Historia

Stefan Martyka – śmierć propagandzisty

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2023 05:37
9 września 1951 z rąk żołnierzy antykomunistycznego podziemia zginął Stefan Martyka. Prowadził w Polskim Radiu propagandową audycję "Fala 49".
Stefan Martyka w  jednej ze scen sztuki Lekarz bezdomny Antoniego Słonimskiego wystawionej w Miejskim Teatrze Kameralnym
Stefan Martyka w jednej ze scen sztuki "Lekarz bezdomny" Antoniego Słonimskiego wystawionej w Miejskim Teatrze KameralnymFoto: NAC

Audycja "Fala 49" to mroczny symbol stalinizmu. Program prowadzili Stefan Martyka, którego Marek Hłasko nazwał "trzeciorzędnym aktorzyną". Po zapowiedzi: "Tu Fala 49, tu Fala 49", która przerywała audycje muzyczne, na antenie ukazywały się polityczne paszkwile. Martyka, aktor z wykształcenia, z pełnym zaangażowaniem wygłaszał felietony, w których ostrzegał słuchaczy przed zachodnim imperializmem i usprawiedliwiał pokazowe procesy żołnierzy Armii Krajowej i zbrodnie bezpieki. 


Posłuchaj
04:05 TZS 1119 Pogrzeb Stefana Martyki Audycja "Tym żył świat" Michała Nogasia i Wojciecha Włodarczyka poświęcona sprawie zamordowania Martyki. (Archiwum PR)

 

Prawdopodobnie ta działalność ściągnęła na niego wyrok żołnierzy antykomunistycznego podziemia z organizacji "Kraj". Z pogrzebu Martyki władze komunistyczne uczyniły wielki wiec propagandowy. Uroczystości odbywały się w Teatrze Narodowym i na Placu Teatralnym, pochówek miał miejsce na cmentarzu powązkowskim.

Posłuchaj głosu stalinowskiej propagandy, zobacz serwis specjalny "90 LAT POLSKIEGO RADIA"  >>>>

Jak przebiegało zabójstwo radiowego propagandzisty? Posłuchaj audycji.

Zamachowcy zostali aresztowani rok po śmierci radiowca. Wszystkich czterech skazano na karę śmierci. Wyrok wykonano 13 maja 1953. Konsekwencją zabójstwa Stefana Martyki była również fala aresztowań członków "Kraju". Organizacja poszła w rozsypkę, zaś jej przywódca – Zenon Sobota – popełnił samobójstwo.

Audycja "Fala 49" zniknęła z anteny Polskiego Radia po dojściu do władzy Władysława Gomułki w październiku 1956 roku.

Czytaj także

Poprawki nanosił Stalin, ostateczną wersję opracował Bierut

Ostatnia aktualizacja: 22.07.2014 06:00
Dziś mijają 62 lata od uchwalenia Konstytucji PRL. Posłuchaj archiwalnych oraz współczesnych nagrań radiowych poświęconych temu fasadowemu dokumentowi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Pużak i PPS przed stalinowskim sądem

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2023 05:40
19 listopada 1948 roku Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie ogłosił wyrok w sprawie przywódców PPS-WRN, którym zarzucono m.in. planowanie obalenia przemocą ustroju "ludowo-demokratycznego" i współpracę z wywiadami państw zachodnich. Oskarżonym wymierzono kary do 10 lat więzienia, utratę praw obywatelskich do lat 5 oraz przepadek mienia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

XX Zjazd KPZR i tajny referat Chruszczowa

Ostatnia aktualizacja: 14.02.2024 05:40
14 lutego 1956 roku w Moskwie rozpoczął się XX Zjazd KPZR, podczas którego Nikita Chruszczow wygłosił referat "O kulcie jednostki i jego następstwach". Przemówienie I Sekretarza KC KPZR, wygłoszone w nocy z 24 na 25 lutego, miało otworzyć delegatom oczy na poczynania Józefa Stalina.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Formowanie się systemu komunistycznego w PRL

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2019 21:51
- Od 1948 roku rozpoczęło się wejście w okres Polski totalitarnej. (...) W latach 60. istniało 54 tys. komórek partii komunistycznej - powiedział prof. Andrzej Paczkowski, badacz dziejów nowożytnych. W audycji "W Gruncie Rzeczy" rozmowa o narodzinach i formowaniu się systemu komunistcznego w PRL.
rozwiń zwiń