postawiły Busha w sytuacji, w której nie stanął żaden inny przywódca na świecie. Szok wywołany zamachami terrorystycznymi nie spowodował jednak paniki administracji. Odpowiedź Busha była szybka i zdecydowana. Po niespełna tygodniu na terenie Afganistanu, skąd pochodzili sprawcy zamachów i ich przywódca Osama bin Laden, znalazły się siły zwiadowcze amerykańskich służb specjalnych. USA na podstawie artykułu 5. traktatu waszyngtońskiego do akcji w Afganistanie zmobilizowały również wojska NATO, które utworzyły Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF). Wojska zostały przerzucone w region Kabulu w grudniu 2001 roku.

Stosunki międzynarodowe nie były najmocniejszą stroną Georga W. Busha. Chęć szybkiej reakcji oznaczała, że Bush w dużym stopniu musiał polegać na decyzjach swoich ministrów. Za strategię obroną USA byli odpowiedzialni wiceprezydent Dick Cheney, sekretarz obrony Donald Rumsfeld, wiceminister obrony Paul Wolfowitz i doradca ds. obrony Richard Perle. Była to grupa polityków należąca do ścisłej czołówki neokonserwatystów, którzy do administracji Busha dostali się ze stowarzyszenia PNAC (Project for New American Country). Był to ośrodek typu „think tank” założony w 1997 roku, który miał za zadanie opracowanie programu politycznego dla Republikanów. Przygotowane przez PNAC złożenia dotyczyły przede wszystkim zachowania roli USA, jako hegemona na arenie światowej i utrzymania na każdym kontynencie amerykańskich wojsk. Otwarcie również mówiono o rozprawieniu się z Saddamem Husajnem i „przejęciu” Iraku z racji jego strategicznego położenia na Bliskim Wschodzie i bezpieczeństwa gospodarki USA. Organizacja postulowała również, jako jeden z najistotniejszych, budowę tarczy antyrakietowej.

Jedynie generał Collin Powell, sekretarz stanu USA, i Condoleezza Rice przewodnicząca Narodowego Komitetu Bezpieczeństwa (w drugiej kadencji zastąpiła Powella), jako osoby związane bezpośrednio z polityką zagraniczną Stanów Zjednoczonych, nie należeli do grupy neokonserwatystów z PNAC. Bush junior „przejął” tę parę po administracji ojca. – Neokonserwatyści zaproponowali Bush`owi jednolity system polityki. Wykorzystali sytuację próżni, ponieważ nowo wybrany prezydent nie miał kadr. Zyskali tym samym niepomierny wpływ na rządy Busha – wyjaśnia prof. Zbigniew Lewicki z Uniwersytetu Warszawskiego.

„Wygrana wojna, przegrany pokój”

Przygotowania do ataku na Irak wpisano w politykę bezpieczeństwa USA. We wrześniu 2002 roku Bush zaprezentował doktrynę, która zakładała, że USA mają prawo do prewencyjnego uderzenia na „państwa zbójeckie”. Choć wielu krytyków inwazji nie widziało bezpośredniego związku pomiędzy bojownikami Al-Kaidy ukrywającymi się na granicy Afganistanu i Pakistanu a sunnickim reżimem znad Tygrysu i Eufratu, wojna była pewna.

W momencie otwarcia frontu w Iraku, w marcu 2003 roku, poparcie społeczne dla Busha sięgało 70 procent. Kolejne doniesienia z frontu, przez pierwsze tygodnie korzystne dla strony amerykańskiej, powodowały spadek poparcia dla polityki Busha. Rok po oficjalnym zakończeniu wojny, „misja stabilizacyjna” miała więcej przeciwników niż zwolenników. Oliwy do ognia dodawały doniesienia o torturowaniu przez amerykańskich żołnierzy więźniów w podbagdackich aresztach. – Bush wygrał wojnę w Iraku, natomiast nie wygrał pokoju czyli tego co powinno po wojnie nastąpić – podkreśla prof. Lewicki.

Trzy z plusem

Bush podczas spotkania z żołnierzami w Iraku.

Według sondaży, tylko 23 procent Amerykanów jest zdania, że rządy Busha były sukcesem. Za największy błąd Busha uważa się inwazję Iraku w marcu 2003 roku. Zdaniem większości Amerykanów, w tym wielu Republikanów i konserwatystów, nie była ona potrzebna i jej koszty - ludzkie, polityczne i ekonomiczne - dalece przekroczyły korzyści: usunięcie dyktatury Saddama Husajna i kontrolę nad ropą naftową w Iraku.

Ośmioletnie rządy prezydenta George`a W. Busha były pełne nieoczekiwanych wydarzeń, które zupełnie zmieniały polityczne plany republikańskiej administracji. Pewność prowadzonej polityki i radykalizm podejmowanych działań z początku był odbierany przez Amerykanów z aprobatą. - Bush musiał zostać prezydentem nie będąc do tego przygotowanym. Miał dobre intencje i chęci, ale to nie wystarczy na dobrą ocenę historii. Jego prezydenturę należy uznać za najwyżej za średnią– podkreśla prof. Zbigniew Lewicki.

Rafał Kowalczyk

Kalendarium najważniejszych wydarzeń:

20 stycznia 2001 – Bush zostaje wybrany 43. prezydentem USA

11 września 2001 - Zamach na World Trade Center i Pentagon – seria czterech ataków terrorystycznych przeprowadzonych za pomocą uprowadzonych samolotów, zginęło w nich blisko 3000 osób. 

20 września 2001 – podczas sesji Kongresu USA Prezydent George W. Bush postawił Talibom ultimatum, w którym zażądał wydania Stanom Zjednoczonym liderów Al-Kaidy przebywających na terytorium Afganistanu.

26 października 2001- USA PATRIOT Act – ustawa według której wolno przetrzymywać przez nieokreślony czas bez sądu obywateli nie-amerykańskich, którzy zostaną uznani za zagrożenie dla narodowego bezpieczeństwa.  Od tego momentu Pentagon mógł przetrzymywać obywateli innych krajów przez dowolny czas, w dowolnych miejscach, bez stawiania zarzutów.

7 października 2001 – interwencja w Afganistanie. Amerykańskie siły powietrzne rozpoczęły bombardowanie wyznaczonych celów na terenie zajmowanym przez Al-Kaidę.

11 stycznia 2002 - do Guantanamo trafiają pierwsi więźniowie przeniesieni z Afganistanu. Osoby przetrzymywane w Guantanamo poddawane są łamiącym prawo technikom przesłuchań.

20 marca 2003- inwazja na Irak, druga wojna w Zatoce Perskiej. Po trzech tygodniach walk kontrolą zostało objęte terytorium Iraku.

Kwiecień 2003 - Sekretarz obrony Donald Rumsfeld zatwierdził stosowane techniki jako zgodne z prawem.

Grudzień 2005- Bush podpisał Ustawę o Traktowaniu Zatrzymanych, która zabrania okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania więźniów.

13 grudnia 2004 –wybrany na drugą kadencję, sprawuje urząd do 20 stycznia 2009

Czerwiec 2006- Sąd Najwyższy USA wydał wyrok stwierdzający iż komisje wojskowe ustanowione Rozkazem Wojskowym z 2001 są sprzeczne z prawem USA i prawem międzynarodowym oraz zmienił postanowienie prezydenta.

29 sierpnia 2005 - Huragan Katrina - Według oficjalnego bilansu zginęło wtedy co najmniej 513 osób. Reakcja rządu Bush’a była określona jako „hańba narodowa” z powodu nieudolnej reakcji władz.

Październik 2008 - Kryzys na rynku amerykańskim.