Dziś 15 rocznica śmierci Jana Nowaka-Jeziorańskiego - legendarnego kuriera z Warszawy
2020-01-20, 06:10
15 lat temu, 20 stycznia 2005 roku, zmarł Jan Nowak-Jeziorański, pisarz, polityk, żołnierz AK, legendarny "kurier z Warszawy". Po wojnie był wieloletnim dyrektorem rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. W 1994 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego.
Posłuchaj
W czasie okupacji działał w podziemiu, był kurierem i emisariuszem Naczelnego Wodza i Komendanta Głównego Armii Krajowej. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie został redaktorem polskiej sekcji BBC w Londynie, a następnie przez 25 lat kierował sekcją polską Radia Wolna Europa w Monachium. Był nieoceniony w działaniach na rzecz opozycji demokratycznej w Polsce, w staraniach o redukcję naszego zadłużenia. Jako były konsultant Państwowej Rady Bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych za prezydentury Cartera i Reagana, był cenionym publicystą oraz ekspertem od spraw międzynarodowych. Dzięki swojej pozycji w USA odegrał istotną rolę w procesie wstępowania Polski do NATO.
Po wojnie po raz pierwszy przyjechał do Polski w 1989 roku. Na stałe wrócił do kraju w 2002 roku i zamieszkał w Warszawie.
Powiązany Artykuł
Jan Nowak-Jeziorański – legendarny kurier z Warszawy
Posłuchaj archiwalnych nagrań Jana Nowaka-Jeziorańskiego w serwisie - RADIA WOLNOŚCI >>>
W latach 90. był związany z Polskim Radiem, na którego antenie prowadził cykl felietonów "Polska z oddali". W 2002 roku otrzymał prestiżowe radiowe wyróżnienie - Diamentowy Mikrofon. Pisał książki, wśród nich: "Kurier z Warszawy", "Wojna w eterze", "Rozmowy o Polsce" i "Polska wczoraj, dziś i jutro". Swoje zbiory archiwalne przekazał Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich.
Jan Nowak-Jeziorański był zaangażowany w działalność na rzecz wejścia naszego kraju do Unii Europejskiej. Współpracował z instytucjami naukowymi i opiniotwórczymi, szerzącymi idee współpracy europejskiej między innymi, z Polską Fundacją im. Roberta Schumana oraz Instytutem Studiów Strategicznych.
Wojenne losy
Jan Nowak-Jeziorański, a właściwie Zdzisław Antoni Jeziorański, urodził się 2 października 1914 roku w Berlinie. W 1936 roku ukończył studia ekonomiczne, a rok później - Wołyńską Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego. W 1939 roku jako żołnierz 2. Dywizjonu Artylerii Konnej im. Józefa Sowińskiego został wzięty do niewoli przez Niemców.
Po ucieczce działał w podziemiu, od 1941 roku należał do Związku Walki Zbrojnej, który rok później został przemianowany na Armię Krajową. Działał w zakonspirowanej komórce rozprowadzającej materiały propagandowe, a także pracował w administracji niemieckiej, aby pozyskać dokumenty okupanta pomocne polskim organizacjom konspiracyjnym.
W 1940 roku zadebiutował jako publicysta polityczny, drukując esej o Konstytucji 3 maja w podziemnym wydawnictwie "Znak". W 1943 roku zgłosił się jako ochotnik na kuriera AK, kontaktującego się z władzami polskimi poza krajem. W tym samym roku, jako emisariusz wyjechał do Londynu. Na potrzeby misji przyjął pseudonim "Jan Nowak". Po rozmowach z przedstawicielami rządu polskiego i władz angielskich, w tym z premierem Winstonem Churchillem, dotarł do stolicy jako ostatni emisariusz przed wybuchem Powstania Warszawskiego.
Działacz na rzecz wolnej Polski
Po wojnie pozostał na Zachodzie, mieszkał w Londynie, Monachium i Waszyngtonie. W 1951 roku podjął się kierowania rozgłośnią polską Radia Wolna Europa w Monachium. Pierwsza audycja została nadana do kraju 3 maja 1952 roku. Funkcję dyrektora rozgłośni polskiej RWE pełnił do 1976 roku.
W 1996 roku został uhonorowany Medalem Wolności - najwyższym cywilnym odznaczeniem Stanów Zjednoczonych. Za zasługi w czasie wojny odznaczono go Krzyżem Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.
Powiązany Artykuł
Jan Nowak-Jeziorański - jeden z największych
>>>[CZYTAJ RÓWNIEŻ] Jan Nowak-Jeziorański - niepozorny bohater o stalowych nerwach
Zmarł w Warszawie 20 stycznia 2005 roku. Został pochowany na Powązkach.
W Polsce znajduje się wiele upamiętnień Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Poza licznymi szkołami i ulicami jego imię nadano głównej sali wykładowej w Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2006 roku na Powiślu w Warszawie został odsłonięty pomnik-ławeczka Jana Nowaka Jeziorańskiego. Rok 2014, w którym przypadała 100. rocznica urodzin legendarnego kuriera, był ogłoszony Rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
jp