Polska prezentacja papieskiej encykliki "Fratelli tutti". Komentarze biskupów

Posłuchaj

Posłuchaj

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski arcybiskup Stanisław Gądecki zaznaczył, że braterstwo, które przywołuje papież, nie wynika z więzów krwi (IAR) 0:29

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

- Chodzi o uniwersalne braterstwo, które nie ma nic wspólnego ze wspólnotą krwi; to otwarte braterstwo, które przekracza granice geograficzne, narodu, wyznań i ras. To braterstwo jest najprościej zarysowane przez przypowieść o dobrym Samarytaninie, która wskazuje - ciągle jeszcze w granicach narodu izraelskiego, nie wszystkich narodów i uniwersalizmu - że braterstwo jest nachylone ku temu, który jest słaby, chory, potrzebujący naszego wsparcia. Postać dobrego Samarytanina - która potem może być przeniesiona na płaszczyznę uniwersalną, międzynarodową - jest hasłem, symbolem, logo tej encykliki - zaznaczył abp. Gądecki.

Powiązany Artykuł

"Fratelli tutti". Publikacja encykliki papieża Franciszka

Akcent położony na migrantów

Arcybiskup zauważył, że w poprzednich encyklikach podstawę braterstwa stanowiło odwołanie się do Adama i Ewy - na tej podstawie ludzie stanowić mają jedną rodzinę niezależnie od narodu i szerokości geograficznej, w jakiej żyją. W prezentowanym dokumencie napisano natomiast, że bez otwarcia na Ojca Niebieskiego trudno jest ustanowić braterstwo, przy czym - w opinii abp. Gądeckiego - nie chodzi tu jedynie o chrześcijańskiego Boga Stwórcę, lecz o "większy koncept jedynego Boga, który jest u podstaw samej myśli o braterstwie".

W tekście encykliki wymienione są - zdaniem abp. Gądeckiego - sytuacje sprzeczne z myślą o braterstwie, w tym obrona interesów narodowych, strategie ośmieszania, kultura budowania murów. Rozróżniono w niej również kategorie społeczne od indywidualnych.

- Już sam obraz dobrego Samarytanina pokazuje, że chodzi tu o odniesienie jego trybu działania w pierwszym rzędzie do drugiego człowieka, a potem dopiero do systemów gospodarczych, politycznych, finansowych, ekonomicznych - podkreślił.

Według przewodniczącego KEP wyraźny akcent w encyklice położony jest na migrantów, "ludzi spoza naszego świata", którzy mają prawo, by szukać dla siebie godnego miejsca na terenie chrześcijańskim.

Z kolei biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej Piotr Jarecki zwrócił uwagę na znaczący fakt, że na trzy encykliki ogłoszone przez papieża Franciszka dwie poświęcone są sprawom społecznym, a ostatnia odwołuje się do "miłości chrześcijańskiej w wymiarze makro".

Powiązany Artykuł

Rzym: rozmowa papieża ze zwierzchnikiem Ormian. Franciszek zaapelował o pokój na Kaukazie

Uniwersalny wymiar miłości

- Nieograniczanie miłości chrześcijańskiej do wymiaru mikro, czyli relacji osoba-osoba czy najbliższa grupa społeczna, poczynając od rodziny. Franciszek pisze, że nie ma zamiaru przedłożyć podsumowania nauki o miłości braterskiej, ale pragnie skupić się na wymiarze uniwersalnym tej miłości i jej otwartości na wszystkich - wyjaśnił bp Jarecki.

Przypomniał, że w momencie pisania encykliki wybuchła pandemia COVID-19, ujawniając "złudne zabezpieczenia i pewności", a także "rozbicie utrudniające rozwiązywanie problemów dotyczących nas wszystkich". W encyklice Franciszek ukazuje smutne, jak i tchnące nadzieją aspekty epidemii.

- Widzieliśmy, co stało się z osobami starszymi w niektórych częściach świata z powodu koronawirusa; nie powinni umierać w ten sposób - napisał papież, który jednak - według bp. Jareckiego - nie uważa bynajmniej, że pandemia jest karą Bożą.

- Życzenie papieża związane z pandemią - abyśmy w tych czasach, gdy przyszło nam żyć, uznając godność każdej osoby ludzkiej, byli w stanie na nowo ożywić wśród wszystkich światowe pragnienie braterstwa - dodał biskup.

Porusza wiele współczesnych problemów

Bp. Jarecki zaznaczył, że encyklika porusza wiele współczesnych problemów z ukazaniem dróg ich przezwyciężania w kierunku budowania planetarnej wspólnoty. W sytuacji podziałów w świecie, wzrastającego indywidualizmu i dezintegracji papież zaleca prowadzenie autentycznego dialogu społecznego, z poszanowaniem punktu widzenia drugiej osoby. Franciszek używa tu określenia "realizm dialogujący".

Powiązany Artykuł

Komunia św. na rękę profanacją? Biskupi zabrali głos

Nawiązując do nauczania Benedykta XVI, postuluje wprowadzenie do relacji międzyludzkich logiki daru. - Logikę rynku "dać, aby mieć" i logikę państwa "dać z obowiązku" powinniśmy ubogacić logiką daru, bezinteresowności - daję, bo jestem, bo wierzę, bo kocham - objaśnił bp Jarecki.

Papież podkreślił też ważną rolę przebaczenia i pojednania, zaznaczając, że nawet "miłowanie prześladowcy nie oznacza przyzwolenia, aby nadal takim pozostał". Przeciwnie - należy dążyć do pozbawienia go władzy, jednak tak, aby nie podsycać spirali zemsty i gniewu.

- Papież pisze, że nie należy wymagać społecznego przebaczenia. Pojednanie jest czymś osobistym i nikt nie może narzucić go całemu społeczeństwu. Przestrzega też przed łatwym zapominaniem, pisząc, że nie wolno zapominać o Shoah, bombardowaniach atomowych Hiroszimy i Nagasaki. Do autentycznego przebaczania należy zachowanie pamięci z jednoczesnym wyrzeczeniem się popadania w błędne koło zemsty - wyjaśnił kapłan.

"Ukryta kara śmierci"

Papież ubolewa nad faktem, że wciąż dalecy jesteśmy od globalizacji podstawowych praw człowieka. Wymienia w tym kontekście głód światowy, handel ludźmi - jako "hańby ludzkości". Pisze też o migracji; jego zdaniem ideałem byłoby unikanie jej poprzez tworzenie w krajach pochodzenia konkretnych możliwości godnego życia. Dopóki nie potrafimy tego zrealizować, powinniśmy przyjmować imigrantów; chronić ich, promować, integrować.

Powiązany Artykuł

Papież: z pandemii wyjdziemy lepszymi, jeśli będziemy służyć wspólnemu dobru

- W dokumencie bardzo wyraźnie widać doktrynę "nie dla kary wojny", "nie dla kary śmierci" i coś nowego - "nie dla dożywocia". (...) Karę dożywotniego więzienia (papież) nazywa "ukrytą karą śmierci" - dodał bp Jarecki.

O "teologii ludu" głoszonej przez Franciszka mówił ks. prof. Piotr Mazurkiewicz. Papież uważa m.in. że określenie "populizm" wymaga rehabilitacji, bo oskarża się o niego bardzo często tych, którzy bronią najsłabszych.

- Kategoria ludu jako zbiorowości jest niezbędna, aby właściwie myśleć o polityce; bez myślenia o ludzie nie ma demokracji. Chodzi o to, że społeczność nie jest zbiorowiskiem jednostek, lecz wspólnotą, która ma wspólną tożsamość, cele, więzi. Kategoria ludu wprowadzona do polityki sprawia, że nie będziemy myśleć o "polityce dla ludu", lecz "z ludem" - wyjaśnił ks. Mazurkiewicz.

"Relatywizm zakamuflowany"

Papież przypomina, że dialog społeczny to nie dwa prowadzone równolegle monologi, lecz wymaga on akceptacji dla faktu, że druga osoba ma prawo do własnego punktu widzenia i konieczności odnoszenia się do siebie z szacunkiem i uprzejmością.

- Mamy tu pojęcie "relatywizmu zakamuflowanego", co oznacza, że by być zdolnym do dialogu, trzeba mieć silną tożsamość.(...) W dialogu rozmawiamy o wszystkich sprawach, ale podstawowe wartości nie mieszczą się w ramach jakichkolwiek ustaleń i uznajemy, że są one transcendentne wobec naszej sytuacji i nie podlegają negocjacjom - zaznaczył ks. Mazurkiewicz.

Papież zaproponował także utworzenie specjalnego funduszu z pieniędzy przeznaczanych obecnie na zbrojenia na rzecz zniesienia głodu w świecie i rozwoju krajów biednych.

Prezentacja odbyła się w Wyższym Seminarium Duchownym w Łodzi tuż przed rozpoczęciem 387. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski.

Tytuł encykliki papieża Franciszka "Fratelli tutti" (Wszyscy jesteśmy braćmi) został zaczerpnięty z "Napomnień" św. Franciszka z Asyżu. W jej podtytule znajduje się zapowiedź, że jest ona poświęcona "braterstwu" i "przyjaźni społecznej". Została ogłoszona w niedzielę, w dniu, w którym Kościół wspomina św. Franciszka.

paw/