Kolumb, poeta, dramaturg . 100 lat temu urodził się Tadeusz Różewicz

Do najważniejszych zbiorów poetyckich Tadeusza Różewicza należą: "Niepokój", "W łyżce wody", "List do ludożerców", "Twarz" oraz "Równina". Wydał też "Poemat otwarty" i “Twarz trzecią”, zawierającą poematy “Spadanie” i “Non-stop-show”. Opublikował też głośne dramaty, jak "Kartoteka", "Białe małżeństwo" czy "Na czworakach". Był współautorem scenariuszy do filmów reżyserowanych przez jego brata Stanisława Różewicza.

Powiązany Artykuł

Tadeusz Różewicz - serwis specjalny PolskieRadio.pl

Poeta z pokolenia Kolumbów

Urodzony w 1921 roku, Tadeusz Różewicz należał do pokolenia Kolumbów, które wchodziło w dorosłość w okresie II wojny światowej. Jego twórczość, zwłaszcza poezja z elementami katastroficznymi, wyraża tragizm osamotnionej jednostki, często bezskutecznie poszukującej miejsca w świecie obojętności i okrucieństwa.

Drugim, późniejszym nurtem twórczości Różewicza są wiersze wyrażające tęsknotę za prostymi słowami, uczuciami i wartościami, jak: życzliwość, dobroć, miłość, przywiązanie do miejsc i ludzi. Pojawiają się też wątki moralistycznej oceny współczesnego świata, w którym człowiek został uprzedmiotowiony i zdominowany przez technikę, konsumpcjonizm czy modę.

• "Próba rekonstrukcji" - premiera na stulecie urodzin Różewicza [POSŁUCHAJ]
• Patryk Kencki: Różewicz nie jest intensywnie grany w teatrach

Cechą charakterystyczną poezji Różewicza jest posługiwanie się tzw. białym wierszem, a także prosta forma, pozbawiona ozdobników i metafor oraz stosowanie wyrażeń z języka potocznego. Odbiorca nie dostaje gotowych odpowiedzi, a raczej - szansę na własną interpretację. Poeta podkreślał, że nie ma dla niego większej nagrody niż autentyczne zainteresowanie i przeżywanie jego wierszy przez czytelnika, zwłaszcza tego najbardziej krytycznego. - Czasami krytyka pomaga autorowi bardziej niż komplementy - mówił Tadeusz Różewicz. 

Posłuchaj

Tadeusz Różewicz: największą nagrodą, jaka mnie może spotkać, jest, kiedy moje utwory są czytane - uważnie i interpretowane na miarę wykształcenia i zdolności (IAR) 0:26

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Awangardowa forma dramatów

Wystawiane na całym świecie dramaty Różewicza, w tym "Stara kobieta wysiaduje", "Do piachu", "Pułapka" oraz "Kartoteka rozrzucona", mają awangardowa formę, w której realizm miesza się z absurdem. Można też odnaleźć w nich wątki autobiograficzne i odniesienia do polskiej tradycji, jednak teksty te nie poddają się prostemu odczytaniu. 

Powiązany Artykuł

Kamil Różewicz: ojciec był cichy i oszczędny w słowach

W rozmowie z Anną Retmaniak z Polskiego Radia w 1984 roku Tadeusz Różewicz powiedział, iż uważa, że interpretacja sztuki należy już do reżysera. - Z chwilą, kiedy reżyser bierze w swoje ręce sztukę, autor w zasadzie mało ingeruje. Przychodzi obejrzeć kształt przedstawienia. Własnością autora jest jednak tekst. Przedstawienie jest własnością reżysera - takie jest moje zdanie (...) Przedstawienie jest własnością i dziełem - podkreślał Tadeusz Różewicz.

Posłuchaj

Wiersz "Kurtyny w moich sztukach" w interpretacji autora (IAR) 0:43

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Tadeusz Różewicz posługiwał się aluzją, ironią czy niedopowiedzeniem, nie tylko w swoich utworach, lecz także na co dzień, w kontaktach z innymi. W rozmowie z Polskim Radiem w 1975 roku opowiadał o trudnościach ze swoim - jak to ujął - "warsztatem twórczym". - Warsztaty są dwa: zewnętrzny i wewnętrzny - mówił.

Posłuchaj

Tadeusz Różewicz o warsztacie pracy - tym zewnętrznym i tym wewnętrznym (IAR) 0:29

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W 2000 roku za zbiór "Matka odchodzi" Tadeusz Różewicz otrzymał prestiżową Nagrodę Nike. Gdy rok później, tuż po tragicznych zamachach w Stanach Zjednoczonych 11 września 2001 roku, wygłaszał swoje przesłanie do laureata kolejnej edycji wyróżnienia, podkreślił, że mimo doświadczeń cierpienia i zła, wierzy w zwycięstwo dobra.

Posłuchaj

Tadeusz Różewicz: w duszy każdego człowieka zamieszkuje Kain i Abel. Wierzę, że kiedyś te dwie natury połączą się w nowe stworzenie, w nowego człowieka (IAR) 0:31

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Powiązany Artykuł

Eksplodujące wiersze. Julian Przyboś, wojna i poezja

"Nie ma polskiej poezji bez Tadeusza Różewicza"

Tadeusz Różewicz zmarł  24 kwietnia 2014 roku. - Był poetą ogromnego niepokoju - powiedziała po jego śmierci profesor Anna Nasiłowska, poeta i krytyk literacki, pracownik Instytutu Badań Literackich PAN. Zdaniem profesor Nasiłowskiej, Różewicz to klasa sama dla siebie i prekursor nowego teatru.

Posłuchaj

Profesor Anna Nasiłowska o twórczości Tadeusza Różewicza (IAR) 0:33

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Znaczenie twórczości Tadeusza Różewicza dla rodzimej literatury doceniał także Kazimierz Wyka, który stwierdził, że "nie ma polskiej poezji i polskiej mowy bez Tadeusza Różewicza".

Rok Tadeusza Różewicza

Uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej, rok 2021, w którym przypada właśnie, 100. rocznica urodzin poety, obchodzimy jako Rok Tadeusz Różewicza. W uchwale czytamy: "filozoficzna i egzystencjalna głębia obecna w twórczości Różewicza ma charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tylko trafia do odbiorców z całego świata, ale jeszcze długo będzie oddziaływać na współczesną literaturę polską". 

mbl