Wzmocnienie relacji w regionie - Via Carpatia, Trójmorze i V4

Via Carpatia ma liczyć ponad 7,7 tys. km i biegnie przez regiony zamieszkałe przez ponad 110 mln osób. Międzynarodowa trasa ma przebiegać z Kłajpedy i Kowna na Litwie przez Białystok, Lublin, Rzeszów i słowackie Koszyce do Debreczyna na Węgrzech, a dalej do Rumunii, Bułgarii i Grecji. 

W Polsce droga ta znajduje się blisko ściany wschodniej i prowadzi od przejścia granicznego z Białorusią w Kuźnicy Białostockiej do polsko-słowackiej granicy w Barwinku. Cała trasa przebiegająca przez teren naszego kraju docelowo ma liczyć ok. 760 km i stać się strategicznym szlakiem Europy Środkowo-Wschodniej. Polska w planach budżetowych zarezerwowała na jej budowę 30 mld zł. Trasa ma zostać otwarta do 2025 roku.

Powiązany Artykuł

Via Carpatią pojedziemy w Polsce w 2025 r.

Via Carpatia nazywana jest "drogą życia" dla regionów wschodnich: Podkarpacia, Lubelszczyzny, Warmii i Mazur oraz Podlasia, czyli regionów wykluczonych komunikacyjnie. Powstająca trasa ma wpłynąć na wzrost atrakcyjności regionów jako miejsc lokowania inwestycji, a także na mobilność obywateli. Droga będzie biec głównie drogą S19, ale też takimi trasami jak S61 i S16.

Zainteresowanie trasą, która ma połączyć północ i południe Europy, wykazują nawet kraje Bliskiego Wschodu, bo byłby to nowy korytarz, który zwiększyłby dla nich dostępność państw Europy i skalę wymiany handlowej między tymi częściami świata. Via Carpatia jest projektem strategicznym, który pozwala również zacieśniać współpracę państw Trójmorza. 

Szczyt Trójmorza w Warszawie i pamiętne przemówienie

Inicjatywa Trójmorza jest międzynarodową inicjatywą gospodarczo-polityczną skupiająca 12 państw Unii Europejskiej położonych w pobliżu mórz Bałtyckiego, Czarnego i Adriatyckiego.

Jej celem jest wzmacnianie spójności Unii Europejskiej poprzez zacieśnienie współpracy infrastrukturalnej, energetycznej i gospodarczej państw Europy Środkowej. Członkami Inicjatywy są: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry.

Pierwszy formalny szczyt Trójmorza odbył się w 2016 r. w Dubrowniku. Jego uczestnicy zadeklarowali wspólnie, że będą współpracować zarówno wewnątrz UE, jak i w szerszej przestrzeni transatlantyckiej. Kraje poparły inicjatywę Trójmorza jako „nieformalną platformę” do pozyskiwania wsparcia dla projektów w Europie Środkowej i Wschodniej z sektorów energii, transportu, komunikacji cyfrowej i gospodarki. Zastrzeżono przy tym, że nie będzie „tworzenia struktur równoległych wobec istniejących już mechanizmów współpracy”.

Powiązany Artykuł

Trójmorze szansą na rozwój gospodarczy Polski

Drugi z kolei szczyt Inicjatywy odbył się rok później w Warszawie. Współgospodarzami szczytu byli prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar-Kitarović, a gościem specjalnym był prezydent USA Donald Trump.

>>>[CZYTAJ WIĘCEJ] Pierwsze umowy Trójmorza podpisane. Nowe możliwości dla regionu

>>>[CZYTAJ WIĘCEJ] Wiceprezydent USA: historyczne przemówienie lidera wolnego świata w Polsce

Fundusz Trójmorza jako faza realizacji

Podczas trzeciego szczytu Trójmorza w 2018 r. w Bukareszcie uczestnicy podpisali m.in. list intencyjny w sprawie utworzenia Funduszu Trójmorza. Kluczowe obszary, które będą z niego finansowane to transport, energetyka, cyfryzacja.

Docelowo do kasy Funduszu mają wpłynąć środki z 5 instytucji rozwoju z Chorwacji, Czech, Łotwy, Rumunii i Słowacji i Banku Gospodarstwa Krajowego. Na razie w puli, którą dysponuje fundusz jest 500 mln euro wyłożone przez BGK i rumuński Exim Bank. Intencjonalnie Fundusz ma dysponować kwotą 3-5 mld euro i wesprzeć finansowo priorytetowe inwestycje w regionie. Niektóre z tych inwestycji, jak Via Carpatia, zostały już rozpoczęte.

>>>[CZYTAJ WIĘCEJ] Fundusz Trójmorza. Pieniądze na energetykę, transport i cyfryzację w państwach naszego regionu

Grupa Wyszehradzka

Grupa V4 jest nieformalną regionalną formą współpracy czterech państw Środkowej Europy – Polski, Czech, Słowacji i Węgier.

Powiązany Artykuł

Ekspert: dla Niemiec Grupa Wyszehradzka jest ważniejsza niż Francja

Poza kwestiami europejskimi, współpraca w ramach grupy koncentruje się przede wszystkim na wzmacnianiu stabilności w Europie Środkowej, wymianie informacji, promocji wspólnoty kulturowej, a także kooperacji w zakresie kultury, nauki, edukacji oraz wymiany młodzieży. Priorytetowymi obszarami współpracy są rozbudowa infrastruktury transportowej oraz umacnianie bezpieczeństwa energetycznego w regionie. Istnieje również mechanizm współpracy z krajami trzecimi w formule „V4+”.

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej ten format współpracy przez lata nie był wykorzystywany w pełni swojego potencjału. Dopiero po 25 latach działania cztery kraje odnotowały swój pierwszy wspólny znaczący sukces. Okazało się nim być stanowisko ws. relokacji uchodźców. Jednomyślność czterech państw spowodowała ostatecznie zablokowanie niekorzystnych rozstrzygnięć dla krajów naszego regionu.

>>>[CZYTAJ WIĘCEJ] Grupa Wyszehradzka jednomyślna w sprawie uchodźców

Solidarność w ramach Grupy Wyszehradzkiej okazała się być kluczem do sukcesu. Głos Europy Środkowej był słyszalny również przy okazji zapisów wniosków końcowych, które mówiły o dojściu UE do neutralności klimatycznej do 2050 roku. Wtedy obok Polski wnioskom sprzeciwiły się również Czechy, Estonia i Węgry. Jak ocenił Mateusz Morawiecki skutkiem tego działania mogą być m. in. niższe koszty energii. 

Ostatnie rozmowy w formacie prezydenckim w Lanach pod Pragą koncentrowały się na zadaniach Grupy Wyszehradzkiej w nowej kadencji instytucji europejskich, nowym budżecie unijnym i poparciu dla kandydatów na nowych członków Unii Europejskiej.

Jak podkreślił Andrzej Duda, kraje wyszehradzkie są zwolennikami polityki otwartych drzwi do Unii Europejskiej. 

st/polskieradio24.pl, msz.gov.pl,