Pierwszy przewodnik dla podróżujących do Katynia i Smoleńska

Autorzy przewodnika ”Katyń. Przewodnik szlakiem Zbrodni”, Jadwiga Rogoża (Ośrodek Studiów Wschodnich) i dr Maciej Wyrwa (Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, CPRDiP), opisali  historię i geografię miejsc związanych ze zbrodnią katyńską. W przewodniku zamieszczono informacje o Katyniu, pobliskim Smoleńsku, miejscu katastrofy smoleńskiej, lotnisku Smoleńsk-Siewiernyj, stacji Gniezdowo, gdzie przywieziono oficerów z obozu, i obozie w Kozielsku, gdzie ich przetrzymywano.

Książka zawiera informacje praktyczne, ale oprócz tego w przystępny sposób informuje o tym, jak obecne rosyjskie władze podchodzą do tematu zbrodni katyńskiej i jak dochodzono do prawdy o tych wydarzeniach. Wersję polską publikacji można pobrać ze strony Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (CPRDiP). Niedługo dostępna ma być także w językach rosyjskim i angielskim.

Pomysł na publikację powstał w zeszłym roku – brak było bowiem materiałow w językach polskim czy rosyjskim, które pomagałyby w organizacji podróży wybierającym się do Katynia, na polski cmentarz wojenny, takich, które jednocześnie zawierałyby najważniejsze informacje na temat odwiedzanych miejsc i ich historii, a także o znaczeniu sprawy Katynia dla współczesnej Rosji.

Przewodnik miał być skierowany do osób, które wiedzą wiele o zbrodni katyńskiej, ale na razie nie zdecydowały się tam pojechać. Jak ustalili autorzy, corocznie cmentarz w Katyniu odwiedza dość niewiele, bo około 700-800 osób z Polski.

Książka nie pomija tematu oficjalnego podejścia Rosji do Katynia. Omówiono m.in. kontrowersyjną wystawę na terenie rosyjskiej części cmentarza w Katyniu, która w zmanipulowany sposób przedstawia relacje polsko-rosyjskie.

Moskwa przyznała się do sprawstwa zbrodni dopiero w 1990 roku. Obecnie, czego dowodzi m.in. wystawa zorganizowana na miejscu przez rosyjskie władze, zbrodnia katyńska podlega m.in. kontrowersyjnym próbom relatywizacji, na przykład poprzez zestawianie jej z innym wydarzeniem, śmiercią jeńców bolszewickich. Publikacja pozwala również zrozumieć współczesną polsko-rosyjską dyskusję o Katyniu.

W publikacji napisano również o tych, którzy przyczynili się do poznawania prawdy o zbrodni katyńskiej, m.in. o pracach historyków z organizacji Memoriał, badającej zbrodnie stalinowskie w Rosji.

Jadwiga Rogoża z Ośrodka Studiów Wschodnich oceniła podczas konferencji prasowej, na której prezentowano przewodnik, że Katyń jest papierkiem lakmusowym, który pokaże, czy Rosja rozstaje się z dawnym dziedzictwem, czy nie. Jak mówiła, obecnie nie można już powiedzieć, że władze Rosji negują sprawstwo zbrodni katyńskiej – ale tuszują tę kwestię, odsuwają na dalszy plan. Ciągle nie mamy pełnej informacji o tym, co się stało. Śledztwo zakończyło się konstatacją, że sprawcy nie żyją i dlatego zostaje ono umorzone. Instrumentalnie traktuje się w oficjalnej narracji rosyjskiej kwestię jeńców bolszeiwckih – niektórzy publicyści piszą o Katyniu w kontekście odwetu na polskich oficerach. Dzisiejsza pamięć historyczna w Rosji, jak zauważyła, gloryfikuje mocarstwowy status Rosji, a ukrywa, próbuje tuszować zbrodnie.

Dr Maciej Wyrwa z Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (CPRDiP) zaznaczył,, że przewodnik to pierwszy element projektu, szykowanego przez centrum. Powstanie także portal internetowy „Katyń Pro Memoria”, który  będzie rodzajem wirtualnego spaceru po Memoriale, a trzecim elementem jest  kampania społeczna, ”Niech rozbłyśnie las pamięci”.  

- W przestrzeni symbolicznej umieścimy głosy ofiar, w postaci urywków wspomnień, dzienników. Oglądać będzie można fragmenty filmów dokumentalnych – zapowiadała Emilka Bojańczyk z agencji medialnej Superskrypt, pracującej nad portalem.

Kampania społeczna ma ruszyć 5 marca 2020 roku, w 80. rocznicę podpisania zbrodniczej decyzji katyńskiej – mówił dr Maciej Wyrwa. Na portalu można będzie zapalić znicz dla poległych w Katyniu, to ma umożliwić poznanie ich historii, zobaczenie ich twarzy. Celem projektu jest przywrócenie tożsamości, jednostkowości ofiarom zbrodni katyńskiej.

Dyrektor Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (CPRDiP) Ernest Wyciszkiewicz mówił, że przykre jest  to, jak miejsce zbrodni katyńskiej jest wykorzystywane przez rosyjskie władze. Przewodnik jest odpowiedzią na tę okoliczność. Gdy doszło do rozwadniania tej zbrodni, próby tworzenia symetrii winy stron, centrum zdecydowało się zabrać głos w tej sprawie.

Autorzy chcą, by przewodnik w krótszej wersji był dostępny na miejscu, zobaczymy, czy to będzie możliwe – mówił dyrektor centrum.  

PRZEWODNIK BEZPŁATNIE MOŻNA POBRAĆ TUTAJ >>>

Publikację prezentowali prezes Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (CPRDiP) dr Ernest Wyciszkiewicz, Jadwiga Rogoża (Ośrodek Studiów Wschodnich), dr Maciej Wyrwa (Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, CPRDiP) i Emilka Bojańczyk z agencji Superskrypt.

***

Agnieszka Marcela Kamińska, PolskieRadio24.pl