Historia

21 marca

Ostatnia aktualizacja: 21.03.2011 00:00
Zmarł tragicznie Zygmunt Puławski - konstruktor lotniczy, twórca słynnych samolotów myśliwskich PZL.

1063 - Zmarła Ryksa, córka palatyna lotaryńskiego Ezona, benedyktynka w Brunwillar, później żona króla polskiego Mieszka II.
1416 - Zmarła Anna Cylejska, druga żona Władysława Jagiełły.
1460 - Zmarł Święty Benedykt, podaje się też daty od 543 do 560 r., pustelnik, założyciel klasztoru na Monte Cassino, autor reguły benedyktyńskiej.
1685 - Urodził się Jan Sebastian Bach, niemiecki muzyk epoki baroku, jeden z najwybitniejszych artystów w dziejach muzyki. Skomponował "Mszę h-moll", 2 pasje - według św. Mateusza i św. Jana, ponad 200 kantat kościelnych i świeckich oraz utwory orkiestrowe i organowe. Był mistrzem muzyki polifonicznej. Po śmierci zapomniany, ponownie „odkryty” przez Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego, który w 1829 roku  w Berlinie zaprezentował wykonanie „Pasji według Św. Wojciecha. Zmarł 28 lipca 1750 roku.
1729 - Zmarł John Law, szkocki finansista i ekonomista, uważany za wynalazcę pieniądza kredytowego. W 1716 roku założył w Paryżu prywatny Banque Genérale, znacjonalizowany i przekształcony w pierwszy we Francji bank emisyjny.  
1763 - Urodził się Jean Paul, niemiecki pisarz przełomu okresu klasyki i romantyzmu, publicysta i pedagog, znany jako autor romantycznych powieści i utworów satyrycznych, pełnych ironii i groteski. Zmarł 14 listopada 1825 roku.
1765 - Ukazał się pierwszy numer „Monitora”, pisma społeczno-oświatowego, które wychodziło w Warszawie w latach 1765 - 1785.  „Monitor” ukazywał się z inicjatywy i pod patronatem Stanisława Augusta Poniatowskiego, propagował idee racjonalizmu, tolerancji religijnej, przemian społeczno-politycznych głoszonych przez obóz reform.
1768 - Urodził się Jean Baptiste Fourier, francuski matematyk, twórca analizy fourierowskiej i szeregu Fouriera, dzięki analizie fourierowskiej istnieją między innymi, telefon komórkowy, płyta CD z nagraniem muzyki, odtwarzacz MP3 i praktycznie wszystko, co dotyczy fal. Zmarł 16 maja 1830 roku.  
1804 - Ogłoszenie Kodeksu Napoleona, pierwszego nowoczesnego kodeksu prawa cywilnego, opartego m.in. na zasadzie wolności osobistej jednostki, formalnej równości obywateli wobec prawa, wolności własności prywatnej. Kodeks ten był wielokrotnie nowelizowany. Obowiązywał także na terenie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. W Polsce ostatnie przepisy Kodeksu Napoleona utraciły moc w 1946 roku.   
1806 - Urodził się Benito Juarez, meksykański bohater narodowy, prawnik i polityk, pierwszy i do tej pory jedyny indiański prezydent Meksyku, przez wiele lat  uważany za najwybitniejszego przywódcę w historii tego kraju. Pochodził z indiańskiego plemienia Zapoteków. Zmarł w 1872 roku.
1839 - Urodził się Modest Musorgski, rosyjski kompozytor, autor oper: "Borys Godunow" i "Chowańszczyzna", poematów symfonicznych, utworów fortepianowych i pieśni. Zmarł 28 marca 1881 roku.   
1866 - Urodził się Julian Eberhardt, inżynier kolejnictwa, budowniczy lini kolejowych i mostów na Syberii w latach 1893-98 i w Królestwie Polskim m.in. mostu Poniatowskiego w Warszawie. Po 1918 roku organizator kolejnictwa w Polsce. Zmarł 4 stycznia 1939 roku.
1887 - Urodził się Erich Mendelsohn, jeden z najwybitniejszych współczesnych architektów niemieckich. Zaprojektował między innymi, Obserwatorium Einsteina w Poczdamie. Zmarł w 1953 roku.  
1889 - Urodził się Otto Forst de Battaglia, austriacki prawnik i historyk, autor biografii Jana III Sobieskiego i Józefa Piłsudskiego. Zmarł 2 maja 1965 roku.
1889 - Urodził się Aleksander Wertyński, rosyjski pieśniarz, kompozytor, poeta i aktor, autor słynnych romansów, które uczyniły go najsłynniejszym rosyjskim bardem okresu międzywojennego: „Ja sam z siebie dziś śmieję się”, „Liliowy Negr”, „Pani Irena”, „Długa droga”. Zmarł 21 maja 1957 roku.
1898 - Urodził się Janusz Groszkowski, fizyk, elektronik i radiotechnik,  profesor Politechniki Warszawskiej, członek Polskiej Akademii Nauk. Wniósł duży wkład w rozwój polskiej radiotechniki i łączności, m.in. pod jego nadzorem były prowadzone prace nad wprowadzeniem w Polsce telewizji. Zmarł 3 sierpnia 1984 roku.  
1909 - Urodził się Zdzisław Skowroński, literat i scenarzysta, autor sztuk scenicznych i telewizyjnych oraz scenariuszy filmowych m.in. „Kapelusz Pana Anatola”, „Historia żółtej ciżemki”, „Hrabina Cosel”, „Znicz olimpijski”, „Kopernik”. Zmarł 30 października 1969 roku.
1910 - Zmarł Nadar, właśc. Félix Tournachon, francuski fotograf, rysownik i pisarz. Autor fotografii osób ze świata artystycznego, które obecnie mają olbrzymią wartość dokumentalną. Odegrał też istotną rolę w dziejach impresjonizmu dzięki udostępnieniu swojego atelier w Paryżu na pierwszą wystawę impresjonistów w 1874 roku, na którą składały się obrazy 30. malarzy odrzuconych z oficjalnego salonu.
1921 - W Rosji władze wprowadziły NEP - Nową Ekonomiczną Politykę, dopuszczającą częściowe istnienie gospodarki rynkowej. Funkcjonowała do 1929 roku, kiedy to rozpoczęto kolektywizację.
1925 - Urodził się Peter Brook, brytyjski reżyser i producent teatralny. Założył w 1971 roku w Paryżu Międzynarodowy Ośrodek Badań Teatralnych - CIRT. Inscenizator dramatów Williama Szekspira, twórca scenografii i muzyki do swoich przedstawień.

1931 - Zmarł Zygmunt Puławski, pilot, inżynier lotniczy, który skonstruował grupę jednopłatów myśliwskich. Był twórcą tzw. "polskiego płata". Urodził się 24 października 1901 roku.

1932 - Urodził się Andrzej Bursa, poeta, prozaik i dramaturg. Pisał poezje "Wiersze", "Poezje wybrane" i opowiadania "Zabicie ciotki", "Luiza". Zmarł 15 listopada 1957 roku.
1935 - Persja zmieniła nazwę na Iran.
1936 - W Paryżu zmarł Aleksander Głazunow, rosyjski kompozytor, twórca symfonii, suity "Chopiniana", poematów symfonicznych, koncertów skrzypcowych i fortepianowych. W  kompozycje wplatał elementy narodowej muzyki rosyjskiej. Najczęściej wykonywany jest jego „Koncert skrzypcowy” skomponowany w 1904 roku. Od 1928 roku mieszkał w Paryżu.
1936 - Urodził się Marek Stachowski, kompozytor, pedagog - profesor i rektor Akademii Muzycznej w Krakowie, wykładowca kompozycji na kursach muzycznych. Juror konkursów kompozytorskich i wykonawczych, w Polce - Konkursu im. Krzysztofa Pendereckiego. Twórca muzyki kameralnej, wokalno-instrumentalnej, utworów na orkiestrę. Zmarł 3 grudnia 2004 roku.
1945 - 7 tysięcy samolotów alianckich zrzuciło na Niemcy największą ilość bomb w ciągu jednego dnia - ponad 12 tysięcy ton.
1948 - Ukazał się pierwszy numer „Przyjaciółki” - popularnego tygodnika dla kobiet.
1951 - Zmarł Joseph Willem Mengelberg, holenderski dyrygent, kierownik orkiestry.
1953 - Zmarł Franciszek Bujak, historyk dziejów gospodarczych i społecznych Polski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawskiego i Jana Kazimierza we Lwowie. Autor prac „Wieś zachodnio-galicyjska u schyłku XIX wieku”, „Studia geograficzno-historyczne”, inicjator serii wydawniczej „Badania Dziejów Społecznych i Gospodarczych”.
1960 - Urodził się Ayrton Senna, brazylijski kierowca samochodowy, trzykrotny mistrz świata w wyścigach Formuły 1 w 1988, 1990 i 1991 roku. Zginął podczas wyścigu Grand Prix w San Marino, 1 maja 1994 roku.
1960 - Masakra w Sharpeville w Afryce Południowej, co najmniej 180. czarnych Afrykanów zostało rannych a 69. zabitych kiedy południowoafrykańska policja otworzyła ogień do około 300. demonstrantów, którzy protestowali przeciw ustanowieniu nowego prawa tzw. Pass Laws w mieście Sharpeville.
1973 - Zmarł Jan Marcin Szancer, grafik, malarz, scenograf, jeden z najwybitniejszych ilustratorów książek. Szancer zilustrował ponad 150 dzieł literackich. Najznakomitsze z nich to: "O krasnoludkach i sierotce Marysi", "Akademia pana Kleksa", "Brzechwa dzieciom", "Pinokio", "Baśnie Andersena" oraz  "Lokomotywa". Jest też autorem cyklu rysunków do "Pana Tadeusza". Był autorem scenografii teatralnych, filmowych i telewizyjnych. Urodził się 12 listopada 1902 roku.
1980 - Zginął Walenty Badylak, żołnierz AK, emerytowany piekarz. Dokonał samospalenia na krakowskim rynku, w proteście przeciwko przemilczeniu przez władze zbrodni katyńskiej oraz demoralizacji młodzieży. Urodził się w 1904 roku.
1983 - Zmarł Karol Musioł, działacz państwowy, społeczny i kulturalny, założyciel i wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Opola, współtwórca Krajowych Festiwali Piosenki w Opolu. Urodził się w 1905 roku.  
1984 - Zmarł Alfred Ohanowicz, prawnik cywilista okresu II RP i PRL, działacz społeczności ormiańskiej, profesor prawa cywilnego Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor prac naukowych „Niesłuszne wzbogacenie”, "Zbieg norm w polskim prawie cywilnym".
1985 - Zmarł Michael Redgrave, angielski aktor teatralny i filmowy, wystąpił w filmach: „Gwiazdy patrzą na nas”, „Starsza pani znika”, „Mikołaj i Aleksandra”, „Żałoba przystoi Elektrze”, „Pieśń o starym żeglarzu”.
1990 - Tadeusz Mazowiecki i George Bush podpisali traktat o wzajemnych stosunkach gospodarczych i handlowych Polski i USA.
1990 - Namibia proklamowała niepodległość, po 75.letniej dominacji RPA.
1993 - Zmarł profesor Józef Bogusz, lekarz, założyciel i redaktor naczelny "Zeszytów Oświęcimskich", orędownik jednania się Polaków, Niemców i Żydów.  
1997 - Zakończenie spotkania prezydentów Rosji Borysa Jelcyna i Stanów Zjednoczonych Billa Clintona w Helsinkach. Przyjęcie pięciu deklaracji: o rozszerzeniu NATO, o inicjatywach gospodarczych, o przyspieszeniu ratyfikacji konwencji o zniszczeniu broni chemicznej w obu krajach, redukcji arsenałów strategicznych oraz pocisków antybalistycznych.  
1998 - Zmarł Maciej Słomczyński, pisarz nazywany "tłumaczem wszechczasów", autor powieści kryminalnych pisanych pod pseudonimem Joe Alex: „Jesteś tylko diabłem”, „Cichym ścigała go lotem”, „Cicha jak ostatnie tchnienie”, „Zbrodniarz i panna”, tłumacz wszystkich dzieł Williama Szekspira i Jamesa Joyce’a. (ur.10.04.1920)                                                                                                        1999 - Zmarł Jean Guitton, francuski filozof i teolog katolicki, jedyny świecki biorący z upoważnienia papieża udział w obradach Soboru Watykańskiego II., autor ponad 30 dzieł naukowych i literackich "Pascal et Leibnitz", "Le probleme de Jesus".   
2001 - Zmarł Chung Ju-Yung, założyciel Hyundaia, południowokoreańskiego giganta przemysłowego, w tym motoryzacyjnego.
2006 - Zmarł Bernard Lacoste, francuski przemysłowiec, szef firmy konfekcyjnej ze słynnym znakiem - zielonym krokodylem. Firmę o nazwie Lacoste założył w 1933 roku tenisista René Lacoste, 30 lat później przejął ją po ojcu Bernard Lacoste i kierował przez 42 lata. Urodził się 22 czerwca 1931 roku.
2010 - Zmarł Henryk Giedroyc, brat Jerzego Giedroyca. Pracownik Instytutu Literackiego w podparyskim Maisons-Laffitte zajmujący się ponad pół wieku sprawami administracyjnymi. W 2003 roku po śmierci Zofii Hertz został kierownikiem tej placówki i prezesem Stowarzyszenia Instytut Literacki „Kultura”, którym kierował do śmierci. Urodził się 12 stycznia 1922 roku.        
2010 - Zmarł Andrzej Kozera, dziennikarz i prezenter TVP, przez blisko 20 lat prowadził „Dziennik Telewizyjny”. To on 16 października 1978 roku poinformował polskich telewidzów o wyborze Karola Wojtyły na papieża. Komentował również jego wizyty w Polsce. Z ekranu zniknął w stanie wojennym, choć nadal pracował w telewizji, ostatnio przy opisywaniu zbiorów archiwalnych materiałów filmowych. Urodził się 5 stycznia 1937 roku.      


Czytaj także

20 marca

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2011 00:00
Andrzej Małkowski zorganizował pierwszy kurs skautowy na ziemiach polskich - początki skautingu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

22 marca

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2011 00:00
Urodził się Joachim Lelewel. 30 stycznia 1831 roku, po obaleniu cara Mikołaja I, wszedł w skład Rządu Narodowego Królestwa Polskiego.
rozwiń zwiń