Wcześniej za kluczowy dla dezyzji Japonii moment uznawano wyłącznie zrzucenie przez USA bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki.

Po zrzuceniu tych bomb, 1,6 mln sowieckich żołnierzy przypuściło niespodziewany atak na japońską armię okupującą wschodnią Azję.

Prof.historii Uniwersytetu Kalifornijskiego Tsujoshi Hasegawa przekonuje w swojej książce "Racing the Enemy", że atak ten miał większy wpływ na decyzję Tokio, niż wybuchy amerykańskich bomb atomowych. Podobnego zdania jest Terry Charman z londyńskiego muzeum poświęconego historii wojskowości (Imperial War Museum).

Po kapitulacji Niemiec z 8. maja 1945 r. i serii klęsk, m.n. na Filipinach i Okinawie, Japonia zwróciła się do ZSRR z prośbą o mediację, która zakończyłaby wojnę na Pacyfiku.

Jednak ówczesny przywódca sowiecki, J.Stalin obiecał w tajemnicy USA i Wielkiej Brytanii, że jego siły zaatakują Japonię w ciągu trzech miesięcy od pokonania Niemiec.

"Przystąpienie Sowietów do wojny (na dalekowschodnim froncie) odegrało większą rolę w nakłonieniu Japonii do poddania się niż bomby atomowe, ponieważ odebrało wszelką nadzieję na to, że Japonia może wojnę zakończyć poprzez mediację Moskwy"- twierdzi Hasegawa.

Mimo ogromnych strat spowodowanych przez wybuchy atmomowe (140 tys. zabitych w Hiroszimie i 80 tys. w Nagasaki), dowództwo japońskie sądziło, że może się opierać aliantom dopóty, dopóki zachowuje kontrolę nad Mandżurią i Koreą.

- Sowiecki atak zmienił to wszystko. Władze w Tokio zdały sobie sprawę, że nie ma juz nadziei i w tym sensie "Sierpniowa burza"(kryptonim ofensywy sowieckiej) miała większy wpływ na decyzję Japonii o poddaniu się niż zrzucenie bomb atomowych - przekonuje Charman.

PAP,rk

Inna odpowiedź może paść z ust Anglika, Francuza, czy Amerykanina. Zdaniem profesora Rafała Habielskiego z Uniwersytetu Warszawskiego dla obywateli innych państw data wybuchu II wojny nie jest tak oczywista. - Jeśli zapytamy, czy 1 września konflikt między Polską, a Niemcami miał charakter światowy, to trzeba odpowiedzieć "nie" - mówił gość "Sygnałów Dnia".

1 września 1939 roku w stan wojny wkroczyła jedynie Polska. Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę Niemcom dopiero dwa dni później. - Ale ten konflikt nadal nie jest światowy. 3 września ten konflikt wygląda w ten sposób, że z jednej strony mamy Polskę i wspierające je, co prawda bardziej dyplomatycznie Anglię i Francję, a z drugiej strony Niemcy - interpretuje fakty profesor.

Mimo pozostania w konflikcie czterech europejskich krajów, zdaniem historyka, ten konflikt nadal nie jest światowy. - Z punktu widzenia formalno-geograficznego ten konflikt nabiera charakteru światowego w momencie, kiedy Stany Zjednoczone wchodzą w wojnę z Japonią, czyli 7 grudnia 1941 roku -  twierdzi profesor Habielski.

Wcześniejsze wydarzenia według historyka były jedynie agresją. - Japonia i Stany Zjednoczone jako mocarstwa pozaeuropejskie wchodzą do tego konfliktu, opowiadają się po różnych stronach, tworzą się takie dwa wielkie koalicje i ta wojna ma charakter światowy - tłumaczył na antenie radiowej Jedynki prof. Rafał Habielski z Uniwersytetu Warszawskiego.



(mb)

Na tegoroczne obchody nałożyła się tragedia 80 tys. mieszkańców okolic elektrowni atomowej Fukushima, poważnie uszkodzonej przez katastrofalne trzęsienie ziemi i tsunami z 11 września.

Premier Japonii, Naoto Kan, powiedział, że bezpieczeństwo cywilnej energii atomowej to mit i że czas z nim skończyć. - Japonia musi ograniczyć swe uzależnienie od energii jądrowej - powiedział szef japońskiego rządu.

Burmistrz Hiroszimy Kazumi Matsui podkreślił, że kryzys związany ze skutkami marcowego kataklizmu nadwyrężył zaufanie Japończyków do pokojowego wykorzystania energii atomowej.

Wcześniej rząd zapowiedział, że w przyszłości wszystkie elektrownie atomowe w Japonii zostaną zamknięte.

"Byłem przekonany, że to nas uratuje"

Zrzucenie bomby jądrowej na Hiroshimę przyczyniło się bezpośrednio do zakończenia II wojny światowej. Po eksplozji zginęło w ciągu sekund prawie 80 tys. ludzi.

- Podjąłem tę decyzję, bo byłem przekonany, że atak ostatecznie uratuje życie wielu ludzi zarówno Japończyków jak i Amerykanów - mówił po latach prezydent Harry Truman.

Jak poinformowała telewizja NHK, tylko w ciągu ostatniego roku na skutek choroby popromiennej zmarło blisko 6 tys. osób. Łączna liczba ofiar śmiertelnych to ponad 275 tys.

IAR,PAP,kk

Starszy szeregowy Shoichi Yokoi ukrywał się od 1944r. wraz z innymi japońskimi żołnierzami w dżungli na wyspie Guam po przegranej bitwie z wojskami USA. Jego towarzysze broni umierali, a od 1964 roku był sam. Unikał ludzi, żyjąc z dnia na dzień czekał, aż zostanie uratowany przez własne wojska. Zbudował prymitywny dom, robił własne ubrania, jadł ryby, jadowite żaby i szczury. W 1972 roku natknął się na grupę miejscowych myśliwych.

- Spanikował, bo bał się, że zostanie wzięty do niewoli, co było największym poniżeniem dla japońskiego żołnierza. Prosił tych myśliwych, żeby go zabili - wspominał po latach jego siostrzeniec Omi Hatashin.

W Japonii zgotowano weteranowi uroczyste powitanie. Choć ożenił się, nigdy nie przystosował się do życia we współczesnej Japonii. Kilka razy wracał na Guam, zmarł w roku 1997.

Zobacz serwis poświęcony II wojnie światowej>>>

mr