Wyryte tysiące imion i nazwisk ofiar Holokaustu. Odsłonięto nowy pomnik w Nowym Targu

Zaniedbany cmentarz w Nowym Targu został uporządkowany w ramach projektu "Ludzie, nie Liczby", który zajmuje się upamiętnianiem zagłady Żydów w Małopolsce. Uczestnicy projektu prowadzonego przez kajakarza górskiego i olimpijczyka Dariusza Popielę wyszukują i upamiętniają z imienia i nazwiska ofiary Holokaustu w Małopolsce. Do tej pory pomniki z wymienionymi zamordowanymi żydowskimi mieszkańcami stanęły na kirkutach w Krościenku nad Dunajcem, Grybowie i Czarnym Dunajcu.

Powiązany Artykuł

Operacja "Dożynki". Niemcy mordują 42 tys. Żydów z Generalnego Gubernatorstwa

Macewa pamięci

Niedzielna uroczystość na nowotarskim kirkucie z powodu pandemii miała ograniczoną formę. Zgromadzili się na niej przedstawiciele społeczności żydowskiej, w tym rodziny ofiar, młodzież z nowotarskich szkół, mieszkańcy, samorządowcy, harcerze.

W ramach projektu na cmentarzu w Nowym Targu, w specjalnie stworzonym miejscu pamięci umieszczono kamienne tablice, na których wyryto imiona i nazwiska 2866 żydowskich mieszkańców. Na zbiorowym grobie, odkrytym w trakcie prac porządkowych, położono białą macewę pamięci wykonaną przez artystę kamieniarza Edwarda Halucha. Powstało także lapidarium, gdzie zostały zgromadzone stare macewy i ich fragmenty znalezione w różnych miejscach miasta i jego okolicach. Część została już poddana renowacji.

"Tutaj był ich świat"

Jedną z inicjatorek imiennego upamiętnienia żydowskich mieszkańców Nowego Targu była dr Karolina Panz. Jak przypomniała w swoim wystąpieniu, żydowscy mieszkańcy przez wiele pokoleń współtworzyli rzeczywistość Nowego Targu.

Powiązany Artykuł

"Judenraty były raczej zakładnikami niż reprezentantami społeczeństwa"

- Tutaj był ich świat, o którego barwach i odcieniach tak łatwo zapomnieć w kontekście zagłady i jej długiego cienia. 2866 osób, 2866 wielobarwnych światów, to że te imiona i nazwiska zachowały się w przedwojennych i wojennych dokumentach jest czymś wyjątkowym, bo w przytłaczającej większości miejsc, gdzie dokonała się zakłada ich żydowskich mieszkańców nigdy ich nie poznamy - mówiła.

- To, że możemy dzisiaj odczytać wykute w kamieniu imiona i nazwiska, nawet tych najmłodszych, kilkumiesięcznych dzieci jest czymś niezwykłym, a jednocześnie tak bardzo trudnym i bolesnym, bo pokazującym, co dokonało się 80 lat temu ludziom, którym tak brutalnie przerwano życie, które tutaj wiedli - dodała Panz.

Ratunek od zapomnienia

Anna Janowska, ocalała z Holokaustu, której bliscy są wśród ofiar na tych tablicach, powiedziała, że jej wujek, ciocia i kuzyn zginęli rozstrzelani po drodze do dworca kolejowego w Nowym Targu, skąd mieli być wywiezieni do Bełżca.

- Ich gehenna skończyła się wcześniej i to jest jedyne pocieszenie. Inni członkowie rodziny nie są upamiętnieni nigdzie - powiedziała.

Powiązany Artykuł

Instytut Pileckiego upamiętnia Leokadię Piątkowską zamordowaną przez Niemców za pomoc Żydom

Ona sama – wyznała – wraz z mamą i siostrą przetrwała na podkarpackiej wsi ukrywana przez Sprawiedliwego wśród Narodów Świata Mariana Sikorskiego.

Anna Janowska oceniła, że na ten tytuł zasługują działacze i wolontariusze projektu "Ludzie, nie Liczby", bo "oni co prawda nie ratują życia ludzi, ale ratują od zapomnienia ofiary tych potwornych zbrodni niemieckich na społeczności żydowskiej w powiecie nowotarskim".

"Coś nadal jest do zrobienia"

Olimpijczyk Dariusz Popiela przypomniał, że projekt "Ludzie, nie Liczby" koncentruje się na próbie przywrócenia pamięci o poszczególnych ofiarach zagłady.

Odpowiadając na pytanie, dlaczego to robią przytoczył słowa prof. Romy Sendyki: "....Ciała »zagrzebane«, czyli wrzucone do dołu i zasypane, nie są przecież faktycznie »pogrzebane« (...) Nie został odprawiony żaden rytuał, z »trupów« nie zrobiono »zwłok«, z »zagrzebania« nie uczyniono »pogrzebu«. Czyli coś nadal jest do zrobienia".

fc