Historia

Górny Śląsk wraca do Polski

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2012 00:00
20 czerwca 1922 Wojsko Polskie uroczyście wkroczyło do Katowic. Tłumy witały naszych żołnierzy na moście w Szopienicach.

W latach 1919-1921 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Walka o wpływy narodowe poskutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi w latach od 1919, 1920 i 1921.

Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 roku. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. Wobec ściągnięcia z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski okazali się mniejszością i stanowili 40,3 proc.

Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Jednak po ostatnim powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.

15 czerwca 1922 roku Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane im terytoria Górnego Śląska. Przejmowania kolejnych terenów przez strony konfliktu dokonywano w kilku etapach.

W Katowicach 17 czerwca 1922 roku rozwiązano najpierw miejscową policję, jej miejsce zajęła przybyła z Polski policja piesza, a kilka dni później - konna. 19 czerwca na katowickim Rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic.

Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Polskie oddziały powitały na moście w Szopienicach tłumy ludzi, wśród nich wojewoda śląski Józef Rymer oraz działacz narodowy i dyktator III Powstania Śląskiego Wojciech Korfanty.

Oddziały polskiej kawalerii pod wodzą gen. Stanisława Szeptyckiego przeszły w kilkukilometrowej defiladzie do rynku w Katowicach. Po drodze ustawiono blisko 30 odświętnie udekorowanych bram powitalnych. Na katowickim rynku odprawiono uroczystą mszę. Zgodnie z odezwą Komitetu Przyjęcia Wojska Polskiego, na czele którego stał Korfanty, Górnoślązacy witali wkraczające Wojsko Polskie szczególnie uroczyście - w sumie w regionie zbudowano ponad 200 triumfalnych bram.

Historycy przytaczają opisy powitania polskich wojsk. Jednym z opisywanych epizodów jest rozbicie łańcucha przez powstańca-inwalidę Juliusza Chowańca, który powiedział: "Pękajcie okowy niewoli, Górny Śląsk jest wolny, armio polska wkraczaj nań i połącz go z Polską".
Wojsko witał ówczesny prezydent Katowic Alfons Górnik. - Dzielni polscy żołnierze! Pokażcie, że karne Wojsko Polskie jest murem ochronnym dla obywateli miłujących pracę, dla obywateli lojalnych i spokojnych. Powiedzcie światu, że Polska jest krajem praworządnym! Niech żyje Polska i Górny Śląsk - mówił.

Odegrano m.in. hymn narodowy i "Rotę" Marii Konopnickiej.16 lipca 1922 roku odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską przez symboliczne przejęcie ziemi śląskiej przez rząd RP. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska przez Polskę.
Późniejsza, sierpniowa wizyta na Górnym Śląsku naczelnika państwa - marszałka Józefa Piłsudskiego rozpoczęła kolejny okres państwowości polskiej w części Górnego Śląska. Marszałek odwiedził kilka miast i odznaczył zasłużonych dla sprawy śląskiej. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii śląskiej zagwarantowała ustawa konstytucyjna.

Autonomiczne województwo śląskie z Sejmem Śląskim i Skarbem Śląskim stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej Polskiej, mimo że w okresie przejściowym - do 1937 roku - obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję genewską z 15 maja 1922 roku.
W kolejnych dniach czerwca i lipca 1922 r. witano polskie oddziały we wszystkich przyznanych Polsce powiatach górnośląskiego obszaru plebiscytowego.

PAP, pd

Czytaj także

Jak Polska walczyła o Śląsk

Ostatnia aktualizacja: 05.07.2013 06:00
Polskie społeczeństwo i struktury wojskowe państwa polskiego, były zdecydowanie zaangażowane w przygotowanie i przeprowadzenie III powstania śląskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

I powstanie śląskie - odwet za masakrę górników

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2014 07:00
95 lat temu w reakcji na masakrę przed kopalnią w Mysłowicach wybuchło I powstanie śląskie. Zryw zorganizowany przez Polską Organizację Wojskową Górnego miał na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bez patosu o Powstaniach Śląskich

Ostatnia aktualizacja: 21.12.2011 06:00
To książka dla tych, którzy chcą nie tylko dowiadywać się o wielkich bitwach, ale dotknąć czegoś konkretnego; dotknąć tych ludzi i zobaczyć te miejsca - mówi autor.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia śląskiej szlachty w Muzeum Górnośląskim

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2012 07:00
Na wystawie prezentowane są dzieje rodów m.in. Tiele-Wincklerów, Ballestremów, Schaffgotschów, Hencklów von Donnersmarck, a nawet Hohenzollernów, Hochbergów i Hohenlohe.
rozwiń zwiń
Czytaj także

O Śląsk walczył jak lew

Ostatnia aktualizacja: 20.04.2012 06:00
20 kwietnia 1873 roku urodził się Wojciech Korfanty, działacz niepodległościowy, przywódca III powstania śląskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

III Powstanie Śląskie - ostatni i zwycięski zryw Polaków na Śląsku

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2019 05:55
W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się III powstanie. Na jego czele stanął znany działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy Wojciech Korfanty.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Krwawe walki o Górę Świętej Anny

Ostatnia aktualizacja: 21.05.2012 07:00
Polacy militarnie bitwę przegrali, ale ostatecznie cały spór o Górny Śląsk wygrali politycznie.
rozwiń zwiń