10 podstawowych zasad ochrony konsumentów w Unii Europejskiej

1. Zakupy według własnego uznania i w wybranym przez siebie miejscu

Mamy prawo kupować tam, gdzie chcemy. Ta zasada obowiązuje zarówno wtedy, kiedy wyjeżdżamy do innego państwa i na miejscu robimy zakupy, jak i przy zamawianiu towarów za pośrednictwem internetu, poczty lub przez telefon. Zakupy możemy robić bez obawy o to, że trzeba będzie potem zapłacić cło lub dodatkowy podatek od towarów i usług (VAT) przy powrocie do domu. Nikt nie może nam uniemożliwić przywozu produktu, który został zgodnie z prawem zakupiony w innym państwie Unii Europejskiej. Istnieje jednak kilka wyjątków, do których należą na przykład broń palna lub artykuły moralnie szkodliwe.

Konsument ma prawo anulować umowę sprzedaży w ciągu siedmiu dni.

2. Jeśli artykuł jest wadliwy, mamy prawo go zwrócić

Zgodnie z przepisami prawa UE, jeżeli produkt nie spełnia warunków umowy zawartej ze sprzedawcą w chwili dokonywania transakcji zakupu, konsument może żądać naprawy lub wymiany na inny egzemplarz. Ewentualnie może domagać się obniżenia ceny lub pełnego zwrotu kwoty zapłaconej za wadliwy towar. Z takich możliwości mamy prawo skorzystać w ciągu dwóch lat od daty dostarczenia nam produktu, przy czym przez pierwsze sześć miesięcy tego okresu, ciężar dowodu spoczywa na sprzedawcy – nie na konsumencie – który musi wykazać, że sprzedany produkt spełnia warunki określone w umowie sprzedaży. Zasada, zgodnie z którą produkt musi odpowiadać warunkom umowy sprzedaży, chroni również konsumentów w przypadku, gdy otrzymali towar nie taki, jaki zaakceptowali w chwili zawierania transakcji. Na przykład, jeżeli jej przedmiotem był antyczny fotel, a przysłano w jego miejsce kopię, nabywca ma prawo do jego zwrotu.

3. Wysokie normy bezpieczeństwa żywności i innych towarów konsumpcyjnych

Wszystkie produkty pochodzące z Europy i znajdujące się w sklepach muszą być bezpieczne. W UE istnieją przepisy prawa, które są pomocne w zapewnieniu bezpieczeństwa produktów nabywanych przez konsumentów. Trzeba jednak pamiętać, że żaden system regulacji nie może zagwarantować konsumentom zerowego poziomu ryzyka czy 100 procent bezpieczeństwa. System zapewnienia bezpieczeństwa żywności opiera się na założeniu, że należy prześledzić cały „łańcuch żywnościowy”, by takie bezpieczeństwo zagwarantować. Dlatego, przepisy prawa UE dotyczące bezpieczeństwa żywności określają zasady produkcji żywności przez rolników (w tym regulują kwestię środków chemicznych stosowanych do uprawy roślin i żywienia zwierząt), przetwarzania żywności, stosowania w jej produkcji substancji barwiących i dodatkowych, oraz sprzedaży żywności. UE dysponuje również przepisami regulującymi kwestie produktów żywnościowych przywożonych do UE od partnerów handlowych z innych części świata. W UE obowiązują również rygorystyczne przepisy odnoszące się do bezpieczeństwa innych towarów konsumpcyjnych (zabawki, kosmetyki, sprzęt elektryczny, itp.). Jeżeli przedsiębiorstwo stwierdzi, że wprowadziło na rynek produkt niebezpieczny, ma ono prawny obowiązek poinformowania o tym władz państw UE, w których taki produkt się pojawił. Jeżeli stanowi on poważne zagrożenie, przedsiębiorstwo jest zobowiązane do wycofania takiego produktu z rynku.

Powiązany Artykuł

,,Black Friday” – dzień rabatów i wyprzedaży

4. Masz prawo wiedzieć, co spożywasz

Przepisy regulują kwestie dotyczące etykietowania żywności, dzięki czemu każdy może uzyskać informacje o tym, co spożywa. Pełna informacja o składnikach wykorzystanych do wytworzenia produktu musi być podana na etykiecie, wraz z wyszczególnieniem substancji barwiących, konserwujących, słodzących, a także innych chemicznych substancji dodatkowych. Jeżeli produkt zawiera składniki wywołujące alergię, informacja na ich temat musi być podana na etykiecie, nawet jeśli występują one w niewielkich ilościach. Przepisy prawa UE odnoszące się do etykietowania żywności określają, które z produktów mogą być oznaczane jako „ekologiczne”, oraz regulują kwestię wykorzystywania nazw produktów o określonej jakości, pochodzących z poszczególnych regionów Europy. Na przykład, jeżeli na etykiecie widnieje nazwa Prosciutto di Parma, można mieć pewność, że szynka pochodzi z Parmy, a jeśli etykieta posiada oznaczenia Kalamata, nie ulega wątpliwości, że oliwki pochodzą z Kalamaty. Konsumenci są również informowani o tym, czy żywność jest modyfikowana genetycznie (GM), bądź czy zawiera składniki modyfikowane genetycznie (GM). W takim przypadku, produkt musi być oznaczony jako modyfikowany genetycznie.

5. Uczciwe warunki umów

Czy kiedykolwiek zdarzyło się komuś podpisać umowę bez czytania jej fragmentów drukowanych drobną czcionką? A jeśli jest w nich mowa o tym, że wpłacona zaliczka nie podlega zwrotowi – nawet wówczas, gdy firma nie dostarczy z własnej winy przedmiotu transakcji? A jeżeli jest w nich mowa o tym, że nabywca nie może odstąpić od umowy bez zapłacenia firmie odszkodowania w niebotycznej wysokości? Przepisy prawa UE stanowią, że umowy zawierane na nieuczciwych warunkach są zabronione. Niezależnie od tego, w którym państwie UE konsument podpisze taką umowę, prawo UE chroni go przed tego rodzaju nadużyciami.

Przepisy prawa UE wymagają od supermarketów podawania ceny jednostkowej produktów, by konsument mógł łatwo rozstrzygnąć, który zakup jest dla niego korzystniejszy.

6. Prawo do zmiany decyzji

Przepisy prawa UE chronią konsumentów przed tzw. „sprzedażą w drzwiach”, kiedy zjawia się u progu akwizytor i namawia do zakupu kota w worku. Każdy ma prawo anulować taką umowę w ciągu siedmiu dni. Są jednak pewne wyjątki, do których zaliczają się zaliczają się na przykład umowy ubezpieczeniowe lub umowy, których przedmiotem są zakupy na maksymalną kwotę 60 euro. Prawo chroni również konsumentów w przypadku transakcji kupna dokonywanych w systemie sprzedaży wysyłkowej, za pośrednictwem internetu, zawieranych z firmami prowadzącymi sprzedaż na telefon lub realizującymi sprzedaż na odległość w innej formie. Praktyki takie, jak sprzedaż artykułów lub usług niezamówionych (tzw. inertia selling) – czyli dostarczanie ich bez uprzedniej zgody nabywcy i żądanie zapłaty – są zabronione. Przy zakupie produktów lub usług za pośrednictwem internetu, w drodze sprzedaży wysyłkowej lub w firmie telemarketingowej, konsument może odstąpić od umowy, bez podawania przyczyn, w ciągu siedmiu dni roboczych. W wypadku niektórych usług finansowych istnieje możliwość rezygnacji z umowy w ciągu czternastu dni kalendarzowych.

7. Możliwość porównania cen

Jak porównać ceny płatków śniadaniowych produkowanych przez dwie różne firmy, jeśli jedno opakowanie zawiera 375 g a drugie 500 g produktu? Przepisy prawa UE wymagają od supermarketów podawania ceny jednostkowej produktów, np. ceny za kilogram lub litr – by konsumentom łatwiej  było rozstrzygnąć, który zakup jest dla nich korzystniejszy. Prawo wymaga również od firm świadczących usługi finansowe podawania klientom niektórych informacji w ustandaryzowanej formie. Na przykład, firmy pożyczkowe i firmy kart kredytowych mają obowiązek podawania rocznej stopy procentowej odsetek, które trzeba będzie zapłacić, a nie tylko miesięcznych kwot podlegających spłacie.

8. Nie wolno wprowadzać w błąd

Przychodzi list od firmy sprzedaży wysyłkowej z gratulacjami z tytułu wygrania pierwszej nagrody w loterii przez nią organizowanej. W rzeczywistości chodzi przede wszystkim o to, by w ten sposób skłonić konsumenta do tego, by nawiązał kontakt z tą firmą i dał się przekonać do złożenia zamówienia. Okazuje się, że adresat listu tak naprawdę nie wygrał nagrody. Czy tego rodzaju praktyka marketingowa jest zgodna z prawem? Nie. Reklamy, które wprowadzają w błąd lub dezinformują konsumentów, są zabronione. Co więcej, firmy prowadzące sprzedaż wysyłkową czy w formie telezakupów, lub detaliści prowadzący sprzedaż w systemie on-line mają obowiązek postępować wobec konsumentów w sposób otwarty i uczciwy. Przepisy wymagają, by tego rodzaju firmy podawały pełne informacje na swój temat, a także na temat oferowanych przez siebie towarów, cen (włącznie z podatkiem i kosztami dostawy) i czas oczekiwania na doręczenie zakupionych towarów. Firmy pożyczkowe lub firmy kart kredytowych muszą podawać szczegółowe informacje w formie pisemnej o każdej zawieranej z nimi umowie kredytowej, również informacje o odsetkach, które należy zapłacić, okresie obowiązywania umowy i formie odstąpienia klienta od umowy.

9. Ochrona podczas urlopu

Prawo UE gwarantuje ochronę nawet podczas urlopu, np. jeśli w czasie wyjazdu w zorganizowaną podróż okaże się, że biuro podróży ogłosiło upadłość? Albo jeżeli w broszurze informacyjnej obiecywano luksusowy hotel, a w rzeczywistości okazało się, że na miejscu trwają prace budowlane. Organizator imprezy urlopowej musi zapewnić powrót do domu jej uczestnikom, nawet jeśli ogłosi upadłość. Ma również obowiązek zaproponować rekompensatę, jeśli nie wywiązał się z obietnic zawartych w ulotkach informacyjnych. Gdy organizator imprezy próbuje podnieść jej cenę, lub zmienia miejsce wypoczynku bez zgody uczestnika, możemy zrezygnować z rezerwacji. Jeżeli na lotnisku okaże się, że nie możemy skorzystać z przelotu, ponieważ z winy linii lotniczych lub organizatora imprezy urlopowej liczba rezerwacji została zawyżona, przysługuje nam prawo do odszkodowania. Nawet po powrocie do domu prawo chroni konsumentów – przed działającymi bez skrupułów firmami oferującymi systemy wymiany własności czasowej, w ramach których sprzedają prawa do korzystania z mieszkania lub willi na pewien czas w każdym roku, w miejscowości wypoczynkowej. Takie firmy w niektórych miejscowościach wypoczynkowych docierają do turystów przybywających z innych państw i próbują skłonić ich do podpisywania umów, opiewających na wysokie kwoty, nie w pełni zrozumiałych dla obcokrajowców. Prawo ochroni przeciw tego rodzaju praktykom: zainteresowana osoba ma prawo do otrzymania egzemplarza prospektu informującego o zasadach działania systemu wymiany własności czasowej oraz skorzystania z propozycji tłumaczenia umowy na własny język. Jeśli ją podpisze, ma dziesięć dni czasu, w trakcie których może odstąpić od umowy bez podawania przyczyn. I kolejna zasada: przepisy prawa UE stwarzają możliwość zabrania ze sobą na urlop kudłatych przyjaciół. Jeżeli lekarz weterynarii wystawi kotu, psu czy fretce odpowiedni paszport, zwierzę może podróżować z właścicielem do każdego państwa UE.

Powiązany Artykuł

7 rzeczy, których należy pozbyć się z domu

10. Skuteczne rozstrzyganie sporów transgranicznych

Konsumenci powinni mieć prawo do świadomego wyboru nabywanych towarów i usług. Ich interesy powinny być promowane i chronione, szczególnie w związku z rosnącą kompleksowością rynków, na których podmioty te prowadzą działalność. Rynek wewnętrzny UE daje konsumentom większy wybór za rozsądną cenę. Inaczej mówiąc konsumenci muszą mieć pewność, że znajdą najlepsze możliwości na terenie całej Europy. Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich jest siecią obejmującą całą UE, a jej celem jest promowanie zaufania konsumenta poprzez prowadzenie działalności doradczej dla obywateli w zakresie ich praw konsumenckich w Unii Europejskiej oraz służenie im pomocą w rozwiązywaniu sporów. Do centrów tych można zwracać się o porady dotyczące praw związanych z dokonywaniem zakupów za granicą. Centra te pomagają również w przypadku rozstrzygania sporów z handlowcami w innym Państwie Członkowskim Unii.

 

 

 

Źródła:

http://www.konsument.gov.pl

http://ec.europa.eu

 

 

Aleksandra Rybińska