Chociaż II Rzeczpospolita istniała tak krótko, to dokonania w sferze nauki, techniki, gospodarki tych kilkunastu lat są imponujące. Centralny Okręg Przemysłowy, Gdynia, Magistrala Węglowa, uczelnie wyższe, dokonania polskich matematyków i fizyków, wiele nowoczesnych fabryk wykorzystujących polskie technologie, samoloty RWD i PZL, rozszyfrowanie Enigmy, konstrukcje spawane i rozwój polskiej radiofonii, to tylko kilka przykładów polskich sukcesów okresu międzywojennego.

- Przy całym uznaniu dla wszystkich osiągnięć II RP, największy wkład w naukę wniosła matematyka polska. To był prawdziwy diament, który świecił własnym, a nie odbitym światłem – uważa prof. Roman Duda z Uniwersytetu Wrocławskiego.

W rozmowie z Krzysztofem Michalskim powiedział, że przyczyną rozwoju tej nauki był XIX wieczny pozytywizm. Zmienił on nastroje społeczne w Polsce na przychylne dla nauk ścisłych i rozwoju technologii. Budowano biblioteki, wydawano czasopisma matematyczno-fizyczne, przyznawano stypendia zagraniczne. W efekcie, w stosunkowo krótkim czasie, doczekaliśmy się pokaźnego zastępu wybitnych naukowców.

Gość "Wieczoru Odkrywców", wśród wielu światowej sławy polskich naukowców, wyróżnił matematyków Kazimierza Żorawskiego i Stanisława Zarembę. Jego zdaniem duże osiągnięcia mieli też naukowcy z Lwowa, a później z Warszawy. Przypomniał też, że dopiero od niedawna wiemy, że to zasługą matematyków ze szkoły warszawskiej było złamanie sowieckiego szyfru, co pomogło w zwycięstwie nad bolszewikami w 1920 roku. Stanowiło to preludium do kolejnego olbrzymiego sukcesu, jakim było rozszyfrowanie niemieckiej Enigmy w czasie II wojny światowej.

- Charyzmatyczni liderzy podjęli śmiały zamysł rozwoju polskiej matematyki, skupiając wokół siebie grupy młodych, zdolnych naukowców. Ich największymi osiągnięciami, które mocno wpłynęły na światową myśl matematyczną, były teoria mnogości i analiza funkcjonalna. Takiego sukcesu już nie powtórzyliśmy. Liczni naukowcy zginęli w czasie II wojny światowej, zniszczono wiele ważnych uczelni, ostał się tylko Kraków – podkreślał prof. Duda.

W dalszej części programu o światowych osiągnięciach polskich inżynierów opowiadają prof. Adam Mazurkiewicz i prof. Bolesław Orłowski.

(pp)

Aby wysłuchać całej rozmowy wystarczy kliknąć "Matematyczne orły" w boksie "Posłuchaj" w kolumnie po prawej stronie.

"Wieczór Odkrywców" w Jedynce w soboty o 20:10

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego przekazała placówce egzemplarz Enigmy - niemieckiej maszyny szyfrującej z czasów II wojny światowej. Umowa o przekazaniu maszyny w depozyt muzeum została podpisana we wtorek, w warszawskim Domu Spotkań z Historią. Enigma trafi do muzeum w ramach bezterminowego depozytu. Pozostanie jednak własnością ABW.

- Enigma to jeden z najważniejszych eksponatów, jakie będą częścią wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej - powiedział dr Paweł Machcewicz, dyrektor muzeum.

Złamanie szyfru

W zamyśle swego konstruktora Enigma miała służyć do korespondencji między wielkimi korporacjami przemysłowymi. Po modyfikacjach i ulepszeniach zaczęło jej używać niemieckie wojsko. Niemcy byli przekonani, że nikt nie pozna kodu maszyny, jednak w 1932 roku trzem polskim matematykom: Marianowi Rejewskiemu, Jerzemu Różyckiemu i Henrykowi Zygalskiemu z Sekcji BS-4 Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego udało się złamać klucz kodowy Enigmy. W 15-osobowym zespole był również Edward Fokczyński, który stworzył zespół techniczny, zajmujący się próbami i testami urządzeń opracowywanych przez kryptologów.


 Zobacz galerię Dzień na zdjęciach >>>

Złamanie kodu Enigmy uważane jest za znaczący wkład Polski w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Mogło skrócić wojnę o 2-3 lata, i w konsekwencji - uratowało życie 20-30 milionom ludzi w Europie i na świecie.

Złamanie szyfrów pomogło w pomyślnym przeprowadzeniu przez aliantów inwazji na kontynent europejski w czerwcu 1944 roku Niemcy byli przekonani - nawet po rozpoczęciu alianckiej operacji w Normandii - że jest to tylko próba odwrócenia ich uwagi i przykrywka dla głównego ataku na Calais.

Dzięki tej dezinformacji, w inwazji na Normandię (D-Day), w której brała między innymi udział 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka, alianci ponieśli mniejsze straty, niż gdyby Niemcy byli lepiej przygotowani do odparcia ataku w miejscu właściwego uderzenia.

Podczas spotkania w DSH odbyła się też promocja książki pt. "Enigma. Bliżej prawy" autorstwa dr. Andrzeja Grajka. Według niego, liczba możliwych kombinacji Enigmy wielokrotnie przekracza szacowaną liczbę atomów we wszechświecie.

Machcewicz podkreślił, że ABW staje się "jednym z największych współpracowników" muzeum, bowiem Agencja przekazała już placówce dokumenty na temat inwigilacji polityków polskiego rządu internowanych w Rumunii po klęsce kampanii wrześniowej.

(fot. PAP/Tomasz Gzell)

sm

Enigmę będzie można oglądać po otwarciu muzeum, które planowane jest na 2014 rok.
Maszyna trafi do muzeum w ramach bezterminowego depozytu. Maszyna pozostanie jednak własnością ABW.

- Enigma to jeden z najważniejszych eksponatów, jakie będą częścią wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej - powiedział dr Paweł Machcewicz, dyrektor muzeum.

W zamyśle swego konstruktora Enigma miała służyć do korespondencji między wielkimi korporacjami przemysłowymi. Po modyfikacjach i ulepszeniach zaczęło jej używać niemieckie wojsko. Niemcy byli przekonani, że nikt nie pozna kodu maszyny, jednak w 1932 roku trzem polskim matematykom: Marianowi Rejewskiemu, Jerzemu Różyckiemu i Henrykowi Zygalskiemu z Sekcji BS-4 Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego udało się złamać klucz kodowy Enigmy. W 15-osobowym zespole był również Edward Fokczyński, który stworzył zespół techniczny, zajmujący się próbami i testami urządzeń opracowywanych przez kryptologów.

Złamanie kodu Enigmy uważane jest za znaczący wkład Polski w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Mogło skrócić wojnę o 2-3 lata, i w konsekwencji - uratowało życie 20-30 milionom ludzi w Europie i na świecie.

Złamanie szyfrów pomogło w pomyślnym przeprowadzeniu przez aliantów inwazji na kontynent europejski w czerwcu 1944 r. Niemcy byli przekonani - nawet po rozpoczęciu alianckiej operacji w Normandii - że jest to tylko próba odwrócenia ich uwagi i przykrywka dla głównego ataku na Calais.

Dzięki tej dezinformacji, w inwazji na Normandię (D-Day), w której brała między innymi udział 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka, alianci ponieśli mniejsze straty, niż gdyby Niemcy byli lepiej przygotowani do odparcia ataku w miejscu właściwego uderzenia.

Dziś (w piątek) w Poznaniu rozpoczęły się Dni Enigmy. - Gdyby Polacy nie złamali szyfru Enigmy, aliantom może by i się to z czasem udało, ale zanim to by nastąpiło ponosiliby prawdopodobnie katastrofalne straty - mówi Łukasz Kubacki z Muzeum Historii Polski.

Bogusław Wołoszański podkreśla, że dzięki Enigmie zdołano obronić Anglię w bitwie powietrznej z Niemcami. - To nie radary ostrzegały Anglików o nadlatujących formacjach Luftwaffe, to właśnie odczytane depesze Enigmy informowały ich, kiedy przylecą samoloty, w jakiej sile i z którego kierunku - tłumaczy historyk.

W ramach Dni Enigmy otwarto dziś wystawę "Enigma. Odcyfrować zwycięstwo" oraz uruchomiono kryptologiczną grę internetową Codebreakers.eu. Od dziś można rejestrować 3-osobowe zespoły, które wezmą udział w zabawie. Począwszy od 10 grudnia na tej samej stronie ukazywać się będą wykłady omawiające jedno z zagadnień związanych ze sztuką szyfrowania i dekryptażu.

Poznańskie Dni Enigmy potrwają do niedzieli.

Audycji "Zapraszamy do Trójki - ranek" można słuchać od poniedziałku do soboty od godz. 6.00 do 9.00.

(pg)

Jerzy Różycki, pracownik Uniwersytetu Poznańskiego i członek Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, wracał z Algierii do ośrodka polskich kryptologów we francuskiej miejscowości Cadix, zlokalizowanej w południowej, nieokupowanej części Państwa Vichy. Statek zatonął w pobliżu Balearów w niewyjaśnionych okolicznościach.

Zobacz galerię: DZIEŃ NA ZDJĘCIACH>>>

W 1932 roku Różycki, jako jeden z trzech młodych matematyków pracujących dla polskiego wywiadu, stał się współtwórcą repliki niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, co umożliwiło deszyfrowanie tajnych depesz wroga.

W lipcu 1939 roku roku pracownicy Biura Szyfrów przekazali przedstawicielom angielskiego i francuskiego wywiadu informacje na temat matematycznego systemu rozszyfrowywania niemieckich wiadomości kodowanych przez Enigmę.

Złamanie szyfru i przechwytywanie informacji pomogło aliantom między innymi w Bitwie o Anglię, o Atlantyk, a także w zwycięstwie pod Falaise. Uważa się, że złamanie kodu Enigmy przyspieszyło wygraną aliantów w II wojnie światowej o 2-3 lata i uratowało życie 20-30 milionom ludzi w Europie i na świecie.

Legendarna maszyna szyfrująca była używana przez wojsko niemieckie od 1928 roku. Urządzenie, które mogło wygenerować w sumie czterysta sekstylionów kombinacji, uważane było za najdoskonalszą maszynę szyfrującą na świecie.

Zobacz serwis specjalny: II wojna światowa>>>

O wszystkim zadecydował przypadek

Marian Rejewski w swoich wspomnieniach podkreślał, że Biuro Szyfrów Polskiego Sztabu Generalnego zaczęło się interesować Enigmą przez przypadek. Według niego, pod koniec 1927 lub na początku 1928 roku do Urzędu Celnego w Warszawie trafiła paczka z Niemiec, która zgodnie z załączoną deklaracją powinna była zawierać urządzenia radiowe.

Jej nadawca - przedstawiciel niemieckiej firmy - domagał się, aby przesyłka natychmiast została zwrócona do Niemiec, bowiem została wysłana do Polski przez pomyłkę. Zaalarmowani jego uporczywymi naleganiami funkcjonariusze celni zwrócili się do polskiego wywiadu. Przedstawiciele służb wywiadowczych otworzyli paczkę, w której znajdowała się legendarna maszyna szyfrująca.

Po bezowocnych próbach odczytania pierwszych informacji szyfrowanych za pomocą Enigmy, które niemieckie wojskowe stacje radiowe zaczęły nadawać w 1928 roku, nowy szef Biura Szyfrów ppłk Gwido Karol Langer postanowił zakupić uproszczony egzemplarz urządzenia - w wersji przeznaczonej na rynek cywilny - i zorganizować kurs kryptologii dla grupy studentów Uniwersytetu Poznańskiego. Trzem najwybitniejszym - Różyckiemu, Rejewskiemu i Zygalskiemu - zaproponował potem pracę nad rozszyfrowywaniem Enigmy.

IAR,PAP,kk