Skąd się biorą fobie, czyli czego się boimy i dlaczego?

Skąd się bierze strach?

Fobie dotyczą około 10 proc. naszej populacji i częściej występują u kobiet, co jest związane z ich większą wrażliwością i podatnością na bodźce zewnętrzne. Wielu psychologów wyznaje teorię, że posiadanie lęków jest wszczepione wraz z urodzeniem, za co odpowiedzialny jest tzw. uraz narodzin. Dziecko przychodzące na świat nagle pojawia się w nowych warunkach, które są dla niego szokiem. Poczucie lęku towarzyszy mu też w pierwszych latach życia, kiedy maleństwo boi się oddalenia od rodziców, ciemności i samotności. W późniejszych etapach występuje lęk przed utratą relacji z opiekunem, utratą zainteresowania. Ponadto ludzki mózg jest ,,zaprogramowany” do rozwijania niektórych typów obaw, np. przed dzikimi zwierzętami, burzą, owadami. To nasz mechanizm ochronny, który wytworzyliśmy na drodze ewolucji. Tak więc strach jest naturalnym odruchem ludzkiego organizmu. Zmienia się jedynie postać naszych obaw wraz z wiekiem, kształtowaniem charakteru i warunkami, w jakich się wychowujemy i przebywamy.

Fobii można się nauczyć

Występowanie lęków w dużej mierze jest związane z naszymi przeżyciami. Jeśli człowiek od małego wychowywany jest w towarzystwie kota, trudno, żeby jako dorosła osoba uciekał ze strachu przed tym zwierzęciem. Boimy się tego, co źle się nam kojarzy, co nas przeraża (lub przeraziło kiedyś), co wywołało traumę, co przyciąga złe wspomnienia. Szczególnie łatwo można to zauważyć właśnie u dzieci, dlatego tak ważne jest, aby oswajać ich ze środowiskiem, a już na pewno nie przestrzegać przed tym, co naturalne, bo potem może się to zamienić w źródło strachu. Mówiąc dziecku: ,,Nie rób tak, bo pan będzie krzyczał” nie tylko wpływamy na jego negatywny odbiór otoczenia, ale też sprawiamy, że dziecko zaczyna się bać innych ludzi. Mówiąc: ,,Nie dotykaj kota, bo ugryzie”, budzimy w maluchu niechęć, która podświadomie może przeobrazić się w lęk przed kotami.

Objawy fobii

Oznaki fobii przybierają różną postać w zależności od ich rodzaju, nasilenia, charakteru osoby. Mogą pojawiać się następujące objawy: szybki oddech, uczucie kołatania serca lub przyspieszenie akcji serca, dyskomfort, drażliwość, apatia, zawroty głowy lub omdlenia, wzmożone napięcie mięśni, problemy z zasypianiem, pogorszenie koncentracji, zimne lub gorące poty, uczucie zaniepokojenia, a nawet niestrawność czy biegunka.

Jak wygrać ze strachem?

Jeśli problem dotyczy lęku przed przedmiotem bądź zjawiskiem, z którym rzadko mamy do czynienia, najlepiej jest go unikać i omijać. Jeśli jednak fobia jest na tyle silna, że przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu, warto poddać się terapii pomagającej wygrać ze strachem. Zdaniem psychologów jest ona najbardziej efektywna, gdy jesteśmy rozluźnieni i zrelaksowani. W większości takich sesji leczenie polega na kontrolowanej ekspozycji na czynnik stresogenny, czyli na stopniowym narażaniu pacjenta przez określany czas na kontakt z czynnikiem wywołującym fobie (np. obserwacja pająka z różnych odległości tak, że ostatnim etapem jest kontakt w postaci dotyku). Proces ten przeprowadza się stopniowo, aby powoli oswajać leczonego z jego dotychczasową przyczyną lęku. Ostatecznie możliwe jest całkowite pozbycie się fobii, choć prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu zależy od indywidualnych uwarunkowań.

Najpopularniejsze fobie

Arachnofobia – lęk przed pająkami

Ofidiofobia – lęk przed wężami

Agorafobia – lęk przed otwartą przestrzenią

Antropofobia (socjofobia) – lęk przed innymi ludźmi

Akrofobia – lęk przed wysokością

Achluofobia – lęk przed ciemnością

Brontofobia – lęk przed wyładowaniami atmosferycznymi, burzami

Awiatofobia – lęk przed lataniem

Dogofobia – lęk przed psami

Dentofobia – lęk przed wizytą u dentysty

 

Aleksandra Rybińska