Wybitne osoby ze świata, które pożegnaliśmy. Przypominamy ich sylwetki

LISTOPAD 2020

Patrick Quinn, 37 lat

Quinn był aktywistą działającym na rzecz chorych na ALS - stwardnienie zanikowe boczne. Był współtwórcą słynnego w internecie Ice Bucket Challenge, dzięki czemu udało się zebrać na całym świecie ponad 220 mln dolarów na badania medyczne nad ALS. 

Akcja Ice Bucket Challenge stała się popularna w mediach społecznościowych latem 2014 r. Biorący w niej udział ludzie na całym świecie publikowali filmy i zdjęcia, na których byli oblewani wiadrami lodowatej wody, i rzucali wyzwanie innym, by zrobili to samo. Zachęcali też do wpłacania darowizn na badania nad ALS.

***

David Prowse, 85 lat

David Prowse był brytyjskim aktorem i kulturystą W historii światowego kina zapisał się jako odtwórca roli Dartha Vadera w "Gwiezdnych Wojnach" George’a Lucasa. W słynnej trylogii mierzący 201 cm David Prowse był dubbingowany przez Jamesa Earla Jonesa. Producenci filmu uważali, że tembr głosu i wymowa aktora nie wpisują się w obraz postaci, jaki chcieli stworzyć w filmie.

W Wielkiej Brytanii David Prowse był znany jako twarz kampanii Zielony Znak Drogowy. Green Cross Code Man - jak go nazywano - uczył brytyjskie dzieci jak właściwie zachowywać się na przejściach ulicznych i na drodze. Za udział w kampanii na rzecz bezpieczeństwa drogowego został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego.

***

GRUDZIEŃ 2020

Valéry Giscard d’Estaing, 94 lata

Valéry Marie René Georges Giscard d’Estaing był francuskim politykiem i samorządowcem. Był prezydentem Francji w latach 1974-1981. W swojej karierze piastował także funkcje ministra, deputowanego krajowego i europejskiego. Założył i przewodził Unii na rzecz Demokracji Francuskiej.

Giscard d’Estaing był jednym z architektów integracji europejskiej. Zapisał się też jako szef państwa dążący do modernizacji francuskiego społeczeństwa. Zezwolił m.in. na rozwody za obopólną zgodą i zalegalizował aborcję. W polityce zagranicznej dążył do integracji europejskiej m.in. nawiązując ścisłą współpracę z ówczesnym kanclerzem RFN Helmutem Schmidtem. Razem położyli podwaliny pod europejską wspólną walutę, tworząc Europejski System Monetarny (EMS). Opowiadał się też za polepszeniem stosunków z USA.

W 1981 ubiegał się o reelekcję w wyborach prezydenckich jednak przegrał z kandydatem socjalistów Francois Mitterandem. W 1984 zasiadał w izbie niższej izby francuskiego parlamentu, utrzymując mandat w kilku kolejnych wyborach. Doprowadził do politycznego zbliżenia pomiędzy UDF i gaullistowskim Zgromadzeniem na rzecz Republiki RPR). Od 1989 do 1993 r. Giscard d’Estaing zasiadał w Parlamencie Europejskim, w którym do 1991 był przewodniczącym Grupy Liberalnej, Demokratycznej i Reformatorskiej.

W 2001 r. został mianowany przewodniczącym Konwentu do spraw Przyszłości Europy. Efektem jego pracy było opracowanie projektu traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

***

John le Carré, 89 lat

 John le Carré, właściwie David Cornwell, był pisarzem powieści szpiegowskich. Wiele z nich zostało zekranizowanych, by wspomnieć "Szpiega" z 2011 roku z Garym Oldmanem w roli głównej, czy starszego o pięć lat "Wiernego ogrodnika" z Ralphem Fiennesem i Rachel Weisz. Na podstawie jego książki "Nocny recepcjonista" powstał także serial BBC z Hugh Lauriem w roli głównej. 

Karierę pisarską rozpoczął powieścią "Budzenie zmarłych". Gdy dwa lata później wydał "Ze śmiertelnego zimna", był już znanym i cenionym pisarzem. Przez sześć dekad jego książki dominowały na listach bestsellerów.

W latach 1959-1964 był brytyjskim dyplomatą, pracował w Bonn i Hamburgu. Był też pracownikiem brytyjskiego wywiadu.

***

Leslie West, 75 lat

Leslie West był amerykańskim muzykiem rockowym, współtwórcą i gitarzystą grup: The Vagrants, West, Bruce and Laing czy Mountain. To właśnie z tą ostatnią formacją zyskał największy rozgłos, występując m.in. na słynnym festiwalu w Woodstock w 1969 roku. Największym przebojem Mountain pozostaje "Mississippi Queen" (1970), współkomponowana przez Lesliego Westa. Utwór sięgnął 21. miejsca amerykańskiej listy Billboard. Mountain uznawane jest za jednego z prekursorów heavy metalu. 

Kariera Lesliego Westa trwała do 2015 roku. Warto odnotować, że w późniejszym etapie swojej drogi artystycznej wrócił on do grania bluesa, ale w ciężkim, gitarowym anturażu. Chętnie sięgał po technikę slide. Wydany przez niego w 2013 roku album "Still climbing" doszedł do 1. miejsca na amerykańskiej liście najlepszych płyt bluesowych.

***

Fou Ts’Ong, 86 lat

Fou Ts’Ong to chiński pianista, laureat III nagrody V Konkursu Chopinowskiego w 1955 roku. Zdobył też wtedy nagrodę Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków. Fou Ts’Ong "jak żaden inny potrafił opowiadać światu wielkość Chopina słowem, ale przede wszystkim swoją grą. Prawdziwy mędrzec ze Wschodu, uczył nas rozumienia i wyczucia mazowieckiego mazurka" - napisał po jego śmierci Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

Fou Ts'Ong słynął z interpretacji dzieł Chopina, Schuberta i Mozarta. W repertuarze miał też utwory Haendla, Scarlattiego, Beethovena i Debussy’ego. W Polsce występował kilkukrotnie podczas Festiwalu Chopin i jego Europa. Występował również z orkiestrą Sinfonią Varsovią. Był jurorem Konkursu Chopinowskiego w 1985 i 2010 roku.

***

Pierre Cardin, 98 lat

Pierre Cardin był znanym na całym świecie francuskim dyktatorem mody i stylu. Zasłynął jako pionier pret-a-porter, czyli kolekcji produkowanych seryjnie, dostępnych w sklepach ubrań projektowanych przez uznanych twórców mody. Jako jeden z pierwszych w branży zaczął stosować na szeroką skalę system licencji, umieszczając swoje nazwisko na produktach tak różnorodnych, jak krawaty, papierosy, perfumy czy woda mineralna, dzięki czemu zbudował markowe imperium warte wg różnych szacunków ca. 800 milionów dolarów. 

Cardin był również człowiekiem kultury i mecenasem, finansującym projekty związane z teatrem, tańcem i muzyką. Projektował także meble, zajmował się hotelarstwem i biznesem gastronomicznym Był honorowym ambasadorem UNESCO. Nigdy nie przeszedł na emeryturę i do końca w całości kontrolował stworzone przez siebie modowe imperium.

Pierre Cardin urodził się w pobliżu Wenecji w 1922 r., do Francji przybył w wieku 2 lat wraz z uciekającymi przed faszyzmem rodzicami. Zanim w 1950 r. otworzył własny dom mody, pracował m.in. dla Christiana Diora. Projektant był zafascynowany podbojem kosmosu i inspirował się nim w swoich kolekcjach; był również znany z używania innowacyjnych materiałów, zabawy kolorami i kształtami; szczególny sukces odnosiły projektowane przez niego sukienki o kroju bombki.

***

STYCZEŃ 

Larry King, 87 lat

Amerykański dziennikarz radiowy i telewizyjny. Przez 25 lat, od 1985 do 2010 roku prowadził talk-show "Larry King Live" na antenie CNN. Był to jeden z najpopularniejszych programów tej stacji składający się z wywiadów, dyskusji nad aktualnymi wydarzeniami i telefonami od widzów.

W 2012 roku zaczął prowadzić program "Larry King Now" w płatnej, internetowej Ora TV, którą założył. W 2013 roku wystartował jego kolejny program "Politykując z Larrym Kingiem" (Politicking with Larry King).

Dziennikarz miał na swoim koncie blisko 40 tys. wywiadów. Rozmawiał ze wszystkimi prezydentami USA urzędującymi od 1974 r. Przeprowadził wywiady m.in. z Margaret Thatcher, Michaiłem Gorbaczowem, Władimirem Putinem i przywódcą Palestyńczyków Yasserem Arafatem. Wśród jego rozmówców była Nancy Reagan, Barbara Bush i Tony Blair. Jego gośćmi byli też: Frank Sinatra, Marlon Brando, Barbra Streisand, Madonna i Michael Jordan.

- Zadaję najlepsze pytania, jakie potrafię. Słucham odpowiedzi. I to publiczność wyciąga wnioski. Nie jestem tam, by samemu to robić. Jestem tylko przekaźnikiem - przypomina Reuters słowa Kinga z 2007 roku, w których tłumaczył swoją pracę.

King chwalił się tym, że nigdy nadmiernie nie przygotowywał się do swoich wywiadów, a jego niekonfrontacyjny styl rozmowy sprawiał, że goście czuli się u niego swobodnie.

Cloris Leachman, 94 lat

Wielokrotnie nagradzana aktorka i laureatka Oscara. Rolą, która zapewniła jej popularność była kreacja Phyllis Lindstrom w popularnym sitcomie "The Mary Tyler Moore Show".

Na dużym ekranie można ją było oglądać m.in. w uchodzącym wśród krytyków za arcydzieło "Ostatnim seansie filmowym" Petera Bogdanovicha. Rola żony nauczyciela, która uwikłała się w romans z młodym mężczyzną, przyniosła jej Oscara i nagrodę BAFTA.

Leachman znana jest też ze swojej współpracy z Melem Brooksem, twórcą popularnych komedii. Zagrała m.in. w "Młodym Frankensteinie" i "Lęku wysokości".

Aktorka osiem razy zdobyła Primetime Emmy, co czyni ją najczęściej wyróżnianą tą nagrodą artystką w kategoriach aktorskich. Ponadto, uhonorowano ją m.in. Złotym Globem (za rolę w serialu "Phyllis", spin-offie "The Mary Tyler Moore Show").

Hilton Valentine, 77 lat

Gitarzysta The Animals. Valentine, pochodzący z North Shields w północno-wschodniej Anglii. Założył The Animals w 1963 roku wraz z wokalistą Erikiem Burdonem, basistą Chasem Chandlerem, hammondzistą Alanem Price'em i perkusistą Johnem Steelem.

Najsłynniejszy utwór zespołu z 1964 r., cover starej amerykańskiej ballady "The House of the Rising Sun" trafił na szczyty list przebojów zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i Stanach Zjednoczonych i utrzymywał się tam przez wiele tygodni.

Valentine grał w zespole cztery lata. Jego partie gitarowe można usłyszeć w innych klasykach Animalsów czy granych przez nich coverach: "Don't Let Me Be Misunderstood", "We Gotta Get Out of This Place", czy "Don't Bring Me Down". Grupa została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame w 1994 roku.

Po jej rozpadzie w 1966 r. Valentine nagrał solowy album "All in Your Head". W ostatnich latach muzyk mieszkał w stanie Connecticut w USA.

LUTY

Christopher Plummer, 91 lat

Kanadyjski aktor, laureat Oscara. Pierwszym filmem, który przyniósł mu sławę, był musical "Dźwięki muzyki" z 1965 roku, w którym grał rolę kapitana Georga von Trappa.

W 2012 roku został najstarszym laureatem Oskara - odbierając statuetkę za rolę drugoplanową w filmie "Debiutanci" Jego ostatnią ważniejszą rolą była ta w czarnej komedii "Na noże" z 2019 roku.

Grał także w wielkich produkcjach historycznych - "Upadek Cesarstwa Rzymskiego", "Waterloo", "Bitwa o Anglię", "Honor pułku", "Jezus z Nazaretu" i ostatnio - w "Aleksandrze" z 2004 roku.

Christopher Plummer był prawnukiem trzeciego w historii premiera Kanady - Johna Abbotta. Za swój dorobek życiowy był wielokrotnie honorowany kanadyjskimi odznaczeniami państwowymi.

Jean-Claude Carrière, 89 lat

Pisarz, reżyser i scenarzysta. Urodził się na południu Francji w rodzinie średniozamożnych rolników uprawiających winorośl. W młodości uczęszczał do szkoły katolickiej, był ministrantem. Po wojnie wraz z rodzicami przeniósł się z prowincji na przedmieścia Paryża, w którym mieszkał przez niemal całe swoje życie. Po ukończeniu studiów historycznych w wieku 27 lat został zmobilizowany i brał udział w wojnie algierskiej. Swoją pierwszą powieść napisał w 1957. W latach 50. asystował przy krótkometrażówkach Jacques'a Tatiego.

Swoją współpracę z Buñuelem, trwającą kilkanaście lat, rozpoczął od "Dziennika panny służącej" (1964) - adaptacji powieści Octave'a Mirbeau. Później Carrière współtworzył również scenariusze do takich jego filmów jak: "Piękność dnia" (1967), "Droga mleczna" (1969), "Dyskretny urok burżuazji" (1972), "Widmo wolności" (1974) oraz "Mroczny przedmiot pożądania" (1977).

Poza scenariopisarstwem pojawiał się też okazjonalnie w filmach jako aktor. Mimo tego, że był ateistą - podobnie jak Buñuel - zagrał u niego księdza w "Dzienniku panny służącej" oraz heretyckiego biskupa z IV wieku w "Drodze mlecznej".

Był trzykrotnie nominowany do Oscara za najlepszy scenariusz: za "Dyskretny urok burżuazji" (1972), "Mroczny przedmiot pożądania" (1977) i "Nieznośną lekkość bytu" (1988). Ostatecznie otrzymał Oscara za całokształt twórczości w 2014 jako jeden z nielicznych scenarzystów uhonorowanych tą nagrodą.

Chick Corea, 79 lat

Amerykański pianista jazzowy i kompozytor był jednym z wielkich pionierów fusion, choć znacząco wpłynął też na post-bop, jazz latynoski, free jazz, jazz awangardowy oraz jazz klasyczny. Grał zarówno na instrumentach klawiszowych, jak i na syntezatorach. Był jednym z pierwszych jazzmanów, którzy w pełni wykorzystali potencjał instrumentów elektronicznych.

Znany był choćby z szarpania strun pianina, ale też traktowania go jak instrumentu perkusyjnego. Wśród muzyków, którzy wpłynęli na Coreę, wymienia się takich kompozytorów jak: Mozart, Beethoven, Tatum, Monk, Evans, a przede wszystkim - Buda Powella.

Współpracował z Milesem Davisem, choćby podczas nagrania albumu "Bitches Brew" w 1969 roku oraz utworzył grupę fusion - Return to Forever. Standardy jazzowe jak "Spain", "La Fiesta", "Now He Sings, Now He Sobs", "Armando's Rhumba" czy "Matrix" to tylko niektóre spośród wielu, które napisał i skomponował.

Bernard Lown, 99 lat

Amerykański kardiolog i laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Był jednym z pierwszych lekarzy, który podkreślił znaczenie diety i ćwiczeń w leczeniu chorób serca i wprowadził Lidokainę jako lek na arytmię. W 1962 roku Lown wynalazł defibrylator, który wykorzystuje wstrząsy elektryczne, aby przywrócić bicie serca.

Był także aktywnym społecznikiem, założycielem w 1960 roku Międzynarodowej Grupy Lekarzy na rzecz Społecznej Odpowiedzialności, a następnie, w latach 80., współzałożycielem Międzynarodowej Grupy Lekarzy dla Zapobiegania Wojnie Nuklearnej, która wezwała do wstrzymania testowania i budowy broni jądrowej. W szczytowym okresie grupa zrzeszała ponad 200 000 członków i miała oddziały w 60 krajach. W 1985 roku otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla.

- Moim zdaniem, nie można dbać o zdrowie bez zaangażowania się w społeczną walkę o zdrowie - powiedział o swojej społecznej działalności Lown w 2001 roku w wywiadzie dla Boston Globe.

Rush Limbaugh, 70 lat

Dziennikarz był uznawany za pioniera konserwatywnego radia mówionego w Stanach Zjednoczonych. Od 1988 roku tworzył swój "The Rush Limbaugh Show", który szybko zdobył ogromną popularność i docierał do 27 mln Amerykanów.

Zasłynął swoim przywiązaniem do konserwatywnych wartości i podnoszeniem kluczowych kwestii dla Partii Republikańskiej w USA - bronił wolnego rynku, sprzeciwiał się imigracji do Stanów Zjednoczonych, atakował Demokratów i liberałów. Był też znany jako przeciwnik reformy opieki zdrowia Baracka Obamy i polityki klimatycznej.

Uchodził za człowieka, który odcisnął swoje piętno na amerykańskiej debacie publicznej, jedną z najbardziej wpływowych osób w środowisku Partii Republikańskiej. Jednocześnie jego kontrowersyjne poglądy miały wielu przeciwników, między innymi wśród polityków Partii Demokratycznej.

MARZEC

James Levine, 77 lat

Wybitny amerykański dyrygent, były dyrektor artystyczny nowojorskiej Metropolitan Opera. Levine był związany z należącą do najlepszych na świecie nowojorską operą przez niemal pół wieku. Od debiutu w roku 1971, w Tosce Pucciniego do ostatniego spektaklu Requiem Verdiego 2 grudnia 2017 roku pod jego batutą Met zaprezentowała ponad 2500 przedstawień.

- Żaden artysta w 137-letniej historii Met nie wywarł na nią tak głębokiego wpływu jak James Levine. Podniósł muzyczne standardy Met na nowe i większe wyżyny - ocenił dyrektor generalny opery Peter Gelb.

Jak podkreśla amerykańskie radio publiczne NPR, był on często nazywany najlepszym dyrygentem operowym swojego pokolenia. Otrzymywał nagrody i znakomite recenzje.

W latach 2004–2011 Levine był jednocześnie dyrektorem muzycznym Boston Symphony Orchestra (BSO). Przez pięć sezonów pełnił funkcję głównego dyrygenta Filharmonii Monachijskiej. Gościnnie prowadził najlepsze orkiestry świata w tym w Berlinie i Wiedniu.

George Segal, 87 lat

Nominowany do Oscara popularny amerykański aktor filmowy i muzyk. Wyróżniający się osobistym urokiem i dowcipem Segal znany był zarówno z ról dramatycznych, jak i komediowych, a jego życiową pasją była gra na banjo. W 1981 r. wystąpił nawet w nowojorskiej Carnegie Hall ze swoją grupą The Beverly Hills Unlisted Jazz Band.

Segal urodził się w Great Neck, w stanie Nowy Jork. Karierę aktorską rozpoczął w latach 60. ub. wieku w Nowym Jorku. Stał się znany po głównej roli w serialu komediowym telewizji ABC "The Goldbergs". Największym sukcesem filmowym Segala była rola w filmie z 1966 r. "Kto się boi Wirginii Wolf?" (reż. Mike Nichols), który był ekranizacją głośnego dramatu Edwarda Albee'go.

KWIECIEŃ 

Książę Filip, 99 lat

Był jedynym synem i ostatnim dzieckiem księcia Andrzeja, syna króla Grecji Jerzego I oraz księżnej Alicji Battenberg. Był wnukiem królowej Wiktorii. W 1922 roku jego rodzina została pozbawiona tronu i wypędzona z ojczyzny.

Książę Filip w 1939 roku wstąpił do brytyjskiej marynarki wojennej. W styczniu 1940 roku uzyskał najniższy stopień oficerski i pływał w rejsach bojowych na pokładach okrętów liniowych, a potem niszczycieli. Odznaczył się w bitwie pod Matapanem. Po zakończeniu II wojny światowej w Europie wziął udział w walkach na Pacyfiku przeciwko Japonii. Czynną służbę w marynarce wojennej zakończył w roku 1951, już po ślubie z księżniczką Elżbietą. Książę Filip odbył ponad tysiąc wizyt zagranicznych, wygłosił niemal 5,5 tysiąca przemówień. 

Michael Collins, 90 lat

Astronauta, uczestnik historycznej misji Apollo 11 zakończonej pierwszym lądowaniem człowieka na Księżycu, która odbyła się w lipcu 1969 roku.

Michael Collins zyskał przydomek "zapomnianego astronauty", bo pozostał na pokładzie modułu dowodzenia i nie stanął na powierzchni Księżyca, czego dokonali Neil Armstrong i Buzz Aldrin.

Christa Ludwig, 93 lata

Christa Ludwig debiutowała w 1954 roku na Festiwalu w Salzburgu w partii Cherubina w Weselu Figara W.A. Mozarta. W 1955 roku została zaangażowana do wiedeńskiej Staatsoper. 

Kilka lat później, w 1959 roku Ludwig debiutowała już w Metropolitan Opera w Nowym Jorku, a w 1969 roku - w londyńskim Covent Garden, jako Amneris w Aidzie G. Verdiego. Śpiewała także sopranowe partie dramatyczne, m.in. Leonorę w Fidelio L. van Beethovena, Lady Makbet w Makbecie G. Verdiego, Marszałkową w Kawalerze srebrnej róży R. Straussa.

Zasłynęła partiami wagnerowskimi - Brangeny, Friki, Waltrauty. Była także odtwórczynią pieśni niemieckich, m.in. G. Mahlera i J. Brahmsa.

MAJ

Olympia Dukakis, 89 lat

Aktorka greckiego pochodzenia, laureatka Oscara. Olympia Dukakis urodziła się w Lowell w stanie Massachusetts. Jej rodzicami byli Alexandra Christos i Constantine Dukakis, greccy imigranci.

Zagrała m.in. w filmach: "Stalowe magnolie" (1989), "Symfonia życia" (1995), "I kto to mówi" (1989) i "Wpływ księżyca" (1987). Za rolę w tym ostatnim filmie otrzymała Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej.

W filmie "Wpływ księżyca" zagrała razem ze znaną amerykańską piosenkarką Cher, która otrzymała Oscara dla najlepszej aktorki. 

Norman Lloyd, 106 lat

Amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. Lloyd urodził się 8 listopada 1914 roku. W wieku 20 lat zadebiutował na Broadwayu. Brał udział w społecznie zaangażowanych przedstawieniach, w tym wystawianym na deskach teatru Mercury "Juliuszu Cezarze". Reżyserem przedstawienia z 1937 roku był Orson Welles, który uwspółcześnił dramat Szekspira, by uwzględnić w nim rosnącą rolę faszyzmu w Europie.

W filmie Lloyd zadebiutował w 1942 roku u Alfreda Hitchcocka. W "Sabotażu" wcielił się w jedną z głównych ról. Później Hitchcock, który był przyjacielem Lloyda, zatrudnił go w roli producenta swojego serialu "Alfred Hitchcock przedstawia".

Lloyd zagrał też w kilku odcinkach tej serii i reżyserował kilka innych. Wystąpili w nich m.in. Steve McQueen i Sydney Pollack. Dzięki pracy przy tym serialu Lloyd współpracował z największymi twórcami swojej epoki, m.in. Robertem Altmanem, Rayem Bradburym, Charlesem Bronsonem, Rogerem Moorem czy Robertem Redfordem. Za odcinek zatytułowany "Man from the South" Lloyd zdobył nagrodę na festiwalu filmowym w Wenecji. Na jego koncie są również dwie nominacje do nagrody Emmy.

Carla Fracci, 84 lata

Jedna z najwybitniejszych tancerek baletowych XX wieku. Carla Fracci występowała w teatrach operowych całego świata. Oprócz La Scali, współpracowała z teatrami w Londynie, Stuttgarcie i Nowym Jorku. "New York Times" uznał ją za pierwszą primabalerinę świata. Występowała z najsłynniejszymi tancerzami, między innymi z Rudolfem Nuriejewem i Michaiłem Barysznikowem.

Pochodziła z niezamożnej mediolańskiej rodziny. Ojciec był konduktorem tramwajowym. W wieku 10 lat zdała egzamin do szkoły baletowej La Scali. Primabaleriną teatru została w wieku 22 lat. Po zakończeniu kariery artystycznej kierowała zespołami baletowymi teatrów operowych w Rzymie, Neapolu i Weronie. Niemal do śmierci uczyła tańca, między innymi w szkole baletowej La Scali.

LIPIEC

Richard Donner, 91 lat

Amerykański reżyser, producent i aktor. Donner nazywany był ojcem współczesnego filmu superbohaterskiego. Zapoczątkował to, realizując w 1978 "Supermana" z Christopherem Reevem w roli głównej.

"Przekuł swoją miłość do postaci na realizację filmu, wielokrotnie ścierając się z producentami w sprawie konieczności wprowadzenia efektów specjalnych, które przekonałyby widzów, że superbohater naprawdę potrafi latać" -zauważyła AP.

- Był mistrzem opowiadania historii. (…) Był skromny. Napis nad jego drzwiami głosił: »Zostaw swoje ego przed drzwiami«, a sam nie miał żadnego ego. Tak naprawdę ciężko mi było wejść do jego pokoju - mówił przed kilkoma laty o Donnerze Gibson.

Dusty Hill, 72 lata

Basista zespołu ZZ Top. Dusty Hill (właściwie Joseph Michael Hill) urodził się 19 maja 1949 roku w Dallas w stanie Teksas, gdzie uczęszczał do Woodrow Wilson High School i uczył się grać na wiolonczeli. Jego brat - gitarzysta Rocky Hill - oraz Frank Beard grali z nim w lokalnych zespołach z Dallas.

W 1968 roku między muzykami doszło do rozłamu, w efekcie czego Dusty i Beard przenieśli się do Houston, dołączając nieco później do gitarzysty i wokalisty ZZ Top Billy'ego Gibbonsa.

SIERPIEŃ

Siergiej Kowalow, 91 lat

Rosyjski dysydent z czasów ZSRR i obrońca praw człowieka. Siergiej Kowalow urodził się 2 marca 1930 roku. W roku 1952 ukończył wydział biologii Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego (MGU). Po upadku Związku Radzieckiego był jednym ze współtwórców niepodległego państwa rosyjskiego. Za prezydentury Borysa Jelcyna pracował nad ustawami, które chroniły prawa człowieka i wolności obywatelskie. Był autorem rosyjskiej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1991 roku. W swoich publikacjach krytykował politykę Kremla, a Władimira Putina nazywał "dyktatorem". 

Posłuchaj

Nie żyje Siergiej Kowalow. Materiał Macieja Jastrzębskiego (IAR) 0:47

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Kowalow był laureatem licznych odznaczeń i nagród zagranicznych oraz międzynarodowych za działalność na rzecz obrony praw człowieka. Polskie odznaczenie - Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP - przyznał mu w 2009 roku prezydent Lech Kaczyński. W wypowiedziach na temat relacji rosyjsko-polskich Kowalow opowiadał się za zbadaniem i ocenieniem na drodze sądowej zbrodni katyńskiej.

Charlie Watts, 80 lat

Perkusista zespołu The Rolling Stones. 

Charlie Watts urodził się w Londynie w 1941 roku. Na perkusji zaczął grać we wczesnych latach 60. Jako perkusista dołączył do zespołu The Rolling Stones w początkach istnienia grupy, w styczniu 1963 roku.

Posłuchaj

Brytyjczycy pożegnali Charliego Wattsa. Materiał Adama Dąbrowskiego (IAR) 0:56

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W 2004 roku Watts był leczony na raka krtani w szpitalu Royal Marsden w Londynie; z choroby wyszedł po czterech miesiącach walki, w tym sześciu tygodniach intensywnej radioterapii.Brytyjski muzyk odszedł w otoczeniu rodziny w londyńskim szpital.

Lee "Scratch" Perry, 85 lat

Producent, twórca stylu dub. Perry przyszedł na świat w 1936 roku w prowincjonalnym miasteczku Kendal na zachodzie Jamajki. Jego rodzina była bardzo biedna. Szkoła nie przypadła do gustu młodemu Rainfordowi: - Nie nauczyłem się tam niczego. Wszystkiego, co wiem, nauczyła mnie natura - wspominał po latach. Jako nastolatek przeprowadził się do stolicy, Kingston, gdzie znalazł pracę w słynnym Studio One, nazywanym "jamajskim Motown".

W 1973 roku Perry wybudował własne studio nagrań, które nazwał Czarną Arką (The Black Ark). To właśnie tam, z pomocą bardzo prostego sprzętu, wynalazł brzmienie, które stało się jego znakiem firmowym i dało podwaliny dla muzycznego stylu nazwanego dubem. Na pierwszy plan wybijała się w nim sekcja rytmiczna, w której - według definicji samego producenta - perkusja była odpowiednikiem serca, a bas stanowił substytut mózgu. - Dbaj o to, aby twoje serce nie było skażone, bo to, co wysyłasz w świat, wraca potem do ciebie - przestrzegał "Scratch".

WRZESIEŃ

Mikis Theodorakis, 96 lat

Jeden z najbardziej rozpoznawalnych greckich kompozytorów ubiegłego wieku. Sławę przyniosło mu stworzenie muzyki do filmu Michaela Kakoyannisa "Grek Zorba" z 1964 roku. Stworzył też ścieżkę dźwiękową do filmów "Z" w 1969 i "Serpico" w 1973 roku. Komponował zarówno muzykę operową, jak i chóralną.

Podczas II wojny światowej, jako nastolatek, przyłączył się do ruchu oporu przeciwko niemieckiej i włoskiej okupacji. W latach 60. walczył z władzami dyktatorskimi, był aresztowany. Po ułaskawieniu wyjechał do Paryża.

Mikis Theodorakis był także politykiem, członkiem greckiego parlamentu. Przez lata był działaczem na rzecz ochrony praw człowieka i pokoju. W 2000 roku był nominowany do pokojowej nagrody Nobla.

Jean-Paul Belmondo, 88 lat

Francuski aktor i producent filmowy. Urodził się 9 kwietnia 1933 w Neuilly, w rodzinie mieszczańsko-artystycznej. Jego matka, Sarah Rainaud-Richard, była malarką, a ociec Paul, znanym rzeźbiarzem. To ojciec pchnął go na drogę kariery scenicznej. Choć teatr był jego wielką pasją, pod koniec lat 50. porzucił go dla kina.

Jego kariera filmowa nabrała rozpędu w 1959 roku dzięki Jean-Lucowi Godardowi. Reżyser wybrał wówczas Jean-Paula Belmondo do roli bandyty Michela Poiccarda w filnie "Do utraty tchu".

Jean-Paul Belmondo otrzymał między innymi nagrodę Cezara w 1989 roku za rolę w filmie "Podróż rozpieszczonego dziecka". W 2016 roku otrzymał na festiwalu w Wenecji Złotego Lwa za całokształt twórczości. W sumie aktor wystąpił w ponad 80 produkcjach; był kawalerem Legii Honorowej.

PAŹDZIERNIK

Hubert Germain, 101 lat

Ostatni bohater ruchu oporu w czasie drugiej wojny światowej odznaczony Orderem Wyzwolenia przez generała de Gaulle’a. Hubert Germain dołączył do francuskiego ruchu oporu w czerwcu 1940 roku, przypływając do Anglii na pokładzie statku przewożącego polskich żołnierzy. Walczył w Afryce, brał udział w kampanii włoskiej i wyzwalał Francję.

Po wojnie był posłem, a następnie ministrem w rządzie prezydenta Georges’a Pompidou. 

Colin Powell, 84 lata

Były sekretarz stanu USA. 

Colin Powell był pierwszym Afroamerykaninem, który objął stanowisko przewodniczącego Kolegium Połączonych Szefów Sztabów, zanim został szefem amerykańskiej dyplomacji za prezydentury George'a Busha. Był weteranem wojny w Wietnamie, rannym na froncie.

W 2003 roku przed ONZ ogłaszał uzasadnienie inwazji na Irak tym, że kraj, którym wtedy rządził Saddam Husajn, ma broń masowego rażenia. Informacje wywiadu okazały się fałszywe, a już dwa lata później odcinał się od tych słów.

W 2008 roku jako Republikanin poparł kandydata Demokratów na prezydenta, Baracka Obamę.

Edita Gruberová, 74 lata

Słowacka sopranistka. Artystka urodziła się w 1946 roku w Bratysławie, studiowała w wiedeńskim konserwatorium pod kierunkiem Ruthilde Boesch. Jej międzynarodowa kariera rozpoczęła się w Operze Wiedeńskiej. W swoim dorobku miała takie role jak Zerbinetta, Konstancja, Donna Anna, Rozyna, Gilda, Violetta i Łucja kreowane na scenach najważniejszych teatrów operowych świata (m.in. La Scala, Covent Garden, Metropolitan Opera, opery w Monachium, Genewie, Zurychu, Paryżu, Berlinie, Madrycie i Barcelonie).

Była określana mianem "primadonna assoluta, fenomen koloratury, królowa belcanta". Uhonorowano ją m.in. nagrodą Sir Lawrence’a Oliviera, prestiżową Franco-Abbiati-Price za najwybitniejszą interpretację roli z opery włoskiej (za Łucję), Bellini d’oro za wybitne kreacje oraz Orderem Zasługi Republiki Austriackiej. Oprócz tego otrzymała Nagrodę Herberta von Karajana dla wybitnego artysty.

Bernard Haitink, 92 lata

Holenderski dyrygent. Bernard Haitink urodził się w Amsterdamie w 1929 roku. Studiował skrzypce i dyrygenturę w Conservatorium van Amsterdam. Jako dyrygent zadebiutował w 1954 roku. Przez długi czas był związany z Royal Concertgebouw Orchestra, najsłynniejszą holenderską orkiestrą. Od 1963 do 1988 roku był jej pierwszym dyrygentem.

W czasie swojej kariery Bernard Haitink był również pierwszym dyrygentem Chicago Symphony Orchestra (2006-2010) oraz pierwszym gościnnym dyrygentem Boston Symphony Orchestra (1995-2004). Ponad stukrotnie poprowadził Vienna Philharmonic. Był także pierwszym dyrygentem Młodzieżowej Orkiestry Unii Europejskiej (1994-2000).

Aż dziewięciokrotnie był nominowany do nagród Grammy. Zdobył dwie statuetki: w 2003 roku za nagranie opery "Jenufa" Janáčka z Royal Opera oraz w 2008 roku za wykonanie IV Symfonii Szostakowicza z Chicago Symphony Orchestra.

***

James Michael Tyler, 59 lat

James Michael Tyler to amerykański aktor znany z roli Gunthera w serialu "Przyjaciele". W latach 90. grał w serialach "Ja się zastrzelę" i "Sabrina, nastoletnia czarownica". W 1994 roku został obsadzony jako postać drugoplanowa w drugim odcinku "Przyjaciół". Szybko stał się chętnie oglądanym i najczęściej pojawiającym się na ekranie gościem serialu. Zagrał w 150 z 236 odcinków. Postać, w którą się wcielał, to barista z kawiarni Central Perk podkochujący się w kelnerce Rachel, granej przez Jennifer Aniston.

W 2004 roku Tyler pojawił się na ekranie m.in. w serialu "Hoży doktorzy" i "Modern Music". W 2012 roku zagrał samego siebie w serialu "Odcinki”.

Aktor chorował na raka prostaty, zdiagnozowanego w zaawansowanym stadium w 2018 roku. Dla bliskich był "kochającym mężem, orędownikiem badań profilaktycznych w kierunku raka, miłośnikiem muzyki i kibicem futbolu amerykańskiego, a zwłaszcza drużyny Clemson Tigers" - przekazała mediom agentka aktora.

***

jbt, mbl