Historia

"Moje komedie wzięły się ze strachu". Radiowe opowieści Sylwestra Chęcińskiego

Ostatnia aktualizacja: 08.12.2023 05:40
- Jakbym miał ocenić, skąd są te moje komedie, to bym powiedział, że ze strachu. Z mojej obawy, że nie będą śmieszne i że ludzie ich nie zaaprobują. Jednym słowem, że z komedii zrobią się tragikomedie - powiedział w 1975 roku Sylwester Chęciński na antenie Polskiego Radia. Znakomity reżyser, twórca "Samych swoich", zmarł 8 grudnia 2021 roku. 
Sylwester Chęciński na zdjęciu z 2017 roku.
Sylwester Chęciński na zdjęciu z 2017 roku. Foto: Rafał Guz/PAP

Kargul i Pawlak 

Sylwester Chęciński zasłynął przede wszystkim jako autor kultowych komedii - "Samych swoich" (1967), "Nie ma mocnych" (1974) i "Kochaj albo rzuć" (1977) - w których role niezapomnianych głównych bohaterów, Kargula i Pawlaka, zagrali Władysław Hańcza i Wacław Kowalski.

- Lubię te postacie, mam do nich bardzo ciepły stosunek. Tym bardziej, że wydaje mi się, że dobrze trafiłem z doborem aktorów. Kowalski i Hańcza są pełni inwencji i bardzo dużo od siebie wnieśli do tych ról - oceniał Sylwester Chęciński w radiowym nagraniu z 1975 roku.

Posłuchaj
13:05 przerwa na uśmiech.mp3 Sylwester Chęciński mówi o pracy nad filmem "Sami swoi", a także wspomina swoje studia na łódzkiej filmówce. Audycja Joanny Zadrowskiej i Barbary Pietkiewicz "Przerwa na uśmiech". (PR, 23.09.1975)

Na sukces tej filmowej trylogii złożyły się między innymi znakomite dialogi. Cytaty: "Oddaj kota, bo ubiję jak psa!", "Za demokracji wszystko niczyje" czy "Sąd sądem, a sprawiedliwość musi być po naszej stronie", każdy Polak słyszał przynajmniej raz w życiu. Komizm tych kwestii został jeszcze wzmocniony dzięki specyficznej gwarze bohaterów.

- Pomysł, żeby postacie mówiły w dialekcie zabużańskim, pojawił się późno. Zdążyliśmy już nakręcić bardzo dużo materiału, gdzie tekst mówiony był stylizowany na gwarę chłopską. Jednak, gdy usłyszałem, jak Kowalski mówi, od razu zdecydowałem się na wykorzystanie tych zabużańskich zaśpiewów. Bo one wzbogacają komediowość filmu – opowiadał reżyser w Polskim Radiu.

"Moje spotkanie z komedią zaczęło się smutno"

Co ciekawe, na początku swojej kariery reżyserskiej twórca "Samych swoich" nie chciał zajmować się komediami. Wiązało się to z jego przykrym doświadczeniem ze studiów w Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. 

- Moje spotkanie z komedią zaczęło się tak właściwie bardzo smutno. Na czwartym roku studiów każdy ze studentów musiał nakręcić czterominutowy film w wybranym przez siebie gatunku. Oczywiście, ponieważ wydawało mi się wówczas, że jestem bardzo dowcipny i mam ogromne poczucie humoru, nakręciłem komedię. Po premierze okazało się, że wyszedł mi z tego tak naprawdę krwisty dramat, przez który omal nie zakończyłem przedwcześnie studiów. To była dla mnie bardzo bolesna nauczka. Wtedy zdecydowałem się porzucić komedię - opowiadał Sylwester Chęciński.

Reżyser zadebiutował więc w 1961 roku filmem kostiumowym dla dzieci "Historią żółtej ciżemki". W kolejnych latach nakręcił dwa dramaty psychologiczne: "Agnieszkę 46" (1964) i "Katastrofę" (1965). Jak sam przyznawał na antenie Polskiego Radia w 1975 roku, ostatecznie udało mu się ponownie przekonać do komedii, co zaowocowało słynną trylogią. 

- Nieskromnie myślę o sobie, że potrafię się poruszać po gatunkach filmowych. Z łatwością mogę przejść z dramatu do komedii - mówił reżyser w 2006 roku na antenie Polskiego Radia. 

Posłuchaj
19:15 sylwester.mp3 Sylwester Chęciński mówi o swojej współpracy z Władysławem Hańczą i Wacławem Kowalskimna planie filmu "Sami swoi", o swoich studiach filmowych i o wpływie, jaki miał na niego reżyser Wojciech Jerzy Has. Audycja Joanny Skawińskiej "Tramwaj zwany kulturą". (PR, 09.11.2014)

Po wielkim sukcesie przygód Kargula i Pawlaka przyszedł kolejny. W latach 80. kryminał Chęcińskiego "Wielki Szu" (1982) obejrzało ponad 2 miliony Polaków. W 1991 roku reżyser wypuścił swoje kolejne wielkie dzieło: komedię "Rozmowy kontrolowane". Ostatnie dwadzieścia pięć lat Sylwester Chęciński pracował dla Teatru Telewizji. W 2006 premierę miał jego ostatni film "Przybyli ułani".

jb/jp

Czytaj także

Sylwester Chęciński: robienie komedii to mordęga

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2017 19:00
– Ten rodzaj komedii, który ja preferuję, wymaga niestety bardzo ciężkiej harówy – mówił słynny reżyser, który 20 marca odebrał nagrodę Złotego Orła za osiągnięcia życia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Hańcza. Raz Radziwiłł, trzy razy Kargul

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2023 05:40
46 lat temu zmarł Władysław Hańcza, aktor, reżyser teatralny i pedagog, odtwórca m.in. kultowej postaci Kargula w trylogii Sylwestra Chęcińskiego "Sami swoi", "Nie ma mocnych" oraz "Kochaj, albo rzuć".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Andrzej Mularczyk - Kargul, Pawlak i Jeziorany

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2023 05:40
13 czerwca 1930 roku w Warszawie urodził się Andrzej Mularczyk. Jest twórcą wielu reportaży i słuchowisk Polskiego Radia - w tym powieści radiowej "W Jezioranach". To on stoi za sukcesem kultowej peerelowskiej komedii "Sami Swoi" i poruszającego serialu "Dom". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia w kinematografii PRL i III RP

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2021 23:15
Przez blisko 45 lat PRL nakręcono w Polsce wiele filmów i seriali historycznych. Które z tych produkcji do dzisiaj przetrwały: co należałoby odrzucić, a co wciąż warto oglądać? Czy w kinematografii wolnej Polski coś się pod tym względem zmieniło, a jeśli tak, to co? Właśnie na ten temat ze swoim gościem w „Klubie Trójki” rozmawiał Piotr Gontarczyk.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zmarł Sylwester Chęciński, reżyser trylogii o Pawlakach i Kargulach

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2021 08:38
We Wrocławiu, w wieku 91 lat, zmarł reżyser Sylwester Chęciński - poinformowało Stowarzyszenie Filmowców Polskich. Jego najsłynniejszymi dziełami są filmy o Pawlakach i Kargulach - "Sami swoi”, "Nie ma mocnych" i "Kochaj albo rzuć".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sylwester Chęciński. Rzemieślnik polskiego kina

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2021 10:09
- Oczywiście był artystą, stworzył całą serię wspaniałych filmów, spektakli telewizyjnych. Operując przede wszystkim kinem gatunkowym – komedią, potrafił stworzyć filmy perfekcyjne - w Dwójce Łukasz Maciejewski, historyk kina i krytyk filmowy, mówił o zmarłym reżyserze. Sylwester Chęciński miał 91 lat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Sylwester Chęciński nie brał scenariuszy za wszelką cenę". Jacek Bromski wspomina twórcę "Samych swoich"

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2021 11:01
 - Sylwester Chęciński był uważnym reżyserem, nie brał scenariuszy za wszelką cenę - powiedział Jacek Bromski, reżyser i prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
rozwiń zwiń