Kto może się starać o rentę z tytułu niezdolności do pracy

2014-06-20, 19:14

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom, które zostały uznane za niezdolne do pracy. Aby uzyskać to świadczenie muszą jednak być spełnione także inne warunki.

Posłuchaj

‒ Wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy możemy złożyć w ZUS. Ale także u swojego płatnika-pracodawcy. Poza samym wnioskiem ZUS Rp-1R, musimy dołączyć wszelkie kwestionariusze, np. dotyczące okresów zatrudnienia ‒ tłumaczy Wojciech Andrusiewicz z centrali ZUS.(Justyna Golonko, Naczelna Redakcja Gospodarcza Polskiego Radia)

Dodaj do playlisty

‒ Dodatkowo trzeba posiadać stosowny okres ubezpieczenia – składkowy i nieskładkowy, a także niezdolność do pracy musi powstać w określonym czasie, w trakcie trwania pracy lub w okresie nie dłuższym niż 18 miesięcy od jej ustania. Natomiast warunki co do stażu pracy, stażu ubezpieczeniowego są takie, że w przypadku kiedy nie ukończyliśmy jeszcze 20 lat, to ten okres wymagany wynosi 1 rok, jeśli mamy od 20 do 22 lat, to wymagane są 2 lata okresów składkowych i nieskładkowych. Te lata rosną, aż do 5 lat, jeśli mamy powyżej 30. roku życia ‒ tłumaczy Wojciech Andrusiewicz z centrali ZUS.

I w przypadku tych ostatnich osób, wymagany pięcioletni staż pracy musi przypadać w okresie ostatnich 10 lat. Warunku dotyczącego posiadania pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu dziesięciolecia poprzedzającego dzień zgłoszenia wniosku o rentę ‒ lub dzień powstania niezdolności do pracy ‒ nie muszą spełnić osoby, które udowodnią okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn oraz zostaną uznane za całkowicie niezdolne do pracy.

Ważne!

O niezdolności do pracy decyduje lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uzależnionego od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, warunek posiadania tego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat, albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Pojęcie „niezdolności do pracy”

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła ‒ w znacznym stopniu ‒ zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.

W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się ‒ niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Orzekanie o niezdolności do pracy

Oceny niezdolności do pracy dokonuje, w formie orzeczenia, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik ocenia niezdolność do pracy, jej stopień, a także dokonuje ustaleń dotyczących:

• daty powstania niezdolności do pracy,

• trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy,

• związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,

• trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji,

• celowości przekwalifikowania zawodowego.

Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres nie dłuższy niż 5 lat. W przypadku, gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność może być orzeczona na okres dłuższy.

Czy można się odwołać od decyzji lekarza ZUS

Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS, w ciągu 14 dnia od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw można wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie renty.

Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. O zgłoszeniu zarzutu wadliwości orzeczenia jednostka organizacyjna Zakładu niezwłocznie zawiadamia osobę zainteresowaną. Prawo wniesienia sprzeciwu lub zgłoszenia zarzutu przysługuje wyłącznie od orzeczenia lekarza orzecznika wydanego od dnia 1 stycznia 2005 r.

Jakie dokumenty trzeba złożyć ws. renty

Jeśli ubezpieczony chce się o takie świadczenie ubiegać, musi złożyć specjalny wniosek i inne dokumenty, które trzeba do takiego wniosku dołączyć.
Wniosek jest potrzebny, bo ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy następuje właśnie na tej podstawie.
‒ Wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy możemy złożyć w ZUS. Ale także u swojego płatnika-pracodawcy. Poza samym wnioskiem, który nazywa się w nomenklaturze ZUS Rp-1R, musimy dołączyć wszelkie kwestionariusze. Czyli te dotyczące okresów zatrudnienia, okresów składkowych, nieskładkowych, ponieważ musimy mieć dokładne potwierdzenie. Ponadto zaświadczenie od pracodawcy o wysokości osiąganego wynagrodzenia, zaświadczenie o stanie zdrowia i całą dokumentację medyczną – to wszystko, co zgromadziliśmy w ramach naszego leczenia musimy przedłożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ‒ wyjaśnia Wojciech Andrusiewicz.

Ważne!

Wniosek może być również zgłoszony w formie elektronicznej, za pomocą Internetu, przez elektroniczną skrzynkę podawczą Zakładu. Dokument ten musi być podpisany za pomocą kwalifikowanego e-podpisu, posiadającego certyfikat.

Wniosek o rentę może być wycofany nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie renty, tj. w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Prośba o wycofanie wniosku jest skuteczna tylko wówczas, jeżeli została złożona na piśmie lub zgłoszona ustnie do protokołu.

Ważne!

Warunek wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego nie jest wymagany od ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy z powodu skutków wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Rodzaje rent

Renta stała przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy została uznana za trwałą.

Renta okresowa przysługuje - jeśli niezdolność do pracy ma charakter czasowy. Przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

Po upływie tego okresu ubezpieczony może wystąpić do ZUS z wnioskiem o przedłużenie prawa do renty na dalszy okres. Ewentualne kolejne prawo do renty uzależnione jest od wyniku ustaleń zawartych w orzeczeniu lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej.

Nie później niż na trzy miesiące przed ustaniem prawa do renty okresowej ZUS zawiadamia osobę zainteresowaną o terminie wstrzymania wypłaty oraz o warunkach przywrócenia prawa do tego świadczenia.

Jak się wylicza wysokość tej renty

Renat z tytułu całkowitej niezdolności do pracy jest wyliczana na podobnych zasadach, jak tzw. „stare emerytury”.
‒ To oznacza, że do jej wysokości brana jest pod uwagę tzw. kwota bazowa, a dokładnie 24 proc. kwoty bazowej. I za każdy rok stażu ubezpieczeniowego, okresu składkowego mamy liczone 1,3 proc. Natomiast za każdy rok tzw. stażu nieskładkowego tylko 0,7 proc. ‒ tłumaczy ekspert ZUS.

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy ‒ wynosi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Wszystkie druki potrzebne do wystąpienia o ustalenie renty z tytułu niezdolności do pracy dostępne są nieodpłatnie w każdej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz na stronie internetowej: www.zus.pl